"Ồ, chúng ta có cả một biển nước ở đây."
Đó là câu nói được thốt lên vào một cuối tuần giông bão, khi các dịch vụ xe lửa hỗn loạn, nhiều xe hơi bị bỏ lại trên đường và mọi người chạy đi tìm nơi trú ẩn trong lúc 5 tiểu bang bị bão và lũ quét tàn phá.
Tiến sĩ Kimberley Reid là một nhà nghiên cứu tại Đại học Melbourne. Bà cho biết những cơn mưa bão đã tấn công New South Wales, Queensland, Victoria, Tasmania, Nam Úc và Lãnh thổ Thủ đô Úc.
"Đông Úc bị ảnh hưởng bởi thứ mà chúng tôi gọi là dòng sông khí quyển, giống như một dòng sông hơi nước trên bầu trời kéo dài từ Cairns đến bờ biển phía nam của Victoria. Và chúng ta có một hệ thống áp suất thấp rộng lớn giúp kéo không khí nhiệt đới ấm áp, ẩm ướt về phía nam. Trên hết, ở vùng nhiệt đới, chúng ta có thứ mà các nhà khoa học gọi là Dao động Madden-Julian đang hoạt động. Nhưng nói một cách đơn giản, đó là hoạt động của bão di chuyển từ Ấn Độ Dương đến Thái Bình Dương và có thể giúp kích hoạt các hiện tượng thời tiết này."
Queensland là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thời tiết khắc nghiệt, với một số khu vực của Bờ biển Vàng bị ngập lụt bởi hơn 200 mm mưa chỉ trong 24 giờ.
Sydney ghi nhận hơn 25 mm trong một giờ, trong khi Canberra và Hobart mỗi nơi ghi nhận khoảng 10 mm chỉ trong một giờ.
Đã có hơn 900 cuộc gọi đến Dịch vụ Khẩn cấp Tiểu bang (SES) kể từ đầu tuần, hầu hết liên quan đến cây ngã, mái nhà bị dột và yêu cầu bao cát.
Từ Nha Khí tượng Úc, chuyên gia khí tượng học Angus Hines cho biết có những hiện tượng đặc biệt thúc đẩy các hệ thống thời tiết hoang dã.
"Nói chung, vào những ngày ấm áp như chúng ta đang có, có rất nhiều nhiệt trên khắp miền nam và miền đông Úc tại thời điểm này. Nhiệt độ ấm áp như thế này sẽ thực sự thúc đẩy hơi nước bốc lên từ đại dương. Vì vậy, chúng ta có nhiều sự bốc hơi hơn từ các đại dương xung quanh Úc, và điều đó đưa nhiều độ ẩm hơn vào khí quyển dưới dạng hơi nước. Vì vậy, khi thời tiết thực sự nóng trong một thời gian dài, thì cũng có xu hướng dẫn đến điều kiện ẩm ướt hơn, ít nhất là gần bờ biển của Úc, gần các đại dương xung quanh. Và điều đó có nghĩa là chúng ta có nhiên liệu khi trời bắt đầu mưa, để có mưa thực sự lớn."
Đối với Tiến sĩ Reid, mặc dù kịch bản này nghe có vẻ đáng sợ, nhưng mưa lớn không phải là điều hiếm gặp, nhất là vào mùa hè.
"Điều đặc biệt đáng chú ý là các đại dương xung quanh Úc khá ấm. Ví dụ, ở phía tây bắc Úc, đại dương khá ấm và là thứ mà chúng ta gọi là lưỡng cực Ấn Độ Dương âm. Tôi không nghĩ nó đã được tuyên bố chính thức, nhưng nó sắp được tuyên bố. Và về cơ bản giống như La Nina ở Ấn Độ Dương. Và nước biển ấm này có thể giúp đẩy không khí ẩm nhiệt đới từ vùng nhiệt đới xuống phía nam về phía Sydney và Melbourne. Và đó là lý do tại sao chúng ta có khả năng có một tháng 12 khá ẩm ướt."
