นับตั้งแต่ปี 1994 วันชาติออสเตรเลีย หรือ ออสเตรเลีย เดย์ (Australia Day) ได้ถูกกำหนดไว้ในวันที่ 26 มกราคมของทุกปี และเป็นวันหยุดราชการ
ชาวออสเตรเลียบางส่วนมีธรรมเนียมการใช้เวลาอย่างมีความสุขในวันหยุดนี้ บ้างก็เลือกที่จะจัดเลี้ยงบาร์บิคิวเพื่อสนุกกับอากาศในช่วงฤดูร้อน ขณะที่ผู้อพยพย้ายถิ่นหลายพันคนได้กลายเป็นพลเมืองของออสเตรเลีย ในพิธีมอบสัญชาติออสเตรเลียที่จัดขึ้นในส่วนต่าง ๆ ทั่วประเทศ
แต่สำหรับชาวอะบอริจินและชาวเกาะทอเรสสเตรทส่วนมาก รวมถึงชาวออสเตรเลียที่ไม่ใช่ชนพื้นเมืองซึ่งยืนหยัดร่วมสนับสนุนชนพื้นเมืองดั้งเดิมเหล่านี้ซึ่งมีมากขึ้น วันที่ 26 มกราคม คือวันแห่งการไว้ทุกข์ และถูกเรียกว่าวันแห่งการรุกราน (Invasion Day) หรือวันแห่งการเอาชีวิตรอด (Survival Day)
ขณะที่ข้อถกเถียงเกี่ยวกับวันดังกล่าวยังคงดำเนินต่อไป ธุรกิจ สถาบันการศึกษา และหน่วยงานของรัฐบางแห่งกำลังอนุญาตให้พนักงานของตนเลือกที่จะไปหยุดในวันอื่นแทน
การเฉลิมฉลองวันชาติออสเตรเลีย (Australia Day) บนภูเขาโคชูชโก (Mount Kosciuszko) รัฐนิวเซาท์เวลส์ Credit: AAP
ศาสตราจารย์ เคท ดาเรียน-สมิธ (Kate Darian-Smith) นักประวัติศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแทสเมเนีย กล่าวว่า หากวันชาติออสเตรเลียเปลี่ยนไป จะเป็นการรับรู้ว่าผู้คนไม่ยอมรับว่าวันที่ 26 มกราคม เป็นวันที่มีความหมายสำหรับออสเตรเลียร่วมสมัย
"มีความพยายามค่อนข้างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เพื่อแสดงให้เห็นว่าออสเตรเลีย เดย์ ค่อนข้างรวมไปถึงผู้อพยพย้ายถิ่นที่เพิ่งมาถึงใหม่ ผู้คนจากทั่วทุกมุมโลก เราทุกคนคือชาวออสเตรเลีย เราทุกคนอยู่ร่วมกัน เราทั้งหมดเป็นส่วนหนึ่งของประเทศของเรา" ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าว
"คุณจะทำให้มีการเฉลิมฉลองอย่างรวมกลุ่มได้อย่างไร ในวันที่หากเราย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ คือการรำลึกถึงช่วงเวลาของการยกพลขึ้นบกและการรุกรรานของอังกฤษ"
ทำไมจึงต้องกำหนดให้เป็นวันที่ 26 มกราคม
บางคนเชื่อว่า วันที่ 26 มกราคม เป็นการรำลึกการเดินทางมาถึงของกองเรือเฟิสท์ ฟลีต ซึ่งเป็นวันที่นักโทษจากอังกฤษก้าวเท้าเหยียบแผ่นดินออสเตรเลียครั้งแรกในปี ค.ศ.1788
แต่อันที่จริงแล้ว กองเรือได้มาถึงที่อ่าวโบตานี (Botany Bay) ในนครซิดนีย์ 1 สัปดาห์ก่อนหน้านั้น ช่วงเวลาประมาณวันที่ 18-20 มกราคม ต่อมาพวกเขาได้ตัดสินใจที่จะเปลี่ยนเส้นทางมุ่งหน้าขึ้นไปทางตอนเหนือ หลังพบว่าบริเวณอ่าวดังกล่าวไม่เหมาะสมที่จะอยู่อาศัย
วันที่ 26 มกราคม จึงเป็นวันที่กองเรือได้เทียบชายฝั่งที่ซิดนีย์ โคฟ (Sydney Cove) ซึ่งเป็นอ่าวเล็ก ๆ ในซิดนีย์ ฮาเบอร์ (Sydney Harbour) และเป็นวันที่ พลเรือเอก อาเธอร์ ฟิลลิป (Captain Arthur Phillip) ชักธงยูเนียนแจ็คขึ้นที่ที่ซิดนีย์ในวันนั้น พร้อมประกาศอำนาจอธิปไตยของอังกฤษอย่างเป็นทางการเหนือดินแดนครึ่งหนึ่งของออสเตรเลีย
