ÖNE ÇIKANLAR
- Avustralya yerli kültürünün ülke çapında aynı olduğu düşüncesi son derece hatalı.
- Değişen çevre düzenleme ve tasarım ekolünde projelerin merkezine artık Toprak yerleşiyor. Bilindik şehir tasarımı yerli kültüründen etkilenerek değişim geçiriyor.
- Projelerin uygulanmasında İlk Ulusların mirasının taşıyıcıları, çevre ve Toprakla olan bağlar tasarımdan inşaya kadar her süreçte etkili olacak.
’ne göre yerli halkların kültürel yansımaların sahibi her zaman yerliler olmalı.
Son yıllarda Avustralya’daki İlk Ulusların sanat projelerinde belirli devreye sokulması için büyük çaba gösterildi.
Peki, yerli toplumlara ait bilgi ve uygulamaların Avustralya’nın şehirlerinde görünür hale gelmesi için ne yapmamız gerekiyor?
Yerli ve yerli olmayan uzmanlar Aborijin ve Batılı kültürlerden yararlanarak yaratılan alan ve binalar hakkında görüşlerini paylaştı.
Toprakla bağları merkeze alan tasarım, Avustralya’nın her bölgesinde kendine özgü ve binlerce yıl geriye giden kültürel devamlılığın söz konusu olduğunu göz önüne alır. Source: Getty / TED MEAD
İster kamu binası, ister meydan veya duvar resmi olsun, her projenin bulunduğu yerin yerli kültürünün tasarım standartlarına uyum sağlaması gerektiğini söylüyor.
Her bilgi bir yerden geliyorUluslararası Yerli Tasarımı Sözleşmesi yazarlarından Profesör Brian Martin
“Bu standartlar bölgenin geleneksel sahiplerine ve bilgisine danışmak, ve Toprakla bağını incelemek anlamına geliyor” diyor.
Yerli kültürü tasarımı, Avustralya çapında tek bir yerli kültürü olmadığı için Toprakla olan bağı merkezine alan tasarım.
“Homojenize etme güdüsü Bölgeye özgü değişiklikleri görmezden geliyor. Örneğin, Victoria’daki Boonwurrung, NSW’deki Kamilaroi’den veya Queensland’deki Bidjara veya Perth’deki Noongar’dan çok farklı” diyor.
Jefa Greenaway de aynı fikirde. Victoria’nın ilk tanınan Aborijin mimarlarından olan Greenaway NSW’deki Wailwan/Kamilaroi ve Dharawal halklarından geliyor.
Greenaway yerli kültürün mimarlık üzerinden kendini ifade ettiğini söylüyor.
“Tasarım eşitliliğini destekleyen bir uygulama. İlk Uluslar halkları genelde büyük inşaat projelerinde hak sahibi olamıyor” diyor.
Jefa Greenaway: Bu devasa kıtada 270’ten fazla belirgin dil grubu ve 600 lehçesi olduğunu biliyoruz. Credit: Aaron Puls
Melbourne Üniversitesi’nin şehirdeki kampüsünde, Swanston Street’te öğrenci bölgesini şehir merkezine bağlayan bölgesinde Toprakla bağa dayalı tasarımın örnekleri görülebilir.
Bu projeyi yürütenlerden olan Greenaway, bölgenin yerli önderlerinin tasarım sürecine baştan itibaren katkıda bulunduğunu, yılan balıklarının 60 bin yıldan uzun süre üreme için Birrarung’a (Yarra Nehri) gitmek için kullandığı eski su yollarını gösterdiğini söylüyor.
AVUSTRALYA YERLİ KÜLTÜRÜ
Yerli turizmini tanıyalım
Ekip ırmağı sembolize eden bir amfitiyatro ve plaza tasarlayıp, yerli bitki ve malzemelerle kampus çevresinde su toplama ağı ve göletler oluşturdu.
Eski ırmak yatağına şehrin sel su gider sistemi için borular döşense de yılan balıkları su yolunu kullanmaya devam etti.
Tasarım bölgede hiç kırılmadan devam eden 67 bin yıllık bir birikimi yansıtıyor.Jefa Greenaway, Greenaway Architects
Tasarımın bölgedeki yerli kültürünün devamlılığını öne çıkardığını söylüyor.
Mimar Jefa Greenaway’e göre, Melbourne Üniversitesi projesi yılan balıklarının denizden karaya olan göç güzergahını, tasarımlarında yerli halkların direncini sembolize etmek için kullandı. Credit: Peter Bennetts
“Araştırma veya tasarım merkezli olsun, projenin uygulandığı zaman süresince bağlar kuruluyor. Mimarlık firması, kamu kurumu veya yerli halk olsun, bölge ve insanları ile bir bağ oluşturmak gerekiyor” diyor.
Desiree Hernandez Ibinarriaga Maya, Aztek ve Bask kökenli Meksikalı bir kadın. Ayrıca Monash Üniversitesi’nin Tasarım Bölümünde uzman.
