Key Points
- First Nations knowledge of weather and seasons has been passed down through the generations through oral and visual storytelling and cultural traditions.
- The seasonal cycles described by First Nations peoples vary across Australia according to their geographic location.
- First Nations weather knowledge incorporates understanding of how changes in the behaviour of animals or growth of plants ties in with changes to weather and seasons.
གནམ་གཤིས་དང་དུས་བཞི་ཤེས་པ་ནི་མི་ལོ་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་གསོག་འཇོག་བྱས་པའི་ཡུལ་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཤེས་བྱའི་གཏིང་ཟབ་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་རེད།
གནམ་གཤིས་ཀྱིས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་སྐྱེ་འཕེལ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། འབྲེལ་བ་འདི་ཤེས་པ་ནི་མིའི་འཚོ་གནས་ལ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ལྷག་པར་དུ་དུས་བཞིའི་གནམ་གཤིས་ཀྱི་མཐའ་ལ་སླེབས་པ་དང་ཡང་ཡང་བཟོད་གསོལ་མི་ཐུབ་པའི་ས་བཀོད་ཅན་གྱི་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡ་ཡིན་ན།
དངོས་པོ་ཚང་མ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ནི་མི་རིགས་དང་པོའི་རིག་གཞུང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ཤིག་རེད། དུས་རབས་མང་པོའི་རིང་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡའི་ཡུལ་མི་རིགས་དང་ཊོ་རེ་སི་ཕྱོགས་མཚུངས་གླིང་ཕྲན་གྱི་གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱས་ནས་གནམ་གཤིས་དང་། གནམ་གཤིས་འགྱུར་བ། དུས་བཞི། ཁོ་ཚོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་འགྱུར་བ་བཅས་ཀྱི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཕྲ་མོ་རྣམས་ཤེས་ཡོད།.
བྱ་རིགས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་སྐད་ཀྱིས་ཆར་པ་འབབ་རན་ཡོད་པའི་བརྡ་སྟོན་པ་དང་། རྩི་ཤིང་ངམ་ཤིང་སྡོང་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་མེ་ཏོག་བཞད་པས་ས་ཆ་དེའི་ཆ་ཤས་གཞན་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་རན་པའི་དུས་ཚིགས་འགྱུར་བ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པའི་བརྡ་སྟོན་པ་རེད།
ཨ་ནེ་ཇོ་ཨེན་སེལ་ཧྥ་ནི་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མཐའ་རུ་གནས་པའི་གྷ་ཌི་གལ་གྱི་བུད་མེད་ཅིག་ཡིན་པ་དང་། ནང་མི་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྒྱུད་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཤེས་བྱ་ལས་ཆར་རླུང་དང་། དུས་ཚིགས། ཁོར་ཡུག་སྐོར་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད།
ཨ་ནེ་ཇོ་ཨེན་གྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། ཆར་རླུང་དང་། དུས་ཚིགས། ཁོར་ཡུག་གི་གོ་རྟོགས་ཞིབ་ཚགས་ཅན་དེ་མི་ཚང་མའི་འཚོ་གནས་ལ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་དང་པོའི་མི་རིགས་ཚོར་མཚོན་ན། ཤེས་བྱ་འདིར་འབྲེལ་བ་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་དེས་ང་ཚོ་ཁོར་ཡུག་ཉག་ཕྲ་བ་འདིའི་ནང་དར་རྒྱས་འགྲོ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
Moodjar, the native Christmas tree Credit: TerriAnneAllen/Pixabay
