Key Points
- ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਸਟਰੇਲਿਆਈ ਲੋਕ ਬੇਤੁਕੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਕਾਫੀ ਅੱਗੇ ਹਨ।
- ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੇ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਐਕਸੈਸ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੱਚੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
- ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਡੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਲ ਚੁਣੌਤੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ?
ਆਰ ਐਮ ਆਈ ਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਤੱਥ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕਾਈ ਫੈਕਟ ਲੈਬ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਟ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੁਸ਼ੀ ਦਾਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗਲਤ ਸੂਚਨਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਗਲਤ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕ ਇਹ ਜਾਣੇ ਬਿਨਾਂ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ।
ਸੁਸ਼ੀ ਦਾਸ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਵਰਗੇ ਤੱਥ-ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਹਨਾਂ ਪੋਸਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਫਿਰ ਉਹ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂਰੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦਾਸ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਅਕਸਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਗਲਤ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਫੈਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
"ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਸਮੇਂ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚਕਾਰ ਯੁੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਯੁੱਧ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੈ। ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਯੁੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਫਲਸਤੀਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਿਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਵੀ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਘੁਟਾਲੇ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ," ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦਾਸ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ।.
Left to right: Dr Timothy Graham, RMIT FactLab Sushi Das, Dr Darren Coppin.
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਉਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ।
ਡਾ: ਟਿਮੋਥੀ ਗ੍ਰਾਹਮ, ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਕਈ ਵਾਰ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਉਪਭੋਗਤਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਅਜਿਹੀ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਭਾਵੇਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸਲ ਗਲਤੀਆਂ, ਪੱਖਪਾਤੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ, ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼, ਅਤੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਸਿਆਸੀ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ, ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਹੇਰਾਫੇਰੀ।
ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਅਕਸਰ ਗੁਪਤ ਪਲਾਟਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਝੂਠੀ ਜਾਂ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਹੀਂ ਵੀ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਆਰਐਮਆਈਟੀ ਫੈਕਟ ਲੈਬ ਟੀਮ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਸਿਧਾਂਤ ’ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਪੜਿਆਂ ਦੇ ਟੈਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਲੇ ਕਿਊਆਰ ਕੋਡ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ।
ਥਿਊਰੀ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਫੈਸ਼ਨ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ, ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਫੋਰਮ, ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜੀ ਗਈ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾ ਸੀ।
"ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਹ ਕੋਡ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਸਤੂ ਬਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਕੀ ਇਹ ਨੈਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਧੋਣ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ, ਅਤੇ ਫੈਬਰਿਕ ਬਾਰੇ ਪਰ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਲੋਕ ਬਹਿਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ," ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦਾਸ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ।
A woman is scanning a QR code from a label in a clothing store with her smartphone. Source: iStockphoto / javitrapero/Getty Images/iStockphoto
ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸਿਡਨੀ ਸਥਿਤ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਡੈਰੇਨ ਕੋਪਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਹੁਣ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੱਥ, ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਮਿਲਦੇ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ, ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
"ਕੈਨਬਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਲੋਕ ਬੇਤੁਕੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਲੇਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਗੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਸ਼ੱਕੀ ਵੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਸੀਂ ਜਾਅਲੀ ਲੇਖਾਂ, ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ," ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ੰਕਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੋਟਿੰਗ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜਨਤਕ ਨੀਤੀ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, "ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਵਿਡ ਦੌਰਾਨ, ਅਸੀਂ ਕੋਵਿਡ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦੇ ਵੇਖੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੜ ਰਹੇ - ਅਸੀਂ 'ਇਨਫੋਡੈਮਿਕ' ਨਾਲ ਵੀ ਲੜ ਰਹੇ ਹਾਂ"। .
ਡਾਕਟਰ ਕੋਪਿਨ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਕਿਉਂ ਫੈਲਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਉਸ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਬਚਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ - ਜੋ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਬਚਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
"ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੱਕੜੀਆਂ, ਸੱਪ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਕ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਹਨ," ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਜਾਂ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਸਾਡਾ "ਪੁਸ਼ਟੀ ਪੱਖਪਾਤ"।
ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਾਂ ਜੋ ਟੀਕਾਕਰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹੋਰ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਅਤੇ ਕੱਟੜਵਾਦ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਝੂਠੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਇਨ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਅਸਲੀ ਦਿਖਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਹ ਵੀ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਹੈ।
Misinformation can come from various sources, such as genuine mistakes, biased reporting, sensationalism, and intentional political, ideological, or economic manipulation. Source: iStockphoto / nicoletaionescu/Getty Images
ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ
ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਅਤੇ ਤਸਦੀਕ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਸੁਸ਼ੀ ਦਾਸ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੋਂ ਅਸਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਣਨੀਤੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
"ਤੁਸੀਂ ਬਸ ਕੁਝ ਕੀਵਰਡਜ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਟੈਬ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਉਹਨਾਂ ਕੀਵਰਡਜ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕੀਵਰਡਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹੋ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਤੱਥ ਜਾਂਚ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਕੀਵਰਡ ਵੀ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਉਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਲੇਖ ਜਾਂ ਤੱਥ ਜਾਂਚ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।"
ਸੁਸ਼ੀ ਦਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਆਪਸੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਾ, ਅਪਮਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ।
ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤਬਦੀਲੀ ਇੱਕ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਡਾ ਕੋਪਿਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਥੋੜਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।
"ਰੁਕੋ ਅਤੇ ਸੋਚੋ, ਕੀ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਦੁਹਰਾਵਾਂਗਾ, ਜਾਂ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਹਾਂਗਾ? ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਾ ਭੇਜੋ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾ ਨਾ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ। ਦੂਜਾ, ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਪੱਖਪਾਤੀ ਖੋਜ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।"
Experts believe the challenges of combating misinformation is set to grow with AI. Credit: We Are/Getty Images
ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰੁਝਾਨ
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅੱਗੇ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਟਿਮੋਥੀ ਗ੍ਰਾਹਮ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਦਾ ਬਦਲਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਰੇਟਿਵ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਗਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯਕੀਨਨ ਹੈ।
"ਇਹ ਸਿਰਫ ਟੈਕਸਟ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਸਲ ਚੁਣੌਤੀ ਜੋ ਵਾਪਰੀ ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਏਆਈ (AI) ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੋਰ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਾ ਇੱਕ ਅਸਲ ਚਿੱਤਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਚਿੱਤਰ ਜਾਂ ਪਾਠ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਟੁਕੜਾ ਹੈ ਬਨਾਮ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਜੋ ਨਹੀਂ ਹੈ, ”ਡਾ ਗ੍ਰਾਹਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।
