ÖNE ÇIKANLAR
- Travma beyin yapısına ve işleyişine zarar veriyor.
- Uygun tedavi ile çocuklar yakın zamanda veya uzak geçmişte yaşadıkları travmayı atlatabilir.
- In some cases, professional help is necessary
Avustralya Ulusal Üniversitesi’ndeki Tıp ve Psikoloji Fakültesi’nden uzman öğretmen ve Klinik Psikolog Dr Dave Pasalich çeşitli tecrübelerin travmaya yol açabileceğini söylüyor.
“Kendilerini büyük zarar veren veya tehditkâr eylemlere maruz kalan çocuklar travma yaşar. Yaşadıkları tecrübe onlara fazla gelir, stres edip çaresiz hissettirir” diyor.
“Doğal felaketler, araba kazaları, savaş, şiddet, taciz veya stresli bir şekilde bakıcılardan ayrılmak travma yaratan deneyimlerden” diyor.
MERHABA AVUSTRALYA
Avustralya’nın göçmen toplumlarında aile içi şiddetle mücadele
Sydney’in Parramatta bölgesindeki Toplum Göçmen Kaynak Merkezi’nden (the Community Migrant Resource Centre - CMRC) erken müdahale proje yetkilisi Norma Boules Avustralya’ya yeni yerleşen göçmenlere, mültecilere ve insani yardım vizesi sahiplerine destek oluyor.
Boules savaş tecrübe etmiş veya evde şiddet gibi travmatik deneyimler yaşamış çocukların ebeveynleri veya bakıcılarıyla çalışıyor. “Üç veya dört yaşındaki çocuklar çok saldırgansa hemen travmatik bir deneyim yaşamış olduklarını anlıyorum” diyor.
Boules Circle of Security gibi ebeveynlerin çocukların duygusal dünyasını anlamasına yardımcı olan grup eğitim programları dışında bireysel vakalarla da ilgileniyor. Credit: Mikael Vaisanen/Getty Images
Travmanın beyin üstündeki etkisi
Dr Pasalich travmanın, özellikle de kritik gelişim dönemlerinde yaşanması durumunda beynin yapısı ve işleyişi üstünde büyük etkisi olduğunu söylüyor.
“Çocuk travmaya maruz kaldığında tüm dünyası alt üst oluyor. Daha önce güvenli olan şeyler artık tehlikeli ve korkutucu oluyor” diyor.
“Travmanın çocukların beyninde ve sosyo-duygusal gelişiminde yıkıcı etkisi dışında, uzun dönemli refahlarını da etkiliyor” diyor.
Genelde travma çocukların davranışlarını, düşünme yetilerini, duygularını ve ilişkilerde karşı tarafa bakışlarını etkiliyor. Bunun da hem okul hem de evdeki yaşamlarını etkiliyor.
Travma çocuğun sürekli gerilmesine, çevrede olduğundan fazla bir tehdit algısı yaratmasına ve bu da güvensiz ve korkmuş hissetmesine neden olur.Dave Pasalich
Dr Pasalich beynin limbik sisteminin, ve özellikle de amigdalanın potansiyel tehlikelere daha hassas bir hale gelebildiğini, bunun da anksiyete ve korkuyu artırdığını söylüyor.
“Uzun süreli travmatik olaylara maruz kalan çocukların vücutları ve beyinlerinde hayatta kalma refleksi devreye girer. Çevrelerindeki kaos ve devamlılık gösteren tehdide uyum gösterirler” diyor.
Sydney’deki the Be Centre Foundation’dan oyun terapisti Bree De La Harpe, savaş veya kaç (fight or flight) moduna giren çocukların tam olarak eylemlerinin farkında olmadığını söylüyor.
“Beynin refleksten sorumlu kısmı (reptilian) devrede olduğu için genelde yumruk attıklarının veya okuldan kaçtıklarının farkında bile olmuyorlar. Genelde beyinlerinin o kısmı kararları verir” diyor.
“Sinir sistemleri, ‘kendimi korumam lazım, güvende hissetmiyorum’ diyor.”
Çocuklar hiper-aktivite, hiper-uyarılma, kolayca korkma veya şaşırma türü davranışlar dışında tam tersi davranışlarda gösterebilir. Çocuk hareketlerinde yavaş veya miskin olup odaklanma sorunu yaşıyor olabilir. Sosyalleşmekten kaçınıp çevresiyle etkileşimini asgariye indirebilir. Credit: MoMo Productions/Getty Images
Ebeveynler ne yapabilir?
Danışman Melanie Deefholts son 14 yıldır Avustralya çapında öğretmen ve ebeveynlere destek oluyor. Ebeveyn ve diğer bakıcıların çocukların huzur ve mutluluğu için öneminin altını çiziyor.
“Çocuğa destek olmak için yaptığım ilk şey, destek aldıkları temelin bir parçasının ben olduğumun farkına varıp, kendime, ‘Nasılsın?” diye sormak,” diyor.
Dr Pasalich ebeveyn ve çocuğun bakımından sorumlu diğer bireylerin çocuğun duygu ve ihtiyaçlarına açık olması gerektiğini söylüyor.
“Ebeveynlerin ‘hassas ebeveynlik’ adını verdiğimiz süreci kullanması çok önemli. Çocuğunuzun davranışları üzerinden en temel ihtiyaçları hakkında size ne demeye çalışıyor?”
Eğer çocuk güvende hissetmezse ve dünya onlar için anlaşılmazsa, aşırı kontrollü ve saldırgan davranışlar sergileyebilir. Çocuğun saldırganlığına tepki vermektense bir durup çocuğun ihtiyacı olan güvenlik algısını güçlendirmeye odaklanmak gerekiyor.
“Çocuğunuzun iyileşmesi için sizin sakin ve sevgi dolu olmanız gerekiyor,” diyor.
Dr Pasalich ebeveynin destek verip olumlu bir aile ortamı yaratması durumunda çocukların genelde doğal yollarla travmayı aşacağını söylüyor. Credit: aquaArts studio/Getty Images
Be Centre’da psiko-terapist ve oyun terapisti olan Tiana Wilson, iyileşmek için travmanın yakın dönemde gerçekleşmiş olmasına gerek olmadığını söylüyor.
Travma aslında büyük oranda bilinçaltında saklanıyor. İyileşmek için tedavinin acilen başlamasına gerek yok. Tabi, ne kadar erken müdahale edebilirsek, o kadar iyi.Tiana Wilson
Dr Pasalich bazı durumlarda profesyonel yardıma ihtiyaç olacağını söylüyor.
“Travma yaşamış bir çocuk için iyileşme sürecine girmek zaman alacaktır. Ancak çocuğunuz iyileşme belirtisi göstermiyorsa veya sorunlar artarak güncel hayatını iyice etkilemeye başladıysa, profesyonel destek istemek çok önemli” diyor.
Yardım için nereye gitmek gerekiyor
- Aile doktorunuz, psikiyatr, psikolog, danışman veya sosyal görevli gibi akıl sağlığı uzmanları
- Yerel toplum merkezi
- Tel: 1800 333 497
- Tel: (03) 9035 5599
- 1800 642 066
