วันปีใหม่ตามจันทรคติปีนี้เป็นวันที่ 22 มกราคม 2023
ด็อกเตอร์ปาน หวัง (Dr Pan Wang) อาจารย์อาวุโสด้านภาษาจีนและเอเชียศึกษาที่มหาวิทยาลัยนิวเซาท์เวลส์ (University of New South Wales) อธิบายปฏิทินจันทรคติว่า เทศกาลฤดูใบไม้ผลิเฉลิมฉลองเป็นเวลา 15 วันจนถึงเทศกาลโคมไฟ
"วันขึ้นปีใหม่จีนนั้นเป็นวันเริ่มต้นปีตามปฏิทินจันทรคติ ที่กำหนดตามวัฏจักรของดวงจันทร์ อาจเรียกว่าเป็นวันตรุษจีนหรือเทศกาลฤดูใบไม้ผลิก็ได้ มักมีการเฉลิมฉลองในประเทศจีน และประเทศอื่นๆ ในแถบเอเชียตะวันออก เช่น เกาหลี เวียดนาม ญี่ปุ่น และในหมู่คนจีนที่เป็นผู้อพยพในประเทศอื่นๆ เช่น ออสเตรเลีย ประวัติของวันตรุษจีนนั้นย้อนไปถึง 4,000 กว่าปี ตั้งแต่ราชวงศ์เซี่ยหรือราชวงศ์ซาง"
[Insert Podcast episode]
ด็อกเตอร์ไค ซาง (Dr Kai Zhang) ทำงานในโครงการภาษาจีนสมัยใหม่ ในภาควิชาวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์และภาษา ที่มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย (Australian National University) กล่าวว่า การเฉลิมฉลองวันปีใหม่นี้ในออสเตรเลียนับเป็นโอกาสที่ดีสำหรับผู้คนจากทั่วทุกมุมโลกในการเรียนรู้วัฒนธรรมจีน และวัฒนธรรมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และเอเชียตะวันออกโดยรวม
“เทศกาลปีใหม่ทางจันทรคตินับเป็นงานวัฒนธรรมที่มีประวัติอันยาวนาน และมีสัญลักษณ์ ความหมายฝังลึก นับเป็นเทศกาลสำคัญสำหรับชาวจีนในออสเตรเลีย หรือชาวออสเตรเลียเชื้อชาติอื่นๆ เช่น เกาหลี หรือเวียดนาม ที่มีพื้นเพจากแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือเอเชียตะวันออก ผู้อื่นที่มีรากฐานจากวัฒนธรรมอื่นสามารถทำความรู้จักกับวัฒนธรรมจีนหรือวัฒนธรรมของกลุ่มคนที่มีมาจากเอเชียตะวันออกหรือเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้ด้วยการร่วมเฉลิมฉลองวันปีใหม่”
ด็อกเตอร์ซางอธิบายว่า เทศกาลโคมไฟจะมีขึ้นในวันที่ 15 ของทุกปี ตามปฏิทินจันทรคติ
เรียกว่าเทศกาลโคมไฟเพราะเป็นประเพณีที่ทุกๆ ครอบครัวจะทำโคมไฟเล็กๆ ให้เด็กๆ และพวกเขาจะจุดโคมไฟที่หน้าประตูบ้าน และหากเรามองย้อนกลับไปในอดีต ตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถังจะจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ในวันนั้น เด็กๆ จะนำโคมไฟไปตลาดกับครอบครัว
เทศกาลปีใหม่ทางจันทรคติในออสเตรเลียนั้นมีเฉลิมฉลองหลายแบบ ด็อกเตอร์หวังกล่าว
“มีการเฉลิมฉลองด้วยอาหาร การรับประทานเกี๊ยวปลา การสังสรรค์กับครอบครัวและกับเพื่อนฝูง ชุมชนชาวจีนยังจัดงานเฉลิมฉลองและกิจกรรมให้ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมจีน รวมถึงการเชิดสิงโต การเชิดมังกร และการใช้สีแดงซึ่งถือเป็นสีนำโชคในการตกแต่ง และประเพณีมอบซองแดงแก่เด็กๆ”
ถ่ายรูปโคมไฟ Source: Getty Images/d3sign
ฉันฉลองกับครอบครัวและเพื่อนๆ ของฉันที่แคนเบอร์รา ด้วยการเตรียมอาหาร อาหารที่เยอะมากๆ และฉลองโดยการนั่งร่วมโต๊ะและทำเกี๊ยวหลายร้อยชิ้น ฉันจะทำอาหารและเก็บแช่แข็งไว้ทานทีหลัง และคุณสามารถทานมันได้ทุกเมื่อ ในช่วงเทศกาลปีใหม่ ซึ่งมักจะกินเวลาประมาณ 15 วัน จนถึงวันเทศกาลโคมไฟ ซึ่งตรงกับวันที่ 15 ของวันตรุษจีน
