Đây là trại tử thần lớn nhất của Đức Quốc xã, nằm ở miền Nam Ba Lan. Từ năm 1941 đến 1945, khoảng 1,1 triệu người, chủ yếu là người Do Thái, đã bị sát hại một cách có hệ thống tại đây.
Các nhóm khác bị nhắm đến trong Nạn diệt chủng Holocaust bao gồm người khuyết tật, cộng đồng Roma, người đồng tính, và Nhân chứng Jehovah.
Đàn ông, phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi đã chịu đựng những nỗi kinh hoàng không thể kể xiết tại Auschwitz-Birkenau.
Những thí nghiệm y tế dã man trên tù nhân diễn ra thường xuyên, cùng với nạn đói và các cuộc hành quyết bằng khí độc xyanua.
Tova Friedman là một trong những người sống sót.
Khi còn là một đứa trẻ, bà nhớ lại cảnh những đứa trẻ cùng tuổi bị đưa đi hành quyết.
"Vào một ngày băng giá, đầy gió, tôi đứng đó và bất lực nhìn những cô bé từ khu trại gần đó bị đưa đi, khóc lóc và run rẩy, đến buồng khí độc. Chúng chỉ mặc những mảnh giẻ rách, một số em thậm chí không có giày, phải đi chân trần trên tuyết. Chúng rất nhỏ, cũng như tôi lúc ấy, chỉ 6 hay 7 tuổi. Nhưng cơn đói đã làm teo nhỏ cơ thể chúng, khiến các em trông còn nhỏ hơn. Các em rồi cũng biến thành tro bụi."
Bà Friedman, 86 tuổi, đã phát biểu tại một buổi lễ đánh dấu 80 năm ngày giải phóng Auschwitz vào 27 tháng 1 năm 1945.
Chế độ Đức Quốc xã đã sát hại sáu triệu người Do Thái, xóa sổ hai phần ba dân số Do Thái ở châu Âu và một phần ba dân số Do Thái trên toàn thế giới.
Năm 2005, Liên Hợp Quốc đã chỉ định ngày 27 tháng 1 là Ngày Tưởng niệm Holocaust Quốc tế.
Trong số những người tham gia lễ tưởng niệm có 50 người sống sót tại Auschwitz và các nhà lãnh đạo toàn cầu, bao gồm Vua Charles, Ngoại trưởng Úc Penny Wong, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, và Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda.
Israel, được thành lập sau thảm họa Holocaust, được đại diện bởi Bộ trưởng Giáo dục Yoav Kisch.
Các nhà lãnh đạo đã lắng nghe lời chứng của những người sống sót thay vì phát biểu.
Bà Friedman nhớ lại thập niên 1940 là một "khoảng trống đạo đức" đối với người Do Thái và cảnh báo về sự gia tăng đáng kể của chủ nghĩa bài Do Thái.
80 năm sau ngày giải phóng, thế giới lại lâm vào khủng hoảng. Các giá trị Do Thái - Thiên Chúa giáo của chúng ta đã bị lu mờ trên toàn cầu bởi định kiến, nỗi sợ hãi, sự nghi ngờ và cực đoan, cùng với chủ nghĩa bài Do Thái lan tràn khắp các quốc gia.Tova Friedman
Cụ Leon Weintraub, 99 tuổi, một người sống sót tại Auschwitz, cũng bày tỏ sự lo lắng sâu sắc khi thấy chủ nghĩa bài Do Thái gia tăng ở nhiều nước châu Âu và kêu gọi mọi người chống lại lòng thù hận.
"Hãy chú ý và cảnh giác. Chúng tôi, những người sống sót, hiểu rằng hậu quả của việc bị coi là khác biệt chính là sự đàn áp dã man, mà chúng tôi đã trực tiếp trải qua. Hãy xem xét nghiêm túc những gì kẻ thù của chủ nghĩa dân chủ rao giảng, bởi chúng thường tìm cách thực hiện những khẩu hiệu mà chúng cổ vũ."