Doktora çalışmaları sırasında, Avustralya ve Meksika’dan genç yerli kadınlarla ve yerli olmayan öğretmenlerle iş birliği yaparak İlk Ulus tecrübe ve bilgisini ve biyo-kültürel çeşitliliği merkeze alan bir proje tasarım metodolojisi geliştirdi.
Dr Ibinarriaga’ya göre kültürel kimlik bilinci yerli tasarım metodolojisi için kilit önemde. “Tasarımda amacımız sorun çözerken Toprakla ve çevremizle bağ kurmak” diyor. Credit: Desiree Hernandez Ibinarriaga
“Kızlarla, öğretmenlerle ve okuldaki idarecilerle bağ kurup kabul edilmem sekiz ay aldı.”
İş birliği sayesinde Toprakla bağ üzerinden öğrencilerin kültürel kimliğini güçlendiren bir biyo-kültürel çalıştay düzenlemiş.
“Toprak bizim var olduğumuz yer. Benim için o atalarımın dili olan Nahuatl’da Toprak Ana anlamına gelen ‘Tonantsintlalli’” diyor.
“Yerli metodolojide tasarımın merkezinde Toprakla bağ, coğrafya, gökyüzü, su kaynakları yer alıyor. Ayrıca kurduğumuz ruhani ve maddi ilişkiler” diyor.
Kamilaroi sanatçı Reko Rennie’ye ait “Where Eels Lie Down” Parramatta Meydanı’nda Toprakla bağı yansıtan eserlerden biri.
Çerçeveyi uygulamaya karar veren proje yöneticileri, projenin hem Toprak hem de Toprakta yaşayanlara olumlu katkıda bulunacağı vaadinde bulunuyor.
Hyde, “Aborijin toplumların taleplerinin projelere yansıdığına emin olması gerekiyor” diyor.
“Yerel kamu kurumları da gözetimleri altında projelerin Aborijin toplumlarla uygun bir şekilde ve saygı çerçevesinde iletişim kurmasına destek olmalı” diyor. “Aynı şekilde mimarların, proje yöneticilerinin ve diğer yetkililerin de Toprağın iyiliğini düşündüğüne emin olmamız gerekiyor.”
Toprak merkezli düşünceyi yansıtan ve beş yıldır geliştirilen çerçeve şimdiden Parramatta Meydanı gibi projelerde etkisini hissettirdi.
Hyde, “Başından itibaren Dharug kültürel birikimine sahip olanların yardımıyla tasarlandı” diyor. “Meydanın inşa sürecinde toplumla iç içe bir yaklaşım takip edildi.”
Toprak merkezli tasarım altyapı projesinin nerede olduğuna bakıp yerel kültürün etkilerini hissettirir. Bir Rüya Hikayesi’nin parçası olan ve Avustralya’nın güneybatısında yaygın olarak yetişen Waratah çiçeğinin kırmızısı görülüyor. 2017’deki Vivid Light festivali sırasında Waratah çiçeği ışık enstalasyonu. Credit: Manfred Gottschalk/Getty Images
Bir projenin sonuna yaklaşırken, insanların bir anda ‘Ah, yerli birini sürece katmamız lazım’ dediğine çok şahit oldumUluslararası Yerli Tasarımı Sözleşmesi yazarlarından Profesör Brian Martin
Görsel sanatlar kökenli Prof. Martin, derine inmeden sadece görsel olarak yerel kültürü projeye yansıtmanın sık sık görüldüğünü söylüyor. “Bir projenin sonuna yaklaşırken, insanların bir anda ‘Ah, yerli birini sürece katmamız lazım’ dediğine çok şahit oldum”
Sözleşmesi yazarlarından Profesör Brian Martin bu tür süreçlerde şeklen yerli etkisi görülse de hikayede yerli liderliğinin olmadığını söylüyor.
“O zaman elinize geçen şeyin, sürecin, ürünün veya binanın içinde bulunduğu Toprakla hiçbir bağı olmuyor” diyor.
Hyde’a göre, Parramatta Meydanı özelinde, tasarımcılar bölgenin tarihini ve devam eden gelenekleri öne çıkarmaya çalıştı.
Meydanda Aborijin sanat eserleri, Dharug toplantı çemberi ve yerli toplumun bölgeyle olan ve binlerce yıl geriye giden bağını ispatlayan çeşitli tarihi kalıntılar var.
“Aborijin insanların uzun süreli yaşam alanı olarak bölgenin kültürel önemini yansıtıyor. Ayrıca, kültürün yaşadığını, ilelebet yaşayacağını ve devamlılığını göstermesi de önemli” diyor.
“Yaşayan bir kültürün geleneklerinin devamlılığı, onların öne çıkarılması ve herkesle ve ayrıca kültürel anlamda uygun kişilerle paylaşılması çok önemli.”
READ MORE
The impacts of First Nations tourism
Subscribe or follow the Australia Explained podcast for more valuable information and tips about settling into your new life in Australia.