ཨ་ནེ་ཇོ་ཨེན་གྱིས། “འདི་ནི་འབྲུག་སྒྲ་གྲགས་པའི་དྲག་ཆར་རམ་ཐན་པ་གང་ཡིན་རུང་ང་ཚོའི་ཉམས་ཆུང་གི་གླིང་ཆེན་འདིར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་གནམ་གཤིས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཡོད། དང་པོའི་མི་རིགས་ཚོས་དེ་དག་ལ་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་ལ། ཁོང་ཚོར་འབྲུག་སྒྲའི་སྐབས་སུ་གནས་སྟངས་བདེ་འཇགས་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་ཤེས་བྱའི་མ་ལག་དང་། ཡང་ན་དྲག་རླུང་བརྒྱུད་ནས་འཚོ་གནས་ཐུབ་པར་བྱེད་པའི་ཤེས་བྱའི་མ་ལག་ཡོད།” ཅེས་བརྗོད།
“ང་ཚོས་གནམ་གཤིས་ཀྱིས་མི་ཚང་མར་ཤུགས་རྐྱེན་ཇི་ལྟར་ཐེབས་པའི་སྐོར་ལ་བལྟ་སྐབས། ང་ཚོས་རྒྱུན་དུ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་འདོད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོར་བདེ་འཇགས་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་ཤེས་བྱ་དེ་དག་ཡོད། ཌི་ཡ་ར་མུར་ར་མ་ཧ་ཁོའིང་། ཉི་མ་དམར་པོར་ནུབ་པ་དེས་སང་ཉིན་གནམ་གཤིས་ཡག་པོ་ཡོང་བ་མཚོན་གྱི་ཡོད།”
ཨོས་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་མཱཀ་སི་ཝིལ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སློབ་དཔོན་ཇོར་ཌན་ཨ་ཆི་ནི་ཀིམ་བྷར་ལེ་ས་ཁུལ་དུ་སྐྱེས་ཤིང་། བིན་ཇ་རེབ་དང་། ཝར་དན་ཌི། པ་ལི་ཀུ། ནི་ཀི་ན། ཡ་ཝུ་རུ་བཅས་ཀྱི་མི་རིགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད། ཁོང་གིས། ང་ཚོའི་མི་རིགས་ནི་འཁྱམས་པོ་ཡིན་པའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ནི་ང་ཚོར་ས་ཆ་མེད་པའམ་ཁྱིམ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།
We very much move with the seasons and we would move from place to place in a sustainable way.Jordan Ah Chee
"མི་རིགས་ཐོག་མ་ཨ་ཕོ་རི་ཇི་ནལ་དང་ཊོར་རེ་སི་མཚོ་འགག་གི་གླིང་ཕྲན་སྟེང་གནས་པའི་མི་རིགས་ཚོས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་ས་གཞི་དང་། ཆུ། ནམ་མཁའ་བཅས་དང་འབྲེལ་བ་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། འབྲེལ་བ་འདི་བརྒྱུད་ནས་ང་ཚོས་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བའི་ཤེས་བྱ་ཞིག་གསར་གཏོད་བྱས་ཡོད་པ་དེས་ང་ཚོ་ས་ཆ་འདིའི་སྟེང་དར་རྒྱས་འབྱུང་བར་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད་ལ། འདི་ནི་ཡོད་ཚད་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རྨང་གཞིའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཡིན།"
མི་རིགས་ཐོག་མ་བ་ཚོས་ས་གཞི་དང་། ནམ་མཁའ། ཆུ་བཅས་ལ་ཟབ་མོའི་འབྲེལ་བ་བྱས་པ་དེས་དུས་བཞི་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ་དེ་ས་བབ་ལ་ཇི་ལྟར་མཚོན་པ་ཤེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་པོ་ཞིག་སྦྱིན་ཡོད།
ཨ་ཆི་ཡིས། "ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་སྟངས་དང་མི་འདྲ་བར། ཁྱེད་ཀྱིས་དུས་ཚིགས་རྣམས་ལོ་ཐོའི་ནང་གི་ཚེས་གྲངས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ལ་སྦྲེལ་གྱི་མེད། དུས་ཚིགས་ནམ་ཡོང་བ་དང་ལོ་གཅིག་གི་ནང་ཇི་ལྟར་འཁོར་རྒྱུག་བྱེད་པ་ཤེས་པ་ནི། ཡུལ་ལྗོངས་ལ་འགྱུར་བ་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་ལ་འགྱུར་བ། ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་བ་བྱུང་བ་ལས་བྱུང་བ་རེད།" ཅེས་བཤད།
"དེས་ལོ་གཅིག་གི་ནང་ང་ཚོ་གནས་གང་དུ་ཡོད་པ་དང་། ཟས་རིགས་གང་དག་ཐོབ་པ། ང་ཚོ་མཚོ་འགྲམ་དུ་ཡོད་དམ་ནང་ལོགས་སུ་ཡོད་པ་བཅས་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་གནམ་གཤིས་དང་དུས་ཚིགས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་ནི་ང་ཚོའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་ལ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།"
Fire stick farming Credit: Christian Bass/Unsplash