ภาพวาดบันทึกเหตุการณ์การมาถึงของกองเรือ เฟิสท์ ฟลีต (First Fleet) และการชักธงยูเนียนแจ็คที่อ่าวซิดนีย์ โคฟ (Sydney Cove) Credit: State Library of Victoria
“ในช่วงต้นทศวรรษที่ 1800 มีการเลี้ยงอาหารค่ำเพื่อเป็นสัญลักษณ์ของการก่อตั้งอาณานิคมใหม่ของนิวเซาท์เวลส์” ศาสตราจารย์ ดาเรียน-สมิธ กล่าวกับเอสบีเอส นิวส์
ขณะที่การตั้งถิ่นฐานได้แพร่กระจากออกไป รัฐอื่น ๆ ได้กำหนดวันสถาปนาขึ้นเป็นวันของตนเอง
“ตัวอย่างเช่น ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย วันสถาปนา (Foundation Day) คือวันที่ 1 มิถุนายน เพื่อเฉลิมฉลองการเดินทางมาถึงของผู้ตั้งรกรากผิวขาวในปี 1829 (และ) รัฐเซาท์ออสเตรเลียก็เคยมีวันประกาศด้วย” ศาสตราจารย์ ดาเรียน-สมิธ กล่าว
เป็นเวลานานแล้วที่วันที่ 26 มกราคม ถูกมองว่าเป็นวันหยุดของชาวรัฐนิวเซาท์เวลส์ แต่ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าวว่าแนวคิดเรื่องวันชาติเริ่มโดดเด่นมากขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ในปี ค.ศ.1888 มีการเฉลิมฉลองในนครซิดนีย์สำหรับวันครบรอบ (Anniversary Day) ในวันที่ 26 มกราคม เพื่อรำลึกถึงการครบรอบ 100 ปีการมาถึงของกองเรือเฟิสท์ ฟลีต
การผลักดันเพื่อให้มีวันชาติครั้งใหญ่ เกิดขึ้นหลังจากออสเตรเลียเปลี่ยนฐานะจากอาณานิคมอังกฤษเป็นประเทศในเครือจักรภพและปกครองในระบบสหพันธรัฐเมื่อปี ค.ศ.1901 โดยกลุ่มที่เรียกว่า สมาคมชาวพื้นเมืองออสเตรเลีย (Australian Natives Association) ได้ถกเถียงกันเพื่อให้มีวันชาติขึ้น เพื่อรวมชาติใหม่ให้เป็นหนึ่งเดียวกัน
ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าวว่า จนกระทั่งปี 1935 ทุกรัฐได้ใช้วันและชื่อสามัญชองวันชาติออสเตรเลียในวันที่ 26 มกราคม แต่ไม่ใช่ทุกรัฐที่ประกาศให้เป็นวันหยุดราชการในเวลานั้น
หลังการครอบรอบ 200 ปีของออสเตรเลียในปี 1988 มีการพูดคุยมากขึ้นเกี่ยวกับการเฉลิมฉลองในระดับชาติ แต่ถึงกระนั้น วันที่ 26 มกราคมก็ยังคงไม่ได้รับการประกาศให้เป็นวันหยุดราชการในระดับชาติอย่างเป็นทางการจนกระทั่งปี ค.ศ.1994
ทำไมบางคนจึงมองวันนี้ว่าเป็น ‘วันแห่งการไว้ทุกข์’
การมาถึงของกองเรือเฟิสท์ ฟลีต ไม่ได้ถูกมองว่าเป็นวันเพื่อการเฉลิมฉลองสำหรับอีกหลายคน จากการสังหารหมู่และการปฏิบัติที่ชนพื้นเมืองดั้งเดิมได้ประสบพบเจอจากน้ำมือของผู้ตั้งถิ่นฐานชาวอังกฤษ
ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าวว่า การต่อต้านการเฉลิมฉลองในวันที่ 26 มกราคมไม่ใช่เรื่องใหม่ และนักเคลื่อนไหวชาวอะบอริจินได้ประกาศให้วันดังกล่าวเป็นวันแห่งการไว้ทุกข์ (Day of Mourning) มาตั้งแต่ปี 1938