แม้ว่าคนจีนสมัยใหม่จะใช้ปฏิทินสากล (Gregorian calendar) แต่ปฏิทินจีนดั้งเดิมยังใช้อย่างแพร่หลายในประเทศจีนและในหมู่ชาวจีนที่อาศัยอยู่ในต่างประเทศ เพราะเป็นปฏิทินที่มีวันหยุดตามประเพณี เช่น วันตรุษจีน เทศกาลโคมไฟ และเทศกาลเชงเม้งหรือที่รู้จักกันในนามวันกวาดสุสาน
ปฏิทินจีนดั้งเดิมยังมีวันที่สำคัญตามประเพณี ที่ผู้คนเลือกใช้เป็นวันมงคลสำหรับงานแต่งงาน งานศพ วันย้ายบ้านหรือวันเริ่มต้นธุรกิจใหม่ ด็อกเตอร์หวังอธิบาย
“ปฏิทินจีนดั้งเดิมยึดวัฏจักรของจันทรคติและสุริยคติ โดยยึดการเคลื่อนที่ของดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ ซึ่งจะพิจารณาวงโคจรของดวงจันทร์ที่โคจรรอบโลกและวงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ ดังนั้นในปฏิทินจันทรคติ การเริ่มต้นเดือนกำหนดโดยวงโคจรของดวงจันทร์ โดยในแต่ละเดือนจะมี 29 หรือ 30 วัน และวันเริ่มต้นปีจะถูกกำหนดโดยสุริยคติ”
การเตรียมอาหารเพื่อฉลองวันตรุษจีน Source: Pexels/Angela Roma
“มันอยู่ระหว่างสิ้นเดือนมกราคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธุ์ ในช่วงนี้ ไม่ว่าจะเป็นเดือนไหน เดือนแรกของปีจะนับเป็นวันแรกของฤดูใบไม้ผลิ และเทศกาลฤดูใบไม้ผลิจะจัดขึ้นในวันนั้น หากคุณดูความแตกต่างระหว่างปฏิทินจันทรคติและปฏิทินสากล ปฏิทินสากลจะเป็นปฏิทินสุริยคติ เป็นปฏิทินของศาสนาคริสต์ ซึ่งยึดตามตำแหน่งของดวงอาทิตย์ที่มีความสัมพันธ์กับดวงดาว”
ด็อกเตอร์เครก สมิท (Dr Craig Smith) อาจารย์อาวุโสด้านการแปลภาษาจีน ภาควิชาเอเชียศีกษา แห่งมหาวิทยาลัยเมลเบิร์น (University of Melbourne) กล่าวว่าวันปีใหม่ทางจันทรคตินับเป็นเวลาของการแสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษในเกาหลีใต้
ในวันขึ้นปีใหม่ ทุกคนตื่นและจัดอาหารให้บรรพบุรุษที่ล่วงลับ และระลึกถึงพวกเขา ในวันนี้ศาสนาใหม่ได้ผสมผสานกับศาสนาเก่าเช่นกัน ครอบครัวชาวพุทธจะท่องบทสวดมนต์พระสูตรในวันปีใหม่ทางจันทรคติเช่นกัน
การตกแต่งไฟประดับรูปมังกรยามค่ำคืน Source: Getty Images
“เมื่อนักวิชาการเห็นประเพณีการเชิดสิงโต แท้จริงแล้วย้อนไปหลายพันปีก่อน เราทราบว่าประเพณี ศาสนา ดนตรี ศิลปะที่เข้ามาในประเทศจีน มาจากประเทศแถวเอเชียตะวันตกหรือเอเชียกลาง โดยเฉพาะตามเส้นทางสายไหมที่มีชื่อเสียง เป็นไปได้ว่าประเพณนี้มีรากฐานมาจากนอกประเทศจีน หลายคนเชื่อมโยงกับประเพณีชาวเปอร์เซีย ด้วยการวิเคราะห์ทางภาษาศาสตร์และประวัติศาสตร์”
ปีนักษัตรจีนเริ่มต้นและสิ้นสุดในวันตรุษจีน ในทุกๆ 12 ปีจะวนรอบจักราศีที่ใช้สัตว์เป็นสัญลักษณ์ ซึ่งแต่ละตัวมีลักษณะเฉพาะของตัวเอง โดยเรียงตามลำดับได้แก่ หนู วัว เสือ กระต่าย มังกร งู ม้า แพะ ลิง ไก่ สุนัข และหมู
ปี 2023 เป็นปีเถาะหรือปีกระต่าย โดยจะเริ่มในวันแรกของปีและสิ้นสุดในวันที่ 10 กุมภาพันธ์ ปี 2024 โดยกระต่ายนับเป็นนักษัตรลำดับที่ 4 ของจักราศี
ด็อกเตอร์หวังได้กล่าวถึงตำนานของ 12 นักษัตรจีน
“มันเริ่มขึ้นเมื่อจักรพรรดิหยกต้องการเรียกประชุม และมีสัตว์ 12 ตัวที่แข่งกันไปให้ถึงที่นั่น และผู้ที่ไปถึงก่อน เช่น สัตว์ตัวแรกที่ไปถึงก่อนคือหนู และตัวที่สองคือวัว และอันดับอื่นๆ ตามลำดับผู้ที่เข้าประชุม มันเป็นตำนาน”
คุณสามารถติดตามข่าวสารล่าสุดจากออสเตรเลียและทั่วโลกเป็นภาษาไทยจากเอสบีเอส ไทย ได้ที่เว็บไซต์
บันทึกเว็บไซต์ของเราเก็บไว้ในบุ๊กมาร์ก เพื่อไม่ให้คุณพลาดสถานการณ์ล่าสุด หรือติดตามเราทางเฟซบุ๊กที่
