Theo các quan chức y tế của tiểu bang Louisiana, nạn nhân là một người đàn ông trên 65 tuổi, có bệnh nền, đã nhập viện vì chủng vi-rút H5N1 vào tháng 12 sau khi tiếp xúc với gà thả vườn và chim hoang dã.
Hàng chục nhân viên nông trại ở Hoa Kỳ đã nhiễm loại vi-rút này trong năm nay, thế nhưng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết nguy cơ đối với công chúng do cúm gia cầm H5N1 gây ra vẫn ở mức thấp.
Hiện H5N1 đã lan rộng khắp các châu lục ngoại trừ Úc. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc vi-rút xâm nhập vào Úc chỉ còn là vấn đề thời gian.
Giáo sư Bob Doneley thuộc Đại học Queensland cho biết một đợt bùng phát bệnh do vi-rút ở Úc là điều không thể tránh khỏi, nhưng giới hữu trách đã chuẩn bị sẵn sàng để giảm thiểu tác động của nó.
“Mặc dù một đợt bùng phát H5N1 tại Úc chắc chắn sẽ xảy ra trong tương lai, nhưng chúng ta hiện đã có các kỹ năng cần thiết để ngăn chặn nó,” ông nói.
H5N1 có thể xâm nhập Úc bằng cách nào?
Cúm gia cầm A (H5N1) xuất hiện lần đầu vào năm 1996, nhưng từ năm 2020, số lượng các đợt bùng phát ở chim đã tăng theo cấp số nhân, cùng với sự gia tăng số lượng động vật có vú bị nhiễm bệnh.
Giáo sư danh dự Robyn Alders thuộc Đại học Quốc gia Úc giải thích với SBS News về cách H5N1 có thể xâm nhập vào Úc.
“Úc là lục địa duy nhất chưa ghi nhận chủng vi-rút mới này, và người ta lo ngại rằng nó có thể xâm nhập thông qua các loài chim hoang dã di cư, hoặc thông qua những người bị nhiễm bệnh hoặc vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật hoặc thiết bị nhiễm vi-rút,” bà nói.
Theo tiến sĩ Vinod Balasubramaniam, nhà virus học thuộc Đại học Monash cơ sở Malaysia, cúm gia cầm lây lan chủ yếu ở các loài chim và theo những cách sau:
- Tiếp xúc trực tiếp với chim bị nhiễm bệnh, chất tiết hoặc phân của chúng.
- Môi trường bị ô nhiễm như nước, đất và các bề mặt.
- Các loài chim di cư hoang dã mang theo vi-rút từ nơi xa đến.
Việc lây nhiễm từ chim sang người, dù hiếm, cũng có thể xảy ra thông qua:
- Tiếp xúc trực tiếp với chim bị nhiễm bệnh hoặc môi trường bị nhiễm vi-rút.
- Ăn các sản phẩm gia cầm chưa nấu chín.
- Hít phải các hạt khí dung sinh ra từ phân hoặc chất tiết của chim bị nhiễm bệnh (dù trường hợp này ít phổ biến hơn).
Tất cả các loài chim, bao gồm cả gia cầm, đều dễ bị nhiễm chủng H5N1 gây chết người. Chủng này cũng đã được tìm thấy ở hơn 50 loài động vật có vú và người.
Có bao nhiêu người đã bị nhiễm H5N1?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ tháng 1/2003 đến tháng 11/2024, có 939 trường hợp nhiễm H5N1 ở người được ghi nhận ở 24 quốc gia.
Nhưng bà Alders cho rằng số ca bệnh có thể cao hơn, vì các trường hợp mắc H5N1 nhẹ có thể không được phát hiện và báo cáo.
“Điều quan trọng cần lưu ý là, vì nhiều quốc gia không có đủ các cơ sở giám sát và chẩn đoán, nên con số thực tế có thể cao hơn,” bà nói.
Trong số 939 trường hợp được báo cáo với WHO, có 464 trường hợp tử vong, nhưng tiến sĩ Margaret Harris, nhà dịch tễ học và phát ngôn nhân của WHO, cho biết tỷ lệ tử vong là “rất thấp”.
“Nhóm duy nhất có nguy cơ tử vong là những người thực sự, thực sự dễ bị tổn thương,” bà nói.
Đợt bùng phát cúm gia cầm tại Hoa Kỳ
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) nhận định cái chết của người đàn ông ở Louisiana là không có gì bất ngờ, vì loại vi-rút này “có thể gây bệnh nặng và tử vong”.
CDC đã ghi nhận 61 trường hợp nhiễm H5N1 ở người trên toàn quốc kể từ tháng 4/2024, chủ yếu là ở những công nhân tại các trang trại chăn nuôi bò sữa, nơi vi-rút đã lây lan sang gia súc.
Tuy nhiên, một số công nhân tiêu hủy gia cầm bị nhiễm bệnh cũng có kết quả xét nghiệm dương tính.
CDC khẳng định chưa phát hiện trường hợp lây truyền H5N1 từ người sang người tại Hoa Kỳ.
Theo CDC và Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, đợt bùng phát cúm gia cầm đang diễn ra đã giết chết gần 130 triệu gia cầm hoang dã và gia cầm trong nước, cũng như khiến 917 đàn gia súc bị bệnh.
Bà Alders cho biết H5N1 là mối lo ngại đặc biệt vì nó có thể lây nhiễm cho “nhiều vật chủ hơn” so với các chủng cúm gia cầm khác.
“Việc động vật nuôi và động vật hoang dã tiêu thụ xác động vật bị nhiễm bệnh cũng khiến vi-rút dễ lây nhiễm hơn,” bà nói.
“Tại Hoa Kỳ, có lo ngại về khả năng mèo nuôi bị nhiễm bệnh sau khi săn bắt hoặc tiêu thụ động vật hoang dã bị nhiễm bệnh hoặc các sản phẩm thịt sống thương mại.”
Mặc dù vậy, tiến sĩ Michelle Wille, nghiên cứu viên cao cấp tại Đại học Melbourne, nhấn mạnh rằng gia cầm và gia súc bị nhiễm bệnh vẫn là mối đe dọa chính.
“Tại Hoa Kỳ, vấn đề chính hiện nay là mức độ vi-rút ở gia súc và gia cầm rất cao. Do đó, có rất nhiều cơ hội để vi-rút lây từ những loài động vật đó sang người,” bà nói.
Tuy nhiên, rủi ro đối với công chúng nói chung vẫn ở mức thấp.
“Đối với người bình thường, rủi ro của chúng ta khá thấp, nhưng nếu bạn nuôi gà và chúng bị bệnh, điều quan trọng là phải xét nghiệm những con vật đó để đánh giá mức độ rủi ro.”
Úc đang làm gì để phòng ngừa cúm gia cầm?
Chính phủ Úc đã đầu tư hơn 100 triệu đô la để chuẩn bị ứng phó với một đợt bùng phát H5N1.
“Nếu một đợt bùng phát cúm gia cầm H5 xảy ra tại Úc, sẽ có một phản ứng quốc gia nhanh chóng và phối hợp do Bộ Nông nghiệp, Thủy sản và Lâm nghiệp (DAFF) dẫn đầu,” theo thông tin từ trang web của Bộ.
Số tiền này sẽ được sử dụng để tăng cường các biện pháp an toàn sinh học, lập kế hoạch ứng phó, cũng như sản xuất và lưu trữ vắc-xin cúm.
