Bạn có rửa tay mỗi lần sử dụng nhà vệ sinh không? Còn trước khi chuẩn bị thực phẩm thì sao? Hãy trả lời thành thật nhé.
Hội đồng Thông tin An toàn Thực phẩm Úc vừa công bố báo cáo mới nhất về thói quen rửa tay của người dân. Báo cáo cho thấy 19% người Úc không rửa tay mỗi khi sử dụng nhà vệ sinh, và gần một nửa (42%) thừa nhận rằng họ không rửa tay trước khi xử lý thực phẩm.
Vậy ai đang làm tốt việc giữ vệ sinh tay, ai thì không — và tại sao điều này lại quan trọng?
Báo cáo đã phát hiện điều gì?
Báo cáo mới đã khảo sát thói quen rửa tay của 1.229 người. Kết quả thu được khá đồng nhất với những gì chúng ta đã biết từ các cuộc khảo sát tương tự.
Một lần nữa, phụ nữ làm tốt hơn nam giới trong việc rửa tay sau khi sử dụng nhà vệ sinh, mặc dù chênh lệch không nhiều (80% nam giới cho biết họ luôn rửa tay, so với 83% ở phụ nữ). Chỉ 55% nam giới rửa tay trước khi chạm vào thực phẩm, trong khi con số này ở phụ nữ là 62%.
Tuổi tác cũng có vẻ ảnh hưởng đến thói quen rửa tay. Ở độ tuổi dưới 34, 69% người luôn rửa tay mỗi lần sử dụng nhà vệ sinh. Nhưng ở nhóm trên 65 tuổi, tỷ lệ này tăng lên 86%.
Dù một số khác biệt này không hoàn toàn bất ngờ — như sự chênh lệch giữa thói quen rửa tay của nam và nữ — lý do đằng sau vẫn chưa rõ ràng.
Tại sao mọi người không rửa tay?
Thông điệp sức khỏe cộng đồng thường tập trung vào cách rửa tay đúng cách. Nhưng có rất ít nghiên cứu theo dõi xem mọi người có thực sự áp dụng các phương pháp này rộng rãi hay không. Và để hiểu rõ tại sao — nếu họ bỏ qua việc rửa tay bằng xà phòng và nước — thì có thể những thông điệp này chưa thực sự hiệu quả.
Một nghiên cứu ở Ấn Độ đã đặt câu hỏi về rào cản khi rửa tay cho học sinh. Phần lớn (91%) có nhận thức thấp về "mối đe dọa bệnh tật". Nói cách khác, họ đơn giản không nhận thấy nguy cơ mắc bệnh nếu không rửa tay sau khi đi vệ sinh.
Điều thú vị là việc không thể nhìn thấy vi khuẩn bằng mắt thường là một trong những rào cản lớn nhất, được 46% trẻ em đề cập. Tuy nhiên, 72% cho biết họ sẽ rửa tay nếu bạn bè của họ cũng làm vậy.
Cuộc khảo sát cho thấy những người trẻ tuổi ít có khả năng rửa tay sạch sẽ sau khi ra khỏi phòng tắm. Source: Getty / Majority World/Universal Images
Những rủi ro là gì?
Nước tiểu và phân chứa hàng triệu vi khuẩn, đặc biệt là phân với hơn 100 tỷ vi khuẩn trong mỗi gram.
Khi bạn sử dụng nhà vệ sinh và chạm vào các bề mặt trong phòng, bạn sẽ tiếp xúc với vi khuẩn. Những người bỏ qua bước rửa tay khi rời khỏi phòng sẽ mang theo những vi khuẩn này ra ngoài, lan truyền chúng lên mọi bề mặt họ chạm vào sau đó.
Bạn có thể không bị bệnh, nhưng bạn đang làm tăng sự lây lan của vi khuẩn. Điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật cho những người khác, bao gồm cả những người có hệ miễn dịch suy yếu như người cao tuổi và những người đang trải qua các phương pháp điều trị ung thư phổ biến.
Rửa tay trước khi nấu ăn và ăn uống cũng rất quan trọng. Nguy cơ ở đây đi theo hai hướng. Nếu bạn có vi khuẩn gây bệnh trên tay (có thể do không rửa tay sau khi đi vệ sinh), bạn có thể truyền chúng vào thực phẩm, nơi chúng có thể sinh sôi và thậm chí tạo ra độc tố. Những người ăn phải thực phẩm đó có thể bị nhiễm bệnh, thường là buồn nôn và tiêu chảy.
Ngược lại, một số thực phẩm tự nhiên mang theo vi khuẩn trước khi nấu, chẳng hạn như vi khuẩn salmonella và campylobacter trong thịt gia cầm sống. Nếu bạn không rửa tay sau khi xử lý những thực phẩm này, bạn có thể truyền vi khuẩn sang các bề mặt khác và gây nguy cơ lây nhiễm.
Làm thế nào để rửa tay đúng cách?
Hãy tuân theo ba bước đơn giản sau để rửa tay đúng cách:
- Làm ướt tay và chà xát kỹ để tạo bọt xà phòng trong ít nhất 20 giây, nhớ rửa giữa các ngón tay và dưới móng tay. Bạn có thể cần dùng bàn chải móng.
- Rửa sạch tay dưới vòi nước chảy để loại bỏ vi khuẩn.
- Lau khô tay kỹ lưỡng bằng khăn sạch trong ít nhất 20 giây. Chạm vào bề mặt khi tay còn ẩm sẽ khuyến khích vi khuẩn lây lan từ bề mặt sang tay bạn.
Còn dung dịch sát khuẩn tay thì sao?
Nếu không có nước chảy, hãy dùng dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn. Loại này nhanh chóng làm bất hoạt nhiều loại vi khuẩn, khiến chúng không thể gây bệnh. Dung dịch sát khuẩn có hiệu quả với nhiều loại vi khuẩn và virus gây các bệnh về đường tiêu hóa và hô hấp phổ biến.
Tuy nhiên, nếu tay bạn dính các chất hữu cơ như máu, phân, thịt, cát hay đất, dung dịch sát khuẩn sẽ không hiệu quả. Trong trường hợp đó, bạn nên rửa tay bằng xà phòng và nước.
Điểm mấu chốt
Rửa tay giống như việc thắt dây an toàn — bạn làm điều đó mỗi khi lên xe, không chỉ những ngày bạn “dự định” gặp tai nạn. Điểm mấu chốt là rửa tay là một biện pháp đơn giản, nhanh chóng mang lại lợi ích cho cả bạn và những người xung quanh — nhưng chỉ khi bạn thực sự thực hiện nó.
Christine Carson là nhà nghiên cứu cao cấp tại Trường Y, Đại học Tây Úc.