Tại Liên Hợp Quốc ở New York, Tổng Thư ký Antonio Guterres cũng cảnh báo về sự gia tăng của chủ nghĩa bài Do Thái trên toàn thế giới, được thúc đẩy bởi xung đột Israel-Hamas khiến hơn 46,000 người Palestine thiệt mạng, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em.
“Ngày nay, thế giới của chúng ta bị chia rẽ và trở nên nguy hiểm. Tám mươi năm kể từ khi Holocaust kết thúc, chủ nghĩa bài Do Thái vẫn tồn tại, được thúc đẩy bởi những lời dối trá và căm ghét đã làm cho tội ác diệt chủng của Đức Quốc xã trở thành hiện thực. Nó đang gia tăng. Phân biệt đối xử tràn lan, lòng thù hận đang bị khuấy động trên toàn cầu.
Một trong những ví dụ rõ ràng và đáng lo ngại nhất là sự lan rộng của căn bệnh ung thư chối bỏ Holocaust: các sự thật lịch sử không thể chối cãi đang bị bóp méo, làm giảm giá trị và bác bỏ. Nhiều nỗ lực đang được thực hiện để phục hồi và tôn vinh Đức Quốc xã và những cộng sự của chúng. Chúng ta phải đứng lên chống lại những hành vi gây phẫn nộ này.”
Tổng thống Israel Isaac Herzog cũng có mặt tại Liên Hợp Quốc, nơi ông nói về việc thế giới đang trải qua những gì ông gọi là núi lửa bài Do Thái khổng lồ bùng nổ kể từ ngày 7 tháng 10 năm 2023, khi Hamas tấn công, khiến 1.200 người Israel thiệt mạng và khoảng 250 người bị bắt làm con tin.
“Tôi muốn làm rõ: chúng tôi biết chắc chắn, dựa trên bằng chứng, rằng những kẻ khủng bố ngày 7 tháng 10 đã lấy cảm hứng từ Hitler và Đức Quốc xã và hành động với tất cả sự tàn bạo để phá hủy quốc gia Israel và công dân của chúng tôi.
Nhưng vấn đề, sâu sắc hơn nhiều và vượt xa cuộc thảm sát ngày 7 tháng 10. Tất cả chúng ta đã chứng kiến một trận núi lửa bài Do Thái khổng lồ bùng nổ sau cuộc thảm sát này. Thực tế đáng lo ngại này cũng được phản ánh trong báo cáo quan trọng mà Liên Hợp Quốc vừa công bố về bài Do Thái.”
Tại Israel, một người sống sót sau cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 tại lễ hội âm nhạc Nova đã cùng những người sống sót Holocaust cao tuổi tham dự Ngày Tưởng niệm Holocaust Quốc tế.
Buổi lễ, được tổ chức tại Haifa ở miền bắc Israel, có sự tham gia của Naama Gal, 27 tuổi, cô cảm thấy như một người sống sót sau một cuộc Holocaust khác, và kêu gọi trả tự do cho bạn bè của mình, trong số 90 con tin vẫn bị Hamas bắt giữ ở Gaza.
"Thật xúc động khi được ở đây cùng những nạn nhân còn sống sót sau thảm họa Holocaust bởi tôi đã trải qua một cuộc Holocaust khác, và chúng ta rất mạnh mẽ. Và sẽ không ai đánh bại chúng ta. Tôi muốn nói thêm rằng chúng ta cần phải đưa họ về nhà sớm nhất có thể. Tôi có rất nhiều bạn vẫn bị bắt cóc ở Gaza.
Đây là điều quan trọng nhất mà chúng ta cần làm bây giờ. Chúng ta mạnh mẽ và chúng ta sẽ vượt qua. Tôi hy vọng điều này sẽ không bao giờ xảy ra nữa với con cái tôi."