ཨེན་ཊི་ཇོ་ཡེན་གྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་དོན། “ང་ཚོས་འདི་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་སྐབས་ཕལ་ཆེར་ཐོག་མར་དྲན་པ་ནི་མེ་ལྕུགས་ཞིང་ལས་རེད། མེ་ལྕུགས་ཞིང་ལས་ཀྱིས་ང་ཚོར་ས་ཐོག་ཏུ་འབར་རྫས་ཉུང་དུ་གཏོང་བཅུག་པ་དང་། གལ་སྲིད་གློག་འཁྱུག་པའམ་དོན་རྐྱེན་གཞན་ལས་མེ་འབར་ཚེ་འབར་རྫས་ཧ་ཅང་མཐོ་པོ་མེད་པ་བཟོ་གི་ཡོད།
“འོན་ཀྱང་དེས་ང་ཚོར་འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བྲག་པ་དེ་དག་ལ་དགའ་པོ་ཡོད་པའི་མྱུ་གུ་སྔོན་པོ་གསར་པ་རྣམས་གྲ་སྒྲིག་ཡོད་པ་ངེས་བརྟན་བཟོ་གི་ཡོད།”
མི་རིགས་དང་པོའི་མི་རྣམས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཁ་འཐོར་ནས་གནས་ཡོད་པས། ཁོང་ཚོས་བཤད་པའི་དུས་བཞིའི་འཁོར་རྒྱུན་ནི་ས་གནས་ཀྱི་གནས་ཡུལ་ལ་རག་ལས་ཡོད།
ནུབ་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡའི་ལྷོ་ནུབ་ཀྱི་ནུ་ནག་གི་ས་ཁུལ་དུ་ལོ་གཅིག་གི་ནང་དུ་དུས་ཚིགས་དྲུག་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། བྷི་ར་ཀ་ཡིས་ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་སྔ་རྗེས་སུ་དབྱར་ཁ་འགོ་ཚུགས་པ་མཚོན་གྱི་ཡོད་ལ། དེ་ནི་གནམ་གཤིས་ཚ་བ་དང་དགའ་སྟོན་གྱི་དུས་ཚིགས་ཤིག་ཡིན།
ཨ་ཆིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། "བྷི་ར་ཀ་ནི་ཚ་བ་དང་། ཉི་མ། མེ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་། དྲོད་ཚད་ཇེ་མཐོར་འགྲོ་བའི་དུས་ཤིག་ཡིན་ལ། སྤྱིར་བཏང་དུ་ན་གཞོན་གྱི་དུས་ཚིགས་ཞེས་འབོད་ཅིང་། དགའ་སྟོན་གྱི་དུས་ཤིག་ཡིན། དུས་ཚིགས་འདི་ནི་སྦྲུལ་དང་འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་པགས་པ་བརྗེ་བ་དང་། བྱ་ཕྲུག་ཚོ་ཚང་ནས་འཕུར་ཐོན་བྱེད་པ། སྲོག་ཆགས་གཞོན་ནུ་ཚོས་དར་མ་ཆགས་ནས་འཇིག་རྟེན་དུ་འགྲོ་བ་བཅས་ཀྱིས་མཚོན་གྱི་ཡོད།"
ས་བབ་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ནི་མུ་ཌར་རམ་ཡེ་ཤུའི་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་ལྗོན་ཤིང་གི་མེ་ཏོག་སེར་སྨུག་མཛེས་པོ་འདི་དག་ཡིན་པ་དང་། འདི་ནི་ནུའུ་གར་མི་རིགས་ལ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྗོན་ཤིང་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། དུས་ཚོད་འདིར་གནམ་གཤིས་དང་གནམ་གཤིས་འགྱུར་བ་ལ་གཞིགས་ནས་རིག་གཞུང་གི་མེ་སྲེག་འབྱུང་གི་རེད།
ཟླ་བ་དང་དེའི་འཁོར་སྐྱོད་ལྟ་བུའི་གནམ་གྱི་གཟའ་སྐར་རྣམས་མེས་པོ་ཚོས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་འབྱུང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
In First Nation's knowledge systems moon halos depict the onset of rain.Aunty Joanne Selfe
ད་དེའི་སྐོར་བསམ་བློ་གཏོང་སྐབས་སྤྲིན་གྱི་སྟེང་མའི་གནས་སུ་འཁྱགས་པའི་དུམ་བུ་འཁོར་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཟླ་འོད་འཁྱགས་པའི་དུམ་བུ་དེ་དག་གིས་འཁྱོག་འཕྲོ་དང་ལྡོག་འཕྲོ་བྱས་ཏེ་ཟླ་བའི་མཐའ་འཁོར་དུ་འཇའ་འོད་འཁོར་བ་མཐོང་གི་ཡོད་པ་རེད། དེང་སང་གི་ཚན་རིག་གིས་ཀྱང་ཟླ་འོད་འཁོར་བ་དེ་རྟག་པར་གནོན་ཤུགས་དམའ་བའི་རླུང་འཁོར་འབྱུང་གི་ཡོད་པ་དང་། དེ་རྗེས་ཆར་པ་འབབ་པ་དང་དྲོད་གྲང་གི་ཁྱད་པར་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཉིན་གཅིག་གཉིས་ནང་ཚུད་ལ་ཞི་འཇམ་དུ་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག
ཟླ་བའི་གནས་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་ཕྲན་བུ་བྱུང་བ་དེས་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
ཨ་ནེ་ཇོ་ཨན་གྱིས། མཚམས་རེ་ཟླ་བ་དེ་འཇའ་འོད་ཀྱི་དཀྱིལ་དུ་མེད་པར་ཟུར་ཞིག་ལ་ཡོད་པ་དང་། དེས་རླུང་འཚུབ་ཅིག་འབྱུང་གི་ཡོད་པའི་རྟགས་རེད། ཅེས་བརྗོད་འདུག