Bà cho biết rất khó để dự đoán các sự kiện mưa cực đoan.
"Không giống như nhiệt độ, lượng mưa cực đoan có nhiều biến động hơn. Nó thay đổi từ trạng thái rất khô sang rất ướt. Và điều này gây khó khăn hơn để rút ra xu hướng trong dữ liệu, nhưng những gì chúng ta biết là lượng mưa được tạo nên từ hai thành phần chính: cái mà chúng ta gọi là nhiệt động lực học, nói cách khác, không khí ấm và ẩm. Và còn động lực học, tức là những thứ như hệ thống áp suất thấp và khối không khí lạnh. Và cần có sự kết hợp của độ ẩm trong không khí cộng với hệ thống thời tiết, như hệ thống áp suất thấp, để gây ra lũ lụt lớn."
Tuy nhiên, trong khi Tiến sĩ Reid nói rằng mặc dù thời tiết ẩm ướt không phải là chưa từng nghe thấy ở Úc - nhưng việc chuẩn bị vẫn rất quan trọng.
Mặc dù chúng ta đang chứng kiến khá nhiều mưa lớn trong vài năm trở lại đây, chúng ta biết rằng Úc cũng có thể rất khô hạn. Vì vậy, cần bảo đảm rằng chúng ta đang chuẩn bị cho cả hai tình trạng: rất khô và rất ướt. Điều đó đặc biệt đúng với Đông Úc. Đối với Tây Úc, chúng ta đang chứng kiến tình trạng khô hạn xảy ra nhiều hơn, và vì vậy họ có thể muốn nhấn mạnh việc chuẩn bị đối phó với nhiều hạn hán hơn và cháy rừng hơn.Tiến sĩ Kimberley Reid
Biến đổi khí hậu là một yếu tố chính trong tất cả những điều này, ông Angus Hines nói.
"Đó thực sự là một trong những mối quan tâm chính về khí hậu vì theo cách mà nó đang diễn ra tại thời điểm này, trong điều kiện khí hậu ấm hơn, có nghĩa là có rất nhiều độ ẩm xung quanh. Vì vậy, khi chúng ta có mưa lớn, khi chúng ta có các sự kiện thời tiết khắc nghiệt, mưa sẽ còn lớn hơn nữa trong điều kiện khí hậu ấm hơn. Các điều kiện thời tiết cực đoan sẽ trở nên cực đoan hơn nữa. Đó là xu hướng trong vài thế kỷ qua. Tôi nghĩ rằng Úc đã ấm lên khoảng một độ rưỡi kể từ những năm 1900 hoặc thậm chí trước đó. Và sự nóng lên đó chắc chắn cũng góp phần tạo nên hiệu ứng mưa lớn hơn."
Đó là lý do tại sao loại thời tiết khắc nghiệt này không chỉ xảy ra ở Úc.
Những cơn bão đáng chú ý cũng đã xảy ra ở Tây Ban Nha, Chile, Brazil, Dubai và các quốc gia khác chỉ trong năm nay - và vào thời điểm nhiều quốc gia không hài lòng với các nghị quyết của Hội nghị Liên hợp quốc về Biến đổi Khí hậu vào tháng 11.
Nhưng như Thứ trưởng Quốc hội Saint Lucia Pauline Antoine-Prospere đã chỉ ra, tình trạng khẩn cấp về khí hậu đang leo thang và đòi hỏi các giải pháp khẩn cấp.
"Những tác động đối với nền kinh tế, người dân và hệ sinh thái của chúng ta là rất nghiêm trọng. Những thành quả phát triển của chúng ta đang bị phá hoại, vì cơ sở hạ tầng quốc gia, được xây dựng bằng các khoản vay đa phương đáng kể, bị phá hủy trước khi trả hết nợ và chúng ta phải xây dựng lại từ đầu. Chi phí của những thảm họa này đang tăng theo cấp số nhân, với mỗi lần nóng lên toàn cầu gia tăng."
hay
