Πριν αναφερθούμε στην προσφορά του καθηγητή Κώστα Καστανά στα ελληνοαυστραλιανά γράμματα και τον πολυπολιτισμό, αρχικά θα θέλαμε κ. Βασιλακάκο να μας δώσετε ορισμένα βιογραφικά στοιχεία γι’ αυτόν τον αξιόλογο Ελληνοαυστραλό.
Ο Κώστας Καστανάς (Con Castan) γεννήθηκε στο Γουέστ Εντ της Βρισβάνης στις 17 Αυγούστου 1931 και ήταν το τρίτο παιδί του Δημήτρη και της Σοφίας Καστανά. Και οι δυο γονείς του ήταν μετανάστες, αν και η μητέρα του ήρθε ως μωρό τριών ετών στην Αυστραλία.
Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση φοίτησε στο Δημοτικό σχολείο του Γουέστ Εντ, ενώ στη δευτεροβάθμια φοίτησε στο γυμνάσιο και λύκειο Βρισβάνης (Brisbane State High School). Και στις τρεις εκπαιδευτικές βαθμίδες υπήρξε άριστος μαθητής. Απόδειξη αυτού είναι ότι στο Πανεπιστήμιο της Κουηνσλάνδης σπούδασε με υποτροφία.
Από μικρός είχε πάθος με τα γράμματα, γι’ αυτό κι έγινε καθηγητής πανεπιστημίου, κριτικός λογοτεχνίας και συγγραφέας. Αντίστοιχο πάθος όμως είχε και με τη μουσική που αγάπησε από πολύ μικρός. Έτσι, το πρώτο πτυχίο που πήρε ήταν στη μουσική.
Η μουσική και τα βιβλία ήταν ό,τι περισσότερο αγαπούσε στη ζωή. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική συνθέτοντας ποιήματα του Χένρι Λόσον (Henry Lawson). Έπαιζε διάφορα μουσικά όργανα όπως πιάνο, κλαρινέτο, και άλλα. Όταν συνταξιοδοτήθηκε απ’ το πανεπιστήμιο μπήκε σε μια μπάντα όπου έπαιζε κλαρινέτο.
Ο Κώστας Καστανάς δίδαξε στο Τμήμα Αγγλικών του Πανεπιστημίου της Κουηνσλάνδης, καθώς και στα πανεπιστήμια Τζέιμς Κουκ (James Cook), Λέστερ (Leicester) της Βρετανίας, και Αθηνών όπου υπήρξε τακτικός επισκέπτης καθηγητής στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών.
Μάλιστα, με τη συμβολή της Αυστραλιανής Πρεσβείας στην Αθήνα εισήγαγε το μάθημα της Αυστραλιανής Λογοτεχνίας. Κι ακόμα, υπήρξε πρωτοπόρος στη μελέτη της Ελληνοαυστραλιανής Λογοτεχνίας και η συνεισφορά του υπήρξε μεγάλη σε πολλούς τομείς του αυστραλιανού πολυπολιτισμού, με έμφαση στη μελέτη της μεταναστευτικής (πολυπολιτισμικής) λογοτεχνίας.
Από τις εξωπανεπιστημιακές του δραστηριότητες αναφέρω τις σημαντικότερες: Πρωτοστάστησε στην ίδρυση του κοινοτικού ραδιοσταθμού Βρισβάνης 4ΕΒ, του οποίου ήταν υπεύθυνος του ελληνικού προγράμματος όπου παρουσιάζε, εβδομαδιαίως, ελληνική και αυστραλιανή λογοτεχνία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
Οι εξομολογήσεις 27 μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών
Επίσης, υπήρξε δραστήριο μέλος και πρόεδρος σε διάφορους πολυπολιτισμικούς φορείς, όπως για παράδειγμα στο Hellenic Arts Council of Australia & New Zealnd Incorporated, που ίδρυσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού, και άλλους. Επιπλέον, ήταν ιδρυτικό μέλος της «Έκθεσης», συνεργαζόμενος στενά με τον αείμνηστο πρόξενο της Ελλάδας στην Κουηνσλάνδη Άλεξ Φριλίγκο, καθώς και τον τότε πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας Βρισβάνης Τζορτζ Πίππο, με τους οποίους διοργάνωσαν διάφορα πρότζεκτ, όπως το “Greek Pavilion at Expo ’88” και άλλα.
Απ’ τα σημαντικότερα επιτεύγματά του ήταν η ίδρυση του Ελληνοαυστραλιανού Πολιτιστικού Συνδέσμου «Διονύσιος Σολωμός» καθώς και η ίδρυση της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας Μικρασιατών.