ชนพื้นเมืองดั้งเดิมและผู้ที่ไม่ใช่ชนพื้นเมืองดั้งเดิมหลายหมื่นคน ยังได้เดินรณรงค์ในการประท้วงต่อต้านวันชาติออสเตรเลียในปี ค.ศ.1988 ซึ่งเป็นโอกาสที่ออสเตรเลียครบรอบ 200 ปี
“วันที่ 26 มกราคม จะยังคงเป็นวันแห่งการไว้ทุกข์และความโศกเศร้าสำหรับผู้คนของฉันเสมอ” บาทหลวงชาวอะบอริจิน เรย์ มินนีย์คอน (Ray Minniecon) กล่าวกับเอสบีเอส นิวส์ ก่อนวันชาติออสเตรเลียเมื่อปี 2018
“มันคือการรุกรานผู้คนของเราอย่างจงใจ มันยังหมายถึงการสังหารหมู่ และการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ผู้คนของเราทั่วทั้งประเทศนี้”
ประชาชนในการชุมนุมเคลื่อนไหววันแห่งการไว้ทุกข์ (Day of Mourning) เมื่อปี 1938 Source: SBS / Australian Institute of Aboriginal and Torres Strait Islander Studies (AIATSIS)
มีใครอีกบ้างที่ต้องการให้เปลี่ยนวัน
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ชาวออสเตรเลียที่ไม่ใช่ชนพื้นเมืองดั้งเดิม เริ่มทราบถึงปัญหาเกี่ยวกับการเฉลิมฉลองในวันที่ 26 มกราคม
ธุรกิจหลายแห่ง ซึ่งรวมถึงวูลเวิธส์ (Woolworths) เทลสตรา (Telstra) เครือข่ายโทรทัศน์ เน็ตเวิร์ก เท็น (Network Ten) ดีลอยต์ (Deloitte) เคพีเอ็มจี (KPMG) อีวาย (EY) พีดับเบิลยูซี (PwC) วูดไซด์ เอเนอร์จี (Woodside Energy) และสถาบันการศึกษาอย่างมหาวิทยาลัยวูลลองกอง (University of Wollongong) ได้ประกาศว่าจะอนุญาตให้พนักงานของตนสามารถเลือกหยุดในวันอื่นได้
ในปี 2017 ทริปเปิล เจ สถานีวิทยุเยาวชนของเอบีซี ประกาศว่าจะเปลี่ยนวันนับถอยหลัง 100 อันดับเพลงฮิตร้อนแรงที่สุด (Hottest 100 countdown) ที่จัดในวันที่ 26 มกราคมไปเป็นวันอื่น หลังผู้ฟังร้อยละ 60 ที่ตอบแบบสำรวจระบุว่าควรแสดงความเคารพต่อชาวพื้นเมืองดั้งเดิมออสเตรเลีย
ในช่วงปลายปี 2016 เทศบาลเมืองเฟรแมนเทิล (City of Fremantle) ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย ได้ลงคะแนนเสียงเพื่อเปลี่ยนการเฉลิมฉลองวันชาติออสเตรเลียเพื่อแสดงความเคารพต่อชาวพื้นเมืองดั้งเดิม ขณะที่เทศบาลท้องถิ่นอีกหลายแห่งประกาศยกเลิกพิธีมอบสัญชาติออสเตรเลียในวันที่ 26 มกราคม เช่น เทศบาลเมืองยาร์รา (Yarra City Council) และเทศบาลเมืองดาเรบิน (Darebin City Council) ในนครเมลเบิร์น
ส่วนรัฐวิกตอเรีย ได้ประกาศยกเลิกการเดินขบวนพาเหรดในวันชาติออสเตรเลียแล้ว
ผู้ชุมนุมขณะข้ามสะพานวิกตอเรีย (Victoria Bridge) ในการชุมนุมเคลื่อนไหวในวันแห่งการรุกราน (Invasion Day) ที่นครบริสเบน Source: SBS / SBS News
แต่รัฐบาลภายใต้การนำของ แอนโทนี อัลบานิซี ได้ยกเลิกข้อบังคับดังกล่าว เมื่อได้รับเลือกตั้งขึ้นมาเป็นรัฐบาลสหพันธรัฐในปี 2022 โดยเปิดโอกาสให้เทศบาลท้องถิ่นสามารถจัดพิธีมอบสัญชาติได้ก่อนหรือหลังวันชาติออสเตรเลียเป็นเวลา 3 วัน โดยอธิบายว่าเป็นการตัดสินใจ “ตามความเป็นจริง” เพื่อทำให้กระบวนการมีประสิทธิภาพมากขึ้น
