معنی عبارت شهروند-دانشمند در طول زمان دچار تغییراتی شده است اما در اصل به تمام افرادی گفته می شود که اکتشافات علمی جدیدی را رقم می زنند. چارلز داروین یکی از کسانی است که از او اغلب به عنوان یکی از بزرگترین شهروند-دانشمندانی نام می برند که زمان زیادی از زندگیش را صرف مطالعه بی مهره گان دریایی می کرد.
به گزارش فردیناند مولر مهاجر آلمانی تبار اولین کسی است که در سال ۱۸۴۷ مفهوم شهروند-دانشمند را وارد استرالیا کرد. او از استرالیایی ها خواسته بود تا به او در جمع آوری گیاهان بومی کمک کنند تا بتواند اولین دانشنامه گیاهی استرالیا را به وجود بیاورد. ۱۳۰۰ نفر از شهروندان به خواسته او جواب مثبت دادند. مطالعات اخیر نشان می دهد که این نوع حس همبستگی و مشارکت اجتماعی باعث تشویق شهروندان در سرتاسر کشور می شود و موجب می شود تا آنها دست به تغییراتی که دوست دارند بزنند. همین مساله باعث محبوبیت روز افزون مفهوم شهروند-دانشمند شده است.
دو عامل در افزایش این محبوبیت نقش چشم گیری دارد. اول اینکه مردم وقت آزاد زیادی دارند. بسیاری از بازنشستگان توانایی استفاده از تکنولوژی برای این نوع مشارکت را دارند. عامل دوم هم خود فناوری است که باعث دسترسی سریع به اطلاعات و برقراری ارتباط شده است.
بدنه اصلی علم همیشه شهروند-دانشمندی را جدی گرفته و از کیفیت اطلاعاتی که شهروند-دانشمندان تولید می کنند رضایت داشته است. اما باید مراقب بود تا همیشه با کیفیت ترین و دقیق ترین اطلاعات را از شهروند-دانشمندان جمع آوری و آنها را با اطلاعات متخصصان علوم ترکیب کرد.
در اینجا نگاهی هم می کنیم به بعضی دیگر از مهمترین مشارکتهای شهروند-دانشمندان استرالیایی انجام داده اند.
۱. کشف کرم خاکی بزرگ گیپسلندی یا Megascolides australis
در سال ۱۸۷۰ گروهی از کشاورزان در حال بازدید از خط راه آهنی در نزدیکی Brandy Creek در ویکتوریا به جانوری برخوردند که در ابتدا یک مار عظیم الجثه به نظر می رسید. آنها از سر کنجکاوی، جانور را برای شناسایی به دانشگاه ملبورن فرستادند. و این اولین باری شد که کرم خاکی بزرگ استرالیا معرفی شد و تا امروز به عنوان دراز ترین کرم خاکی دنیا شناخته شده است.
۲. کشف مجدد والابی دم تیز وحشی
در سال ۱۹۷۳، کارگری که در نزدیکی دهکده دینگو در ایالت کویینزلند کار می کرد، چشمش به والابی عجیب و غریبی افتاد. مدتی بعد کارگر و همسرش مطلبی را در مجله خواندند که درباره گونه های منقرض شده استرالیا بود و در آنجا متوجه شباهتهای گفته شده بین مقاله و والابی عجیبی که دیده بودند شدند و این موضوع را به اطلاع مقامات رساندند. در سال ۱۹۷۸، دولت کویینزلند، زمینهایی را که والابی ها در آن مشاهده شده بودند، خرید تا از چند صد والابی باقی مانده محافظت کند. این زمینها در حال حاضر بخشی از پارک ملی Taunton را تشکیل می دهند.
۳. بازگشت پاسم قدکوتاه غربی
پنجاه سال بعد از اینکه گمان می شد پاسم قدکوتاه غربی در ساوت استرالیا منقرض شده، این جانور بار دیگر در سال 1986 توسط کارگری به نام Terry Joy کشف شد.
۴. کشف کاج Wollemi
در سال ۱۹۹۴ David Noble هنگام قدم زدن در پارک ملی Blue Mountains در غرب سیدنی به گیاه عجیبی برخورد که بعد معلوم شد Wollemia nobilis است. قبل از این کشف، این گیاه فقط در فسیلهای موجود دیده شده بود و برای همین کاج Wollemi به فسیل زنده مشهور شد. قدمت این گیاه به عصر دایناسورها بر می گردد.
کاج وولمی به فسیل زنده مشهور است Source: Flickr/Amanda Slater CC BY-SA 2.0
۵. کشف مجدد درخت Idiospermum australiense
درخت Idiospermum australiense برای اولین بار در سال 1902 توسط گیاه شناس آلمانی Ludwig Diels کشف شد اما نمونه او در سال ۱۹۴۳ در آتش سوزی حاصل از بمباران متحدین در جنگ جهانی نابود شد. تا اینکه در سال ۱۹۷۳ این گیاه بار دیگر توسط John Nicholas که گاوهایش با خوردن دانه این گیاه مسموم شده بودند، کشف شد. این کشف به عنوان بزرگترین کشف گیاهی قرن شناخته شد چون که تنها نمونه از خانواده گیاهی خود در نیمکره جنوبی است و تنها ۲۳۰۰ نمونه از آن در جنگلهای بارانی Daintree وجود دارد.
۶. کشف یک دندان megalodon باستانی
Philip Mullaly در حوالی Surf Coast ویکتوریا به فسیل دندان گونه ای از کوسه های غول آسا برخورد کرد که میلیونها سال قبل زندگی می کردند. متخصصان معتقدند که این کوسه ها بیشتر از ۹ متر طول داشتند و تقریبا دو برابر یک کوسه سفید بودند.
۷. کشف شب پره های اولیه در Kangaroo Island
در سال ۲۰۱۵ ، Richard Glatz حشره شناس، در Kangaroo Island یک گونه خانوادگی کاملا جدید از شب پره ها را کشف کرد. این شب پره ها طلایی رنگ و براق هستند و دهان و آلت تناسلی شان به شکل عجیبی اولیه و بدوی است. این موضوع به دانشمندان اطلاعات مهمی درباره چگونگی تکامل شب پره ها و پروانه ها می دهد.
۸. کشف گونه جدیدی از Maratus
در سال ۲۰۱۱ Stuart Harris، طی سه سال ۱۵۰ ساعت از وقتش را صرف پیدا کردن عنکبوت کوچکی که چهار سال قبل در هنگام عکاسی دیده بود کرد و نام این عنکبوت طاووسی را Maratus harrisi گذاشت. از آن زمان به بعد، Stuart، در کشف هفت گونه دیگر از Maratus هم مشارکت داشته است.
