Key Points
- Karaniwan ang maling pananaw na ang kultura ng mga Katutubo ay pareho sa buong Australia. Hindi ito totoo.
- Isang umuusbong na pagbabago sa disenyo ng mga built environment ang nagsusulong na gawing normal ang mga proyektong nakabatay sa Lupa, na kumakalaban sa karaniwang paraan ng urban planning.
- Sa Country-led design, mula sa pagpaplano hanggang sa pagtapos, ang mga nagdadala ng kaalaman mula sa First Nations, ang kapaligiran, at mga kaugalian ng partikular na lugar ng proyekto ang siyang nagtatakda ng proseso.
Ang pagmamay-ari ng mga Katutubo sa kanilang mga kultural na pagpapahayag ay protektado sa ilalim ng .
Sa mga nakaraang taon sa Australia, marami nang ginawang hakbang kapag nakikipagtulungan sa mga First Nations peoples sa mga proyekto ng sining.
Pero paano nga ba natin magagawang makita ang kaalaman at patuloy na mga kaugalian ng mga Katutubo sa mga espasyo ng ating pamumuhay sa mga lungsod ng Australia?
Tinanong namin ang parehong Katutubo at di-Katutubong eksperto para magbahagi ng kanilang pananaw sa paggawa ng mga espasyo at gusali na kumukuha ng inspirasyon mula sa parehong kaalaman ng mga Aboriginal at ng Kanluraning sistema.
Designing with Country, relationality, and cultural continuity in mind recognises that each place in Australia carries distinct history spanning tens of thousands of years. Here, wildflowers are seen in Karijini National Park in WA. Source: Getty / TED MEAD
Isa siya sa mga co-author ng , na nagtatakda ng pinakamahusay na mga alituntunin para sa kulturang sensitibo sa komersyal na disenyo.
Ipinaliwanag niya na sa anumang proyekto, tulad ng pampublikong gusali, plasa, o mural, mahalagang ang disenyo ay tumutugma sa kultura ng mga Katutubo sa mismong lugar kung saan ginagawa ang proyekto.
All knowledge comes from place.Professor Brian Martin, co-author International Indigenous Design Charter
"At kaya ang pinakamahusay na mga alituntunin ay tungkol sa pagtingin sa mga Tradisyunal na may-ari ng lugar at kung anong kaalaman... ang may kaugnayan sa partikular na lugar at Country o Lupaing iyon."
Ang disenyo na pinangungunahan ng mga Katutubo ay disenyo na nakabatay sa Country o Lupaing iyon dahil walang iisang kultura ng Katutubo sa Australia.
"Ang ideya ng pagiging magkakapareho ay hindi pinapansin ang mga bagay na natatangi sa isang lugar. Halimbawa, ang Boonwurrung Country sa Victoria ay napakaiba sa Kamilaroi sa New South Wales, sa Bidjara sa Queensland, o Noongar sa Perth," paliwanag ni Prof Martin.
Sumasang-ayon dito si Jefa Greenaway, isa sa mga kauna-unahang kinikilalang Aboriginal na arkitekto sa Victoria. Siya ay nagmula sa NSW at inapo ng Wailwan/Kamilaroi at Dharawal Peoples.
Ayon kay Greenaway, ang pagkilala sa pagkakaiba-iba ng kultura ng mga Katutubo sa arkitektura ay "nagiging oportunidad para suportahan ang boses at kapangyarihan."
"Sinusuportahan nito ang ideya ng disenyo na patas... Madalas, ang mga First Nations peoples ay hindi nabibigyan ng puwang upang makilahok sa mga malalaking proyekto sa pagtatayo."
Jefa Greenaway: “We know across this vast island continent that there are over 270 distinct language groups and 600 dialects.” Credit: Aaron Puls
Sa Melbourne University city campus, makikita ang halimbawa ng disenyo na nakabatay sa Lupaing iyon sa lugar kung saan nagkakabit ang student precinct at Central Business District (CBD) sa Swanston Street.
Ayon kay Greenaway, na nanguna sa proyekto, kasali ang mga Katutubong stakeholder mula sa simula ng disenyo. Binanggit nila ang mga sinaunang daluyan ng tubig malapit sa lugar kung saan daan-daang taon nang naglalakbay ang mga igat papuntang Birrarung (Yarra River) para magparami.
Nagdisenyo ang team ng isang amphitheatre at ruta ng plaza na ginagaya ang creek, gumamit ng mga katutubong halaman at materyales, at lumikha ng water collection network na may mga lawa sa paligid ng campus.
Bagama’t ang dating creek line ay ginawang tubo para sa sistema ng bagyo ng lungsod, patuloy pa rin ang paglalakbay ng mga igat dito.
It recasts an understanding that we're building upon a legacy of 67,000 years of continuous connection to this place.Jefa Greenaway, Greenaway Architects
Sabi ni Greenaway, ang disenyo ay nagbigay-diin sa patuloy na pagkakaugnay ng kulturang Katutubo.
A University of Melbourne built project recreating the eels’ migration path from water to land, is a metaphor for Indigenous resilience, says architect Jefa Greenaway. Credit: Peter Bennetts
Dapat laging makipag-ugnayan ang mga designer sa lugar at sa mga tao nito, at hindi ituring ang mga kultural na alituntunin bilang simpleng checklist na natatapos sa isang bahagi ng proyekto.
"Ang mga relasyon ay nabubuo habang tumatakbo ang proyekto, maging ito man ay pananaliksik o disenyo.
