Nhà văn kiêm nhà hoạt động dân chủ người Úc Dương Hằng Quân (Yang Hengjun) đã bị bắt tại một sân bay vào năm 2019 và bị buộc tội gián điệp, mặc dù chính quyền Trung Quốc vẫn không thể cung cấp bằng chứng về hành vi phạm tội của ông.
Hai năm rưỡi đã trôi qua kể từ khi một phiên tòa bí mật được tổ chức vào tháng 5/2021, phán quyết của tòa án liên tục bị trì hoãn, khiến ông thực sự rơi vào tình trạng bấp bênh.
Tiến sĩ Feng Chongyi là bạn thân của Tiến sĩ Dương và hiện là Phó Giáo sư ngành Trung Quốc học tại Đại học Công nghệ Sydney.
Ông cho biết vào thời điểm bị bắt ở Bắc Kinh, ông Dương vẫn khoẻ mạnh, nhưng sức khỏe của ông đã xuống dốc nhanh chóng.
“Vào thời điểm đó, ông ấy là một người đàn ông trung niên khỏe mạnh, nhưng sau khi bị tra tấn khủng khiếp và 5 năm giam giữ trong điều kiện khắc nghiệt, sức khỏe của ông đã bị tổn hại nặng nề. Bây giờ ông ấy mắc rất nhiều bệnh, bao gồm cao huyết áp, bệnh tim, và gần đây là bệnh thận.”
Các tổ chức nhân quyền cho biết Tiến sĩ Dương đã phải chịu đựng hàng trăm cuộc thẩm vấn, bị giam giữ trong những điều kiện vô nhân đạo, thiếu ánh sáng mặt trời, và bị hạn chế gặp gỡ luật sư của mình.
Cô Nikita White, phụ trách các vấn đề quốc tế của Tổ chức Ân xá Quốc tế Úc, nói rằng tất cả các dấu hiệu đều cho thấy việc bắt giam Tiến sĩ Dương là có động cơ chính trị.
“Chúng tôi không thấy có gì chứng minh cho tuyên bố của Trung Quốc rằng ông ấy là gián điệp và Tiến sĩ Dương đã liên tục phủ nhận những cáo buộc này. Không có bằng chứng nào được cung cấp công khai. Và từ tất cả những gì chúng ta có thể thấy, điều này có động cơ chính trị vì ông ấy là người ủng hộ dân chủ và là người chỉ trích chính phủ Trung Quốc.”
Ngoại trưởng Penny Wong đã đưa ra một tuyên bố mới tái khẳng định chính phủ Úc kêu gọi Trung Quốc đối xử công bằng và minh bạch với Tiến sĩ Dương.
“Chính phủ Úc vô cùng lo lắng trước sự chậm trễ liên tục trong vụ án của ông ấy... Tôi muốn ghi nhận sựkiên cường mà Tiến sĩ Dương đã thể hiện cũng như sức mạnh của gia đình và bạn bè ông ấy. Chúng tôi luôn nghĩ về họ… Chính phủ Úc sẽ tiếp tục ủng hộ lợi ích và phúc lợi của Tiến sĩ Dương ở mức cao nhất, bao gồm cả việc điều trị y tế phù hợp và cung cấp hỗ trợ lãnh sự cho ông và gia đình.”
Sáu tháng trước, một khối u lớn 10 cm đã được phát hiện trong thận của Tiến sĩ Dương và ông viết thư cho gia đình để nói với họ rằng tính mạng của ông giờ đây có thể gặp nguy hiểm.
Tiến sĩ Feng cho biết ông rất lo lắng cho người bạn của mình.
“Ông ấy cần một cuộc đại phẫu để cứu mạng mình, nhưng chính quyền Trung Quốc không cho phép tạm tha để được điều trị y tế thích hợp, đó là lý do vì sao ông ấy nói với vợ và con trai rằng ông có thể chết trong tù. Đó là một tình huống vô cùng khủng khiếp.”
Phát ngôn nhân đối lập đặc trách Nội vụ, Thượng nghị sĩ James Paterson nói với SBS News rằng cách đối xử của Trung Quốc đối với công dân Úc là không thể chấp nhận được.
