Một trong những chữ ký cuối cùng trước khi rời Tòa Bạch Ốc của Tổng thống Obama dành cho một sắc lệnh về Nhân Quyền, được áp dụng chính thức từ thứ Sáu ngày 23/12, qua đó Hoa Kỳ có thể áp dụng hình phạt lên toàn thế giới đối với những cá nhân mà chính phủ này cho là vi phạm nhân quyền. Chính sách này cũng nhằm hạn chế các hoạt động hợp tác quân sự với Nga, và thiết lập những điều kiện về cung cấp vũ khí quân sự cho các phe vũ trang đối lập tại Syria.
Thứ sáu 23/12, Tòa Bạch Ốc tuyên bố Tổng thống Barack Obama đã ký thành luật Dự luật S. 2943 - Luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng năm 2017, trong đó có điều khoản mở rộng Magnitsky Act để áp dụng các biện pháp chế tài lên phạm vi toàn thế giới đối với những cá nhân mà chính phủ Hoa Kỳ cho là đã tham gia vào các hoạt động tham nhũng hoặc xâm phạm nhân quyền.
Trước đó ngày 8/12, Thượng viện và Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua Luật Chịu trách nhiệm về Nhân Quyền Toàn cầu Magnitsky (Global Magnitsky Human Rights Accountability Act), là một phần của Dự Luật Ủy Quyền Quốc Phòng năm 2017 (National Defense Authorization Act), gọi tắt là NDAA hoặc S.2943 mà Tổng thống vừa hạ bút ký thành luật hôm thứ Sáu. Đạo luật này trao cho Tổng thống Hoa Kỳ thẩm quyền bác bỏ những ai vi phạm nhân quyền và quan chức ngoại quốc tham nhũng được đi vào Mỹ hoặc tiếp cận hệ thống tài chánh Mỹ.
Đạo luật lưỡng đảng này được xây dựng trên cơ sở Luật Sergei Magnitsky Rule of Law Accountability Act đưa ra năm 2013, nhằm áp dụng các hình phạt lên toàn cầu, cũng như tiến hành những hành động quan trọng để trừng phạt các nghi phạm tham nhũng.
Tuyên bố của Tòa Bạch Ốc ghi rõ: "Tổng thống có thể áp dụng những sự trừng phạt được mô tả tại khoản (b), lên bất kỳ một công dân ngoại quốc nào, tại bất kỳ quốc gia nào, mà Tổng thống quyết định, dựa trên những bằng chứng đáng tin cậy, rằng họ phải chịu trách nhiệm vì giết người mà không kết án, tra tấn hoặc vi phạm trầm trọng các quyền về con người được quốc tế công nhận.”
Đạo luật cũng áp dụng cho những ai phải chịu trách nhiệm vì tham nhũng, biển thủ tài sản và các tội ác khác.
Những hình phạt bao gồm cấm nhập cảnh vào Hoa Kỳ và đóng băng tài sản. Luật sẽ có giá trị trong sáu năm. Tuy nhiên chỉ duy nhất tổng thống Mỹ mới có thể xóa bỏ việc áp dụng lệnh trừng phạt này lên một cá nhân đang chịu hình phạt, sau đó tổng thống có nghĩa vụ phải đệ trình lên cho Quốc hội biết.
Đây là sự mở rộng của Luật Magnitsky Act, được Thượng viện Hoa Kỳ thông qua bốn năm trước, cho phép Hoa Thịnh Đốn từ chối visa và đóng băng tài sản của những giới chức Nga bị cáo buộc có dính líu đến cái chết của luật sư người Nga Sergei Magnitsky.
Theo trang mạng Dân Làm Báo, các điều khoản của Đạo luật được thông qua, thì Văn phòng Dân chủ, Nhân quyền, và Lao động (DRL) của Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ được trao thẩm quyền để xác định những cá nhân nào bị cho vào danh sách trừng phạt. DRL sẽ dựa vào những "thông tin đáng tin cậy thu được của các nước khác và các tổ chức phi chính phủ theo dõi các vi phạm nhân quyền", đưa vào danh sách trừng phạt tại .
The grave of lawyer Sergei Magnitsky who died after exposing Russian corruption. Source: Getty
Cái chết của luật sư Sergei Magnitsky
Sergei Magnitsky là một trong hai luật sư điều hành công ty luật Firestone Duncan đặt tại Moscow, và cũng là cố vấn về thuế và pháp luật của quỹ quản lý đầu tư Hermitage Capital có trụ sở tại Luân Đôn. Vào ngày 24/11/2008, ông bị cơ quan điều tra tội phạm về thuế của Bộ Nội Vụ Nga bắt giữ. Không bao lâu sau khi bị bắt, cơ quan điều tra Bộ Nội Vụ kết tội ông Magnitsky và công ty luật của ông đã trốn thuế nghiêm trọng, trong vụ án hình sự chống lại công ty Hermitage Capital.
Vào ngày 16/11/2009, ông Magnitsky chết trong trại giam Matrosskaya Tishina, sau gần một năm bị giam giữ mà chưa được ra hầu tòa.
Vào tháng 6/2012, Ủy ban đối ngoại Hoa Kỳ (United States House Committee on Foreign Affairs) thông qua dự luật Sergei Magnitsky Rule of Law Accountability Act of 2012, nhằm trừng phạt những quan chức Nga bị cho là chịu trách nhiệm tới cái chết của ông Sergei Magnitsky, bằng cách cấm không cho họ vào Hoa Kỳ và dùng những hệ thống ngân hàng nước này. Ngày 6/12, Thượng viện Hoa Kỳ thông qua đạo luật này, sau đó đạo luật được tổng thống Barack Obama ký ngày 14/12/2012.