"Maging ito'y architectural firm, ahensya ng gobyerno, o mismong mga practitioner, kailangan pa rin nilang bumuo ng kaugnayan sa mga tao at lugar."
Si Desiree Hernandez Ibinarriaga, isang babaeng Mexicano na may lahing Mayan, Aztec, at Basque, ay senior lecturer sa Department of Design ng Monash University.
Sa kanyang PhD research, nakipagtulungan siya sa mga kabataang babaeng Katutubo sa Australia at Mexico, pati na rin sa mga di-Katutubong guro. Nakabuo siya ng methodology sa disenyo ng proyekto na nagbibigay-priyoridad sa kaalaman ng First Nations at biocultural diversity.
The sense of cultural identity is integral to Indigenous design methodologies, says Dr Ibinarriaga. “In design we focus on problem-solving and so [in Country-led design] it becomes essential to look locally, harnessing our surroundings.” Credit: Desiree Hernandez Ibinarriaga
"Inabot ako ng walong buwan bago makabuo ng relasyon at matanggap ng mga estudyante, mga guro, at staff ng paaralan."
Ang kanyang pananaliksik ay nagtapos sa isang biocultural workshop na layuning palakasin ang kultural na identidad ng mga estudyante sa pamamagitan ng koneksyon sa Lupaing kanilang kinabibilangan.
"Ang Lupaing ito ang lugar kung saan tayo umiiral; tinatawag ko itong 'Tonantsintlalli,' na nangangahulugang Inang Kalikasan sa wika ng aking mga ninuno, sa Nahuatl," paliwanag ni Dr. Ibinarriaga.
"Sa mga metodolohiya ng Katutubo, inuuna natin ang [disenyo batay sa] Lupaing iyon—ang lupa, kalangitan, at tubig na ating tinitirhan.
"Kasama rin dito ang 'relationality,' o ang mga ugnayang mayroon tayo sa materyal at di-materyal na aspeto."
Where Eels Lie Down by Kamilaroi artist Reko Rennie is one of the features referencing Country in Parramatta Square.
Kasama ang isang dedikadong team, kabilang si Dillon Kombumerri, isang Yugambeh mula Gold Coast, Queensland, binuo nila ang .
Ang mga stakeholder ng proyekto na gumagamit ng framework ay committed na magdisenyo ng built-environment projects na nagbibigay ng positibong epekto para sa Lupaing iyon at sa komunidad.
"Ito’y para magamit ng mga Aboriginal communities sa kanilang mga proyekto upang isulong ang mga resulta na gusto nilang makita," sabi ni Hyde.
"Ito rin ay para sa mga lokal na ahensya ng gobyerno upang hikayatin silang makipag-ugnayan nang tama at may respeto sa mga Aboriginal communities sa mga proyektong kanilang pinangangasiwaan.
"Ito rin ay para sa mga arkitekto at iba pang designers at developers upang matiyak na ang mga proyekto nila ay nagdudulot ng magandang resulta para sa Lupaing iyon."
Limang taon itong binuo, at isinama dito ang mga elementong nakabatay sa Lupaing Katutubo mula sa mga proyekto tulad ng Parramatta Square.
"Idinisenyo ito kasama ang Dharug cultural knowledge holders mula pa sa simula," paliwanag ni Hyde.
"Kaya’t talagang malalim ang naging proseso ng pakikipagtulungan sa komunidad sa pagbuo ng plano para sa square."
Country-led design reasserts the primacy of the place where an infrastructure project is situated. The Waratah flower, found across southeastern Australia is the protagonist of a Dreamtime story explaining its red colour. Here, a Waratah flower light installation during Vivid Light 2017 in Sydney. Credit: Manfred Gottschalk/Getty Images
I've got the experience of being approached near the end of tendered processes, where it's like ‘Oh, we've got to include an Indigenous person.’Professor Brian Martin, co-author International Indigenous Design Charter
"Sabi ni Prof. Martin, "Ang nawawala sa ganitong kwento ay hindi ito pinangungunahan ng mga Katutubo."
"Ang kalalabasan ay isang bagay na hindi isinasaalang-alang ang koneksyon ng Lupa sa buong proseso at sa natapos na gusali o produkto, kung ano man iyon."
Sa kaso ng Parramatta Square, sinabi ni Hyde na ang mga designer ay nagtrabaho upang ipakita ang kasaysayan at patuloy na mga kaugalian ng lugar.
Kasama sa mga tampok nito ang isang Indigenous na likhang-sining, isang Dharug gathering circle, at isang serye ng mga inlays sa mga pavement na tumutukoy sa mga historical na ebidensya ng mga pagtitipon ng mga Katutubo na umaabot ng libu-libong taon.
"Ipinapakita nito ang pangmatagalang paninirahan at kultural na kahalagahan ng lugar na ito para sa mga Aboriginal na tao.
"Pero, mahalaga ring kilalanin na ang kultura ay patuloy na buhay, at ito ay isang bagay na walang katapusan.
"Kaya't tinitiyak na ang mga buhay na kultural na gawain ay mananatiling buhay, ipagdiriwang, at bukas sa lahat, pati na rin sa mga tiyak na tao kung saan ito naaangkop."
READ MORE
The impacts of First Nations tourism
Mag-subscribe o i-follow sa Australia Explained podcast para sa karagdagang mahalagang impormasyon at mga tip tungkol sa pagsisimula ng bagong buhay sa Australia.