“Chúng tôi vô cùng lo ngại về sức khoẻ của Tiến sĩ Dương Hằng Quân với tư cách là một công dân Úc. Ông ấy đã bị giam giữ 5 năm rồi, chúng tôi vẫn chưa biết chính xác ông bị buộc tội gì hoặc phạm tội gì. Và ông vẫn chưa bị kết án vì bất cứ điều gì mà Đảng Cộng sản Trung Quốc cho rằng ông đã làm. Sức khỏe của ông đang ở trong tình trạng nguy kịch. Và chúng tôi lo lắng rằng ông đang tiếp tục yếu đi trong khi bị biệt giam ở Trung Quốc. Đây là sự ngược đãi đối với một công dân Úc, không thể chấp nhận được và Đảng Cộng sản Trung Quốc nên thả ông ấy và cho phép ông trở về Úc đoàn tụ với gia đình.”
Vào thứ Tư tuần trước, trong một cuộc họp báo hiếm hoi, đại sứ Trung Quốc tại Úc Tiếu Thiên (Xiao Qian) nói rằng các báo cáo từ gia đình Tiến sĩ Dương đã bị thổi phồng quá mức.
“Tôi đã xác nhận với các đồng nghiệp của mình tại các cơ quan hữu trách rằng ông Dương – nói chung – có tình trạng sức khỏe tương đối. Ông có vấn đề về sức khỏe nhưng những vấn đề sức khỏe này không nghiêm trọng như những gì người nhà đã công khai mô tả. Chúng tôi có các bác sĩ chuyên nghiệp thường xuyên theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của ông ấy. Và kết luận là ông có một số vấn đề về sức khỏe, nhưng những vấn đề sức khỏe này không nghiêm trọng như đã được mô tả công khai.”
Thượng nghị sĩ James Paterson nói với SBS News rằng những lời nhận xét này của viên đại sứ là không thể chấp nhận được.
“Tôi rất bất ngờ và lo lắng trước những tuyên bố của đại sứ hạ thấp mức độ nghiêm trọng về tình trạng của Tiến sĩ Dương và cách ông ấy bị đối xử. Đó là một tín hiệu rất xấu và điều quan trọng là chính phủ Albanese phải nỗ lực gấp đôi để làm rõ tầm quan trọng của vụ việc này đối với Úc, và việc có được mối quan hệ ổn định hoặc bình thường hóa với Trung Quốc sẽ khó khăn như thế nào nếu không có giải pháp thoả đáng.”
Trường hợp của ông Dương Hằng Quân đã trở thành một trở ngại ngoại giao trong mối quan hệ giữa Úc và Trung Quốc, khi chính phủ Albanese đang cố gắng làm tan băng mối quan hệ để giải quyết các rào cản thương mại.
Các hạn chế thương mại của Trung Quốc vẫn được áp dụng đối với rượu vang, thịt bò và tôm hùm của Úc. Trung Quốc hiện đang xem xét lại thuế rượu vang và sẽ đưa ra kết luận vào tháng Ba.
Tuy nhiên, phe đối lập liên bang đã nhiều lần kêu gọi chính phủ Albanese buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về hồ sơ nhân quyền của nước này và trả tự do cho các công dân Úc như Tiến sĩ Dương.
Hồi tháng 10 năm ngoái, nhà báo người Úc gốc Hoa, bà Thành Lôi (Cheng Lei), đã được thả sau ba năm bị giam giữ với những cáo buộc mơ hồ tương tự.
Tuy nhiên, đại sứ Trung Quốc cho biết ông không hy vọng trường hợp của ông Dương sẽ có kết quả giống như bà Thành Lôi.
“Trường hợp của bà Thành Lôi là một trường hợp vi phạm luật pháp và quy định của Trung Quốc và thậm chí cả nghĩa vụ nghề nghiệp mà cô ấy đã bị kết án và bị trục xuất và vụ việc đã kết thúc. Thành thật mà nói, vụ án của ông Dương Hằng Quân là một vụ án rất khác so với vụ án của bà Thành Lôi, tôi không cho rằng nó sẽ có kết quả tương tự, nhưng chúng tôi hiện đang trong quá trình pháp lý.”
Tiến sĩ Feng nói rằng chính phủ Úc cần hành động khẩn cấp để gây áp lực lên Bắc Kinh nhằm bảo đảm ông Dương được trả tự do kịp thời.
“Bởi vì ông Dương vô tội, chúng tôi đã biết điều đó ngay từ đầu. Và bởi vì sức khỏe của ông Dương rất kém nên chính phủ Úc nên đặt ưu tiên hàng đầu để đưa ông ấy về nhà.”
