Cho dù bị rơi vào tình huống nào, khi bị cảnh sát ‘hỏi thăm’, hầu hết mọi người sẽ cảm thấy căng thẳng dù mình có tội hay không.
Nắm được những quyền căn bản sẽ giúp bạn tránh khỏi những rắc rối và đối diện với tình huống dễ dàng hơn.
Sau đây là những trường hợp phổ biến bạn có thể phải “chạm trán” với cảnh sát và những quyền hạn bạn được sử dụng.
Khi cảnh sát yêu cầu kiểm tra ID
Nếu bạn trên 18 tuổi, bạn phải cung cấp tên đầy đủ và địa chỉ cư ngụ.
Nhưng nếu dưới 18 tuổi, bạn chỉ cần cho họ biết tuổi của mình và có quyền yêu cầu người giám hộ, cha mẹ hoặc luật sư đại diện trong tiến trình thẩm vấn của cảnh sát.
Phó Chủ tịch Hội đồng Tự do Dân sự Queensland, ông Angus Murray nói rằng cảnh sát phải có mối nghi ngờ chính đáng liên quan đến khả năng bạn có hành vi phạm tội hoặc tham gia vào hoạt động trái luật pháp trước khi đến đặt câu hỏi cho bạn.
“Họ không thể tùy tiện tra hỏi bất kỳ người nào mà không có lý do chính đáng.”
Khi cảnh sát yêu cầu kiểm tra xe
Khi bạn bị yêu cầu tấp vào lề với lý do như có khói bốc đằng sau xe bạn, cảnh sát có quyền dựa vào điều đó để tiến hành khám xét phương tiện của bạn.
“Cảnh sát có thể kiểm tra xe của bạn tuỳ theo lý do có chính đáng hay không. Họ không thể đi đến và tự ý lục soát xe bạn, trừ phi họ nghi ngờ hợp lý hoặc có lệnh lục soát phương tiện”, ông Murray nói.
Cảnh sát có thể thu giữ bất kỳ vũ khí nào bạn sở hữu bất hợp pháp hoặc được tìm thấy trong khi rà soát phương tiện và cũng có thể thu giữ bằng chứng về các hành vi phạm tội khác được tìm thấy cùng lúc, chẳng hạn như ma túy hoặc các dụng cụ đột nhập.
Source: Victoria Police
Khi cảnh sát yêu cầu kiểm tra điện thoại di động/ tài sản cá nhân
Cảnh sát không có quyền tự động lục soát bạn hoặc tài sản cá nhân như điện thoại di động.
Theo Sở Cảnh sát NSW, cảnh sát chỉ có thể lục soát ai đó hoặc tài sản cá nhân của họ trong một số tình huống.
Nếu cảnh sát không có lệnh lục soát, họ không thể buộc bạn phải chấp nhận việc đó.
Tuy nhiên, nếu cảnh sát được quyền lục soát nhưng bạn cố tình ngăn cản thì bạn có thể bị phạm vào tội gây cản trở cho cảnh sát thi hành công vụ.
Ông Murray nói cảnh sát có quyền ngăn chặn, giam giữ và lục soát cá nhân bạn mà không cần lệnh khám xét nếu họ có nghi ngờ hợp lý rằng bạn đang mang theo một thứ gì đó như vũ khí, ma túy bất hợp pháp hoặc dụng cụ vẽ graffiti.
Khi nói đến việc sử dụng điện thoại di động để quay phim, không có luật cụ thể nào quy định bạn không thể quay các nhân viên cảnh sát đang thực hiện nhiệm vụ ở nơi công cộng.
Bạn có quyền hợp pháp để quay cảnh sát, nếu ở nơi công cộng, và miễn là việc quay phim đó không ảnh hưởng đến nhiệm vụ của họ.
Nếu cảnh sát đến hỏi bạn trong khi ghi hình họ, bạn nên nói rõ bạn đang làm gì và tại sao.
Dịch vụ pháp lý phi lợi nhuận Caxton Legal Center cho biết các nhân viên cảnh sát có quyền không cho bạn quay phim nếu điều đó gây cản trở một sĩ quan cảnh sát khác đang làm việc.
Khi đi biểu tình
Trước khi tham dự một cuộc biểu tình, hãy kiểm tra xem ai chịu trách nhiệm tổ chức cuộc biểu tình hoặc sự kiện đó, bởi luật pháp Úc sẽ thay đổi đôi chút giữa các tiểu bang.
Ông Murray nói mọi người nên bảo đảm rằng cuộc biểu tình mà họ tham dự ở Queensland đã được tổ chức hợp pháp, do đó họ nên liên hệ với người tổ chức sự kiện trước khi tham gia.
Ông cho biết rằng cảnh sát có thể thực hiện các quy trình mà họ tin là cần thiết và hợp lý để ngăn chặn sự vi phạm an ninh hoặc gây rối nơi công cộng.
Họ cũng có thể thực hiện các bước được cho là cần thiết để trấn áp một cuộc bạo loạn.