Για τις παραπάνω σημαντικές υπηρεσίες του στην ελληνική παροικία και την αυστραλιανή κοινωνία γενικότερα (μέσω κοινωνικών, πολιτισμικών κι εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων) βραβεύτηκε με το Medal of the Order of Australia. Ο Κώστας Καστανάς απεβίωσε στις 9 Νοεμβρίου 2012.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
Το «σκάνδαλο» που διέσυρε την ομογένεια της Αυστραλίας
Για πολλούς από εμάς, τους νεομετανάστες στην Αυστραλία, δεν μας είναι αρκετά γνωστό το έργο και η προσφορά του καθηγητή Καστανά. Αυτό ενδεχομένως να ισχύει και για ορισμένους παλαιότερους Ελληνοαυστραλούς μετανάστες. Θα θέλατε να μας πείτε γιατί εσείς τον θεωρείτε ως «αναμορφρωτή στον χώρο μελετών της Ελληνοαυστραλιανής Λογοτεχνίας;
Διότι με τα ποικίλα βιβλία, τα δημοσιεύματα και τις μελέτες του για τη μεταναστευτική λογοτεχνία, διεδραμάτησε πρωταγωνιστικό ρόλο, ιδιαίτερα στον παρθένο χώρο της Ελληνοαυστραλιανής Λογοτεχνίας.
Και μόνο αν μελετήσει κανείς προσεκτικά το εκτενές εισαγωγικό του δοκίμιο στην ανθολογία Reflections: Selected Works from Greek-Australian Literature (Elikia Books, 1988) θα διαπιστώσει ότι, ουσιαστικά, πρόκειται κάτι σαν λογοτεχνικό μανιφέστο, ή αν θέλετε, έναν καταστατικό χάρτη ο οποίος θέτει και καθορίζει με σαφήνεια τις βάσεις, το πλαίσιο και τις αρχές που πρέπει να διέπουν τον πολύπλοκο χώρο της μεταναστευτικής ή πολυπολιτισμικής λογοτεχνίας, και – κυρίως – της ελληνοαυστραλινής, με τις ιδιαιτερότητές της.
Ο καθηγητής Καστανάς λοιπόν, με τη βαθιά του παιδεία, την πείρα και οξυδέρκειά του, αλλά και την αγάπη του για τον πολυπολιτισμό και τον ελληνισμό της Αυστραλίας, κατόρθωσε να βάλει σε κάποια τάξη το ρευστό και θολό τοπίο, που τότε (τη δεκαετία του ’80) έμοιαζε με κινούμενη άμμο και μπερδεμένο κουβάρι.
Πάντα με επιστημονικά ενδελεχή και τεκμηριωμένα επιχειρήματα, μακριά από όποιους δογματισμούς. Γι’ αυτό και κατάφερε να αναδείξει, όσο κανείς άλλος, τον βαθύτατο προβληματισμό του για ζητήματα πολυπολιτισμού, καθιερώνοντας παράλληλα την Ελληνοαυστραλιανή Λογοτεχνία στον ευρύτερο αυστραλινό χώρο.
Εσείς υπήρξατε φίλος, συνάδελφος, αλλά και συνεργάτης του καθηγητή Κώστα Καστανά. Μπορείτε εν συντομία να μας σκιαγραφήσετε αυτές τις ιδιότητές του; Υπάρχουν κάποιες αξιομνημόνευτες στιγμές απ’ αυτή σας τη σχέση που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Dr John Vasilakakos talks about Greek Australian academic Con Castan. Source: Supplied
Ειλικρινά, δεν είναι εύκολο να μιλήσω για έναν αινιγματικό άνθρωπο όπως ήταν ο μακαρίτης ο Κώστας, ο οποίος υπήρξε μια δημόσια, αλλά ταυτόχρονα και μια ιδιωτική προσωπικότητα. Δημοφιλής, αλλά κάποτε και αμφιλεγόμενη.
Πολύ περισσότερο όταν αυτός ο άνθρωπος ήταν, όπως είπατε, φίλος, συνάδελφος, συνεργάτης, καθώς – να προσθέσω – και μελετητής του λογοτεχνικού μου έργου. Γενικά, ο Κώστας Καστανάς είχε αρετές που, λόγω του μυστικοπαθούς χαρακτήρα του, δεν γίνονταν άμεσα αντιληπτές – εξού και για πολλούς αποτελούσε γρίφο. Δεν ήταν υπερόπτης, πομπώδης κι επιδειξίας αλλά απλός, σεμνός και χαμηλών τόνων.
Ένας άνθρωπος ταπεινός, που τον χαρακτήριζε η εντιμότητα και η ντομπροσύνη. Ένας άνθρωπος των έργων και όχι των λόγων. Απεχθανόταν δε τις δημόσιες σχέσεις, τις συναλλαγές και τον καθωσπρεπεισμό.
Είχε αξίες και τον χαρακτήριζε μια σπάνια αθωότητα κι ένα αίσθημα δικαιοσύνης. Τέλος, ο Κώστας, εκτός από λαμπρός λόγιος, υπήρξε κι ένας ωραίος, αξιόλογος και αξιαγάπητος άνθρωπος, ο οποίος τρελαινόταν για καλό φαγητό, καλό κρασί, καλή παρέα και ενδιαφέρων λογοτεχνικό κουσκούς.
Πατήστε Play στην κεντρική φωτογραφία για να ακούσετε το podcast.
