SBS VIETNAMESE: Xin anh trình bày sơ lược về chương trình Di chuyển Lao động Nông nghiệp Việt Nam.
LS ALAN NGUYỄN: Về chương trình visa nông nghiệp 403 cho người Việt Nam thì đây là một tin rất đáng mừng, vì liên tục trong hơn ba năm vừa qua, chính phủ Úc luôn hứa hẹn sẽ cho công dân Việt Nam tham gia chương trình visa nông nghiệp. Nhưng cho đến giờ phút này thì chương trình này thực sự mới tiến hành, và vào đầu tháng 9, Bộ Ngoại giao, Lãnh Sự Quán và các cơ quan liên hệ tuyên bố là chương trình visa nông nghiệp cho Việt Nam sẽ được chính thức triển khai trong thời gian sắp tới. Con số tối đa là 1.000 công dân Việt Nam có thể đến Úc làm việc ở mảng nông nghiệp theo vụ mùa hoặc không theo vụ mùa. Thời gian các bạn có thể đến làm việc là từ một đến bốn năm.
Hiện giờ các cơ quan chức năng của chính phủ Úc cũng như các cơ quan liên hệ bên Việt Nam đang ráo riết hoàn tất những bước kế tiếp để có thể bắt đầu triển khai, và theo thông báo của chính phủ Úc, đầu vào tháng 12 sẽ có đoàn người Việt Nam sang đây với visa nông nghiệp 403.
SBS VIETNAMESE: Các điều kiện về độ tuổi, học vấn, trình độ tiếng Anh là gì?
LS ALAN NGUYỄN: Thứ nhất về độ tuổi, chương trình visa nông nghiệp 403 dành cho Việt Nam dựa trên nền tảng hạ tầng cơ sở của chương trình PALM. Chương trình PALM là chương trình dịch chuyển lao động của công dân các đảo Thái Bình Dương hoặc Đông Timor. Theo quy định của chương trình PALM thì số tuổi tham gia là 21 tuổi trở lên. Thứ hai là yêu cầu tiếng Anh IELTS 4.0 hoặc tương đương. Thứ ba là thời gian làm việc tại Úc, phải ký hợp đồng lao động tối thiểu là sáu tháng trở lên. Và điều khác biệt nữa là những công dân Việt Nam sang đây với chương trình visa nông nghiệp này sẽ không được phép mang theo vợ con.
Để tham gia chương trình này thì nhà tuyển dụng, tức là bên Úc, thứ nhất phải có tối thiểu 12 tháng kinh nghiệm tham gia tuyển dụng những chương trình trước đây. Thứ hai là phải được chính phủ và Bộ Ngoại giao Úc chấp thuận là “approved employer”. Điều kế tiếp nữa là chỉ có sáu doanh nghiệp Việt Nam cộng thêm Cục quản lý lao động ngoài nước trực thuộc Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Việt Nam mới được phép tham gia chương trình tuyển dụng đưa người Việt Nam qua theo visa nông nghiệp 403. Danh sách của sáu doanh nghiệp đó thì hiện giờ chúng ta vẫn chưa nắm rõ và chắc là khoảng cuối tháng 9, đầu tháng 10 thì chính phủ Úc sẽ công bố danh sách những doanh nghiệp đó.
SBS VIETNAMESE: Visa này có cơ hội gia hạn hoặc đổi sang những loại visa khác sau khi kết thúc không?
LS ALAN NGUYỄN: Theo cái nhìn của tôi thì có. Đây là chương trình visa nông nghiệp đầu tiên dành cho công dân Việt Nam. Nếu các công dân Việt Nam sang đây làm việc hết thời hạn vụ mùa và được chủ gia hạn thêm hợp đồng lao động, thì đương nhiên sẽ có cơ hội xin visa thêm lần thứ hai, hoặc lần thứ ba.
Ngoài ra thì một số ngành nghề trong mảng nông nghiệp ở đây hiện giờ đang thiếu hụt rất nhiều nhân lực. Do đó, nếu mà các bạn Việt Nam sang đây với visa nông nghiệp làm việc hai năm trở lên có kinh nghiệm tại Úc, hoặc có một số ngành nghề chỉ cần một năm kinh nghiệm làm việc toàn thời, và nếu đạt được IELTS 4.5 hoặc PTE 36, và nếu được chủ báo lãnh, thì các bạn đó sau này sẽ có cơ hội chuyển tiếp lên visa 482 dưới chương trình thỏa thuận lao động trong các mảng nông nghiệp, hoặc đánh bắt thủy sản, hoặc trong ngành mổ xẻ pha lóc thịt. Đó là điều mà tôi nghĩ rằng sẽ tạo ra cơ hội sau này cho các công dân Việt Nam ở lại Úc.
SBS VIETNAMESE: Con số 1.000 người khá là ít, có phải đây chỉ mới là chương trình thử nghiệm thôi không?
LS ALAN NGUYỄN: Chương trình năm nay chính phủ Úc chỉ cho phép Việt Nam tối đa là 1.000 người, vì đây là chương trình thí điểm đầu tiên, chính phủ Úc, Bộ Nội vụ và tất cả các cơ quan có liên hệ đều muốn theo dõi, quan sát tính hiệu quả của chương trình này như thế nào, và những người Việt Nam sang đây có làm việc đúng theo những cam kết của họ hay không, đồng thời những người sử dụng lao động có đủ năng lực để hỗ trợ những phúc lợi của người lao động Việt Nam hay không. Đặc biệt, chính phủ Úc quan sát xem tính minh bạch và những rủi ro về gian lận trong tiến trình chọn lựa ứng viên, hồ sơ ở Việt Nam có xảy ra hay không.
Nếu chương trình này được thí điểm thành công và không có những hệ lụy sau này, thì tôi tin rằng chính phủ Úc sẽ nâng con số này lên không phải là 1.000 người, mà có thể 2.000 người, 3.000 người. Với thời gian, nếu chính phủ thấy chương trình này có giá trị, có hiệu quả, đạt được các yếu tố mà chính phủ Việt Nam và chính phủ Úc cam kết thực hiện, thì tôi nghĩ rằng sẽ có cơ hội mở rộng ra cho người Việt Nam, giống như chương trình visa hiện nay chính phủ dành cho các đảo quốc Thái Bình Dương và Đông Timor không có giới hạn số lượng.
Tôi hy vọng rằng các đơn vị tham gia vào chương trình này cũng như những người lao động Việt Nam sang Úc với visa nông nghiệp vào cuối tháng 12, hãy tuân thủ theo những quy định, pháp luật, thỏa thuận và điều kiện của chương trình để giúp cho Việt Nam năm sau, năm sau nữa, số lượng được gia tăng nhiều hơn.
Ngoài ra, chỉ có sáu đơn vị ở Việt Nam được Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội chọn để tham gia vào chương trình này, thì điều đó cũng có nghĩa là sự cạnh tranh sẽ rất khốc liệt, và điều đó cũng có thể dẫn đến một số hệ lụy như bị lừa gạt, giống như khi chương trình visa nông nghiệp mới được tuyên bố cách đây khoảng ba năm, thì thời điểm đó cũng có những điều không hay xảy ra. Cho nên đợt này chúng ta hãy hết sức cẩn thận và hãy theo dõi những bước kế tiếp.
SBS VIETNAMESE: Xin cảm ơn luật sư Alan Nguyễn Hoàng Tranh.
Mời quý vị nhấn vào audio để nghe toàn bộ bài phỏng vấn.