Climate activists have clashed with police in Melbourne outside a mining conference. (AAP) Source: APP
Ở Victoria, hội đồng địa phương có thể yêu cầu bạn có giấy phép để đi biểu tình, nhưng ở NSW bạn không cần giấy phép, mặc dù điều đó được khuyến khích.
Ở Nam Úc và vùng lãnh thổ phía Bắc, một cuộc biểu tình ở nơi công cộng phải được cảnh sát chấp thuận.
Tại ACT, Cảnh sát Liên bang và Quốc hội Úc phải chấp thuận nếu bạn tham gia cuộc biểu tình trong phạm vi tam giác quốc hội.
Ở Tasmania, một người không được tổ chức tuần hành hoặc biểu tình mà không có giấy phép nếu cuộc biểu tình diễn ra trên đường phố công cộng, và phải có đơn xin bằng văn bản từ Cảnh sát Tasmania.
Và tại Tây Úc, một cuộc biểu tình có nhiều hơn ba người tham gia cần có giấy phép.
Khi bị cảnh sát yêu cầu phải giảm tiếng ồn
Cảnh sát có những quyền hạn cụ thể để giải quyết các khiếu nại về việc gây mất trật tự ảnh hưởng đến người khác.
Nếu bạn gây ra quá nhiều tiếng ồn ảnh hưởng đến những người trong nhà hoặc những người sống ở khu vực xung quanh, cảnh sát có thể đến gõ cửa nhà bạn.
Dịch vụ pháp lý phi lợi nhuận Caxton Legal Center rằng nếu cảnh sát đến đưa cho bạn chỉ thị giảm tiếng ồn, bạn phải ngừng gây ồn ngay lập tức trong suốt 96 giờ.
Cảnh sát cũng có thể vào một nơi mà không cần lệnh khám xét để đưa ra chỉ thị ổn định trật tự sau khi nhận được khiếu nại.
Làm gì nếu bị cảnh sát bắt giữ?
Cảnh sát chỉ có thể bắt giữ bạn khi họ cho rằng bạn đã vi phạm luật hoặc họ có lệnh bắt giữ.
Bạn có thể gọi hai cuộc điện thoại khi bị bắt hoặc khi bị giam trong đồn cảnh sát. Bạn có thể gọi cho luật sư và một người bạn hoặc thân nhân.
Cảnh sát có quyền lục soát những gì?
Cảnh sát có thể lục soát người bạn, yêu cầu bạn cởi bỏ quần áo và giày, kiểm tra quần áo và đồ đạc của bạn và sử dụng một thiết bị phát hiện kim loại điện tử để rà soát. Họ cũng có thể yêu cầu bạn lắc tóc và mở miệng để khám xét.
Một cuộc khám xét kỹ lưỡng hơn như khám xét strip search bắt buộc bạn cởi quần áo chỉ được tiến hành nếu họ có căn cứ hợp lý để nghi ngờ rằng điều đó cần thiết và là trường hợp nghiêm trọng và cấp bách. Khám xét strip search phải được thực hiện ở địa điểm riêng tư và bởi nhân viên cảnh sát cùng phái tính với bạn.
Các điều khoản đặc biệt được áp dụng nếu người bị khám xét strip search ở độ tuổi từ 10 đến 17 hoặc bị suy giảm trí tuệ.
Cảnh sát phải cho bạn biết tên và nơi làm nhiệm vụ của sĩ quan thực hiện việc khám xét. Họ cũng phải cho bạn biết lý do bạn bị khám xét. Nếu bạn không tuân thủ hợp tác, bạn có thể phạm tội.
Gây rối nơi công cộng
Quyền hạn khẩn cấp có thể được lệnh của Thanh tra cảnh sát nếu xảy ra tình trạng mất trật tự nơi công cộng quy mô lớn hoặc có mối đe dọa rối loạn nơi công cộng quy mô lớn trong tương lai gần.
Những quyền hạn của cảnh sát trong trường hợp này bao gồm:
- Phong toả khu vực
- Thiết lập các rào chắn
- Yêu cầu giấy tờ nhận dạng
- Ra chỉ thị
- Lục soát người và phương tiện
- Thu giữ và tạm giữ những vật dụng kể cả xe cộ và điện thoại di động
- Tuyên bố những khu vực cấm sử dụng thức uống rượu bia
- Cấm bán hoặc cung cấp rượu bia
- Giải tán đám đông
Điều này có nghĩa là cảnh sát có thể dừng lại và lục soát người, đồ đạc và phương tiện của bạn trong phạm vi ‘mục tiêu’ ngay cả khi bạn không làm gì sai và cũng không cần có bất kỳ căn cứ nào để nghi ngờ bạn có thể đã làm gì đó sai trái hay không.
Những quyền hạn đặc biệt này cũng có thể được chính phủ cấp cho các tình huống như tại các diễn đàn toàn cầu hoặc những chuyến viếng thăm của các chức sắc ngoại quốc.