A moon halo Credit: Geoffrey Wyatt
ང་ཚོ་སིཌ་ནི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བྲག་རིས་ཁ་ཤས་ཡོད་ལ། དྲང་པོ་བཤད་ན་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེ་དག་ལས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཞིག་ནི་ཟླ་བའི་བྲག་རྡོ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ལ། དེར་ཟླ་བའི་རྐོས་དཔར་ཡོད། ད་ལྟའི་རྐོས་དཔར་འདི་དག་གིས་ཟླ་བའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཀྱི་རིམ་པ་བརྒྱད་མཚོན་ཞིང་། དེ་དག་ནི་སྤྱི་མཚུངས་བྱེད་མཁན་བྷི་ཨེམ་གྱི་འཕེན་འཕྲུལ་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱི་ཡོད། ཨ་ནེ་ཇོ་ཨེན་གྱིས་བཤད།
ད་འདི་གལ་ཆེན་པོ་རེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། གྷ་ཌི་ཉ་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་གྲགས་པས། ང་ཚོའི་བུད་མེད་རྣམས་རྟག་ཏུ་ཝ་རེང་སྟེ། སིཌ་ཎི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མཚོ་འགྲམ་དུ་ཡོད་པའི་ཁོ་ཚོའི་ནོ་ཝི་ཞེས་པའི་གྲུ་ཆུང་ནང་མཚོ་ཐོག་ཏུ་མེ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་བཏང་ནས་ཉ་འཛིན་པར་འགྲོ་གི་ཡོད་ལ། སྐབས་རེར་ཕྲུ་གུ་ཡང་མཉམ་དུ་འཁྲིད་ནས་འགྲོ་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་ཟླ་བ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ནས་ཉ་འཛིན་སྐབས། ཟླ་བ་ཡར་ངོ་དང་མར་ངོ་ནི་ཕལ་ཆེར་ཉ་འཛིན་པའི་དུས་ཚོད་ཡག་ཤོས་ཡིན་པ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། འདིའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཟླ་བ་ཉ་གང་བ་དང་གནམ་གང་གིས་ཆུ་སྙོམས་པར་སྐྱོད་དུ་འཇུག་གི་ཡོད་ལ། དེ་དག་ཅུང་ཙམ་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་། རྒྱ་མཚོའི་གཏིང་གི་ས་རྡུལ་སྒུལ་གྱི་ཡོད་པས། ཉ་མཐོང་རྒྱུ་ཡང་ཅུང་ཙམ་ཁག་པོ་ཡོད་པ་རེད།
ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡ་ཡི་གནམ་གཤིས་ནི་ཧ་ཅང་སྣ་མང་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་ཚ་ཁུལ་གྱི་ཆར་ཆུ་མང་བ་དང་། བྱེ་ཐང་གི་ཚ་བ། གྲང་ངར་ཆེ་བའི་རི་མཐོ་པོ་བཅས་ཚུད་ཡོད་ལ། ས་ཁུལ་རེ་རེར་རང་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འགྲོས་ཤིག་ཡོད།
གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁག་ལ་མཚོན་ན། དུས་ཚིགས་ནི་ལོ་ཐོའི་ནང་གསལ་བ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་རྩི་ཤིང་དང་སྲོག་ཆགས་རྣམས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཡ་ལན་སྤྲོད་སྟངས་ལ་བརྟེན་ནས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལྟ་ཚུལ་འདིས་ཨོ་སི་ཁྲི་ལི་ཡའི་གནམ་གཤིས་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཆེ་བའི་དུས་བཞིའི་དཔེ་གཞི་ལས་ཕྱུག་པ་དང་ཞིབ་ཚགས་ཆེ་བའི་གོ་རྟོགས་ཤིག་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད།
འདི་ནི་གདོད་མའི་རིག་གཞུང་རྣམས་ས་གཞི་དང་འབྲེལ་བ་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་དང་། ང་ཚོས་ཁོང་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་དང་སྲོལ་རྒྱུན་ལ་རྩི་མཐོང་བྱས་ནས་སློབ་སྦྱོང་ཇི་ཙམ་ལེན་ཐུབ་པའི་དྲན་སྐུལ་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད།
གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱིས་གནམ་གཤིས་དང་དུས་ཚིགས་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་རིག་གནས་སྐོར་གཤམ་གྱི་དྲ་ཐག་དེ་དག་ནས་གཟིགས།
ཁྱེད་རང་ལ་བརྗོད་གཞི་དང་དམིགས་བསལ་བསམ་ཚུལ་ཡོད་ཚེ་གློག་འཕྲིན་ཁ་བྱང་