นายกรัฐมนตรีอัลบานิซี ยังได้ยกเลิกคำสั่งที่ห้ามไม่ให้พนักงานบริการสาธารณะของเครือจักรภพในการสลับวันหยุดราชการในวันชาติออสเตรเลียเพื่อไปเป็นวันหยุดในวันอื่น โดยกล่าวว่าเป็นเรื่องปกติที่จะมีความยืดหยุ่นบางส่วนในระบบ
ใครที่ต้องการให้วันชาติออสเตรเลียเป็นวันที่ 26 ม.ค.เช่นเดิม
ปีเตอร์ ดัตทัน (Peter Dutton) ผู้นำฝ่านค้านในรัฐบาลสหพันธรัฐ ได้แสดงการสนับสนุนวันชาติออสเตรเลีย พร้อมกับอดีตผู้นำพรรคลิเบอร์รัล สกอตต์ มอร์ริสัน
“เราควรเฉลิมฉลองธงของเรา เราควรเฉลิมฉลองวันชาติออสเตรเลียและสิ่งยอดเยี่ยมทั้งหมดเกี่ยวกับประเทศของเรา ผู้ที่ต้องการจะเขียนประวัติศาสตร์ใหม่หรือเพิกเฉยส่วนใดส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ นั่นไม่ใช่มุมมองส่วนใหญ่ในประเทศของเรา ชาวออสเตรเลียที่ดีควรที่จะยืนหยัดและพูดเช่นนั้น” คุณดัตทัน กล่าวกับโฟลว นิวส์ ทเวนตีโฟร์ (Flow News 24) เมื่อวันที่ 20 มกราคมที่ผ่านมา
ด้านนายกรัฐมนตรีอัลบานิซี ได้ปฏิเสธข้อกล่าวอ้างว่า รัฐบาลของเขาจะหาทางเปลี่ยนแปลงวันชาติออสเตรเลีย
“ผมสนับสนุนวันชาติออสเตรเลีย รัฐบาลสนับสนุนวันชาติออสเตรเลีย ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงตรงนี้” นายกรัฐมนตรีอัลบานิซี กล่าว
แอนโทนี อัลบานิซี นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย กล่าวว่า เขาสนับสนุนวันชาติออสเตรเลีย (Australia Day) Source: AAP / Lukas Coch
แล้ววันที่จะเปลี่ยนไปไหม
ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าวว่า มีการอภิปรายและการพูดคุยเพิ่มมากขึ้นเกี่ยวกับวันชาติออสเตรเลีย และเธอเชื่อว่ามีการเปลี่ยนแปลงทัศนคติค่อนข้างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีบริษัทจำนวนมากขึ้นที่อนุญาตให้ลูกจ้างเลือกที่จะไปหยุดในวันอื่นแทน
“วันดังกล่าวกลายเป็นปัญหามากขึ้นทุกทีสำหรับชาวออสเตรเลียเป็นจำนวนมาก” ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าว
เธอกล่าวอีกว่า ข้อเท็จจริงที่ว่าบางองค์กรเริ่มอนุญาตให้พนักงานสามารถเลือหยุดในวันอื่นแทนได้ หมายถึงการกัดเซาะในสิ่งที่อาจเป็นความนึกคิดเดิมสำหรับวันชาติออสเตรเลียที่เป็นวันหยุดราชการซึ่งผู้คนจะหยุดงาน
ผู้เดินทางไปที่ชายหาดในวันชาติออสเตรเลีย ที่หาดบอนไดในนครซิดนีย์
“(แต่) ฉันไม่คิดว่ามันเป็นวิธีแก้ปัญหาที่ง่ายดาย”
ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าวว่า ส่วนมากประเทศต่าง ๆ จะมีวันชาติซึ่งสะท้อนถึงช่วงเวลาของความภาคภูมิใจของชาติ และการรับรู้ในระดับชาติ เช่น วันประกาศอิสรภาพในสหรัฐ แต่ความภาคภูมิใจในวันชาติออสเตรเลียนั้นไม่ได้มีอยู่ในลักษณะเดิมอีกต่อไป
“มันไม่ใช่ลักษณะอย่างเดียวกับในวันบาสตีย์ของฝรั่งเศสอย่างแน่นอน” ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าว
เธอกล่าวอีกว่า อาจมีบางส่วนที่แย้งว่าวันแอนแซค (ANZAC Day) เป็นวันที่สำคัญกว่า เพราะเป็นการระลึกถึงความเสียสละของชาติ แต่ถึงอย่างนั้นความสำคัญในเรื่องนั้นก็คงจะเลือนหายไป
ฉันคิดว่ามันเป็นสัญญาณของความมีวุฒิภาวะในชาติ ในจุดที่สามารถอภิปรายและพูดคุยในปัญหาเหล่านี้ได้จริง ๆศาสตราจารย์ เคท ดาเรียน-สมิธ
ผลสำรวจของสถาบันออสเตรเลียในปี 2018 พบว่าผู้ตอบแบบสอบถามร้อยละ 56 ไม่สนใจว่าวันชาติออสเตรเลียจะเป็นวันไหน ตราบใดที่มีวันรำลึกในระดับชาติ ขณะที่ร้อยละ 49 ระบุว่าวันชาติไม่ควรเป็นวันเดียวกับวันที่สร้างความไม่สบายใจให้กับชนพื้นเมืองดั้งเดิม
แต่ก็มีอีกผลสำรวจหนึ่ง ซึ่งเผยแพร่โดยสถาบันกิจการสาธารณะ พบว่าร้อยละ 70 ของผู้ตอบแบบสอบถามต้องการที่จะเฉลิมฉลองวันชาติออสเตรเลียในวันที่ 26 มกราคม
มีวันอื่นไหมที่จะฉลองวันชาติออสเตรเลียได้
จนถึงตอนนี้ ยังไม่มีวันอื่นที่ชัดเจนในการกำหนดให้เป็นวันชาติออสเตรเลียได้
“มันซับซ้อนกว่าความต้องการยึดกับช่วงเวลานั้นที่ (พล.ร.อ.อาเธอร์ ฟิลลิป) เดินทางมาถึงอ่าวบอตตานี” ศาสตราจารย์ดาเรียน-สมิธ กล่าว
ส่วนหนึ่งของความผูกโยงกับวันที่ 26 มกราคม คาดว่าจะเกี่ยวข้องกับฤดูร้อน และเป็นไปได้ว่าจะสะท้อนถึงจิตวิญญาณที่สดใสและผ่อนคลาย อันเป็นสิ่งที่เชื่อโยงกับความเข้าใจเกี่ยวกับอัตลักษณ์ของออสเตรเลียสำหรับบางคน
อีกวันที่เป็นไปได้ ได้แก่วันแห่งการก่อตั้งสหพันธรัฐออสเตรเลียในวันที่ 1 มกราคม 1901 วันที่ 9 กรกฎาคม 1900 ซึ่งเป็นวันที่สมเด็จพระราชินีวิกตอเรียทรงให้ความยินยอมต่อรัฐธรรมนูญแห่งออสเตรเลีย และวันกบฏยูเรกา (Eureka Stockade) ซึ่งเป็นวันที่นักขุดทองในเมืองบัลลารัตก่อการกบฏต่อผู้ปกครองแห่งอาณานิคมวิกตอเรียของอังกฤษเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 1854
นอกจากนี้ ยังมีวันครบรอบการแสดงความขอโทษต่อคนรุ่นที่ถูกลักพา (Stolen Generation) ในวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2008 วันขอโทษแห่งชาติ (National Sorry Day) 26 พฤษภาคม 1998 วันครอบรอบการทำประชามติในรัฐธรรมนูญออสเตรเลียเมื่อปี 1967 ในวันที่ 27 พฤษภาคม สัปดาห์ NAIDOC ซึ่งเริ่มต้นในวันอาทิตย์แรกของเดือนกรกฎาคม และวันครบรอบการประกาศสิทธิของชนพื้นเมืองดั้งเดิมโดยองค์การสหประชาชาติในวันที่ 13 กันยายน 2007
แต่จนถึงขณะนี้ วันชาติออสเตรเลีย หรือ Australia Day ยังคงได้รับการกำหนดให้เป็นวันที่ 26 มกราคมของทุกปี
รายงานเพิ่มเติมโดย ไมลส์ มอร์แกน (Myles Morgan)
คุณสามารถติดตามข่าวสารล่าสุดจากออสเตรเลียและทั่วโลกเป็นภาษาไทยจากเอสบีเอส ไทย ได้ที่เว็บไซต์
บันทึกเว็บไซต์ของเราเก็บไว้ในบุ๊กมาร์ก เพื่อไม่ให้คุณพลาดสถานการณ์ล่าสุด หรือติดตามเราทางเฟซบุ๊กที่
เรื่องราวที่น่าสนใจจาก เอสบีเอส ไทย
ออสเตรเลียเงินเฟ้อแตะ 7.8% สูงสุดในรอบกว่า 30 ปี
