نژاد پرستی یا به زبان دیگر Racism به یک سری فرضیات فراگیر و سیستماتیک پیرامون برتری ذاتی یک سری گروه های خاص و نیز حقارت دیگران بر اساس محل تولد یا تفاوت های فرهنگی در ارزش ها، هنجارها و رفتارهای بین افراد اطلاق می شود.
بر اساس چنین فرضیاتی، با کسانی که فرض می شود حقیر تر هستند معمولا به طرق مختلف به گونه ای متفاوت رفتار می شود.
نژاد پرستی می تواند آشکار یا نا محسوس و پنهان باشد. امروزه این پدیده به صورتی اجتماعی، به مراتب کمتر از گذشته به عنوان رفتاری قابل قبول در جوامع گوناگون دنیا مورد پذیرش قرار می گیرد و بسیاری از جوامع دنیا تحمل پذیرش دیدگاه های نژادپرستانه و عقایدی که حاوی و حامل برتری یک نژاد نسبت به نژادی دیگر باشد را ندارد.
اگرچه این بدان معنا هم نیست که نژاد پرستی به صورت کلی ناپدید شده است. امروزه "نژاد پرستی مدرن" هنوز هم شامل رد گروه های اقلیت و تبعیض هایی است اما این نوع از نژاد پرستی معمولا به جای دوست نداشتن ساده افراد به دلیل نژادشان در قاب ارزش ها و ایدئولوژی های متفاوت آنها قرار می گیرد.
پژوهش هایی که به تازگی انجام گرفته نشانگر آن است که نوع مدرن نژاد پرستی به مراتب دسیسه آمیز تر، تثبیت شده تر و انعطاف پذیرتر است و حتی مقابله با آن نیز به مراتب مشکل تر از گونه های قدیمی و سنتی نژاد پرستی است.
راه های ظریف و پنهانی وجود دارد که در آن نژاد پرستی می تواند خود را در تمام سطوح یک جامعه و حتی در رفتار و نگرش ما آشکار کند. به عنوان مثال، حضور کلیشه های منفی فراگیر پیرامون گروه های اقلیت را شاید بتوان یکی از مواردی دانست که به احتمال زیاد در رفتار ما تاثیر می گذارد، مگر آنکه خود ما آگاهانه و عامدانه آنها را رد کنیم.
انجمن روان پزشکی استرالیا بر این باور است که تمامی گونه های نژاد پرستی کاملا اشتباه هستند و از دیدگاه روان شناختی غیر سالم. انجمن مذکور معتقد است که در صورت حذف صور گوناگون نژاد پرستی، کل جامعه می تواند از این کار سود ببرد.
هیچ نژاد یا گروه فرهنگی وجود ندارد که از دیگر نژادها یا گروه های فرهنگی برتر باشد و افراد به دلیل ریشه های نژادی، قومی یا فرهنگی خود از دیگران "پایین تر" یا "پست تر" نیستند.
نژاد پرستی در توانایی های فرد در مشاهده دیگران به عنوان "فرد" اختلال ایجاد می کند و جلوی توانایی های افراد برای دستیابی به ظرفیت های بالقوه خود را می گیرد.
اما به راستی برای مقابله با این پدیده زشت چه کار باید کرد؟ بزرگسالان، خانواده ها و حتی بچه ها چگونه می توانند در این امر مشارکت کنند؟
بزرگسالان چه کار می توانند انجام دهند؟
راه های متعددی وجود دارد که افراد می توانند در مقابله با نژاد پرستی و تعصب مشارکت کنند:
- شاید نخستین گام آن باشد که تعصبات، غرض ورزی ها و باورهای فکر خود را بیازماییم و آنها را مورد بازرسی قراردهیم.
- در خصوص تجارب فردی خود در ارتباط با صدمه دیدن از ناحیه تعصبات، تبعیض ها یا غرض ورزی ها با دیگران به بحث بپردازیم.
- درباره فرهنگ خودمان و آنهم در ارتباط با دیگران نکات بیشتری را بیاموزیم.
- سعی کنیم تا با فردی از فرهنگ یا پیشینه ای متفاوت دوست شویم.
- درباره تاثیرات روانی ناشی از مورد ظلم و ستم قرار گرفتن تحقیق کنیم. همواره آگاه باشیم که اگر با مشکلاتی که دیگران با آنها روبرو هستند، روبرو نشویم این امکان وجود خواهد داشت که به راحتی مشکلاتی را که دیگران با آن مواجهند، فراموش کنیم.
- اگر عضو یک گروه فرهنگی هستید که دستخوش آزارهای نژاد پرستانه یا ظلم و ستم قرار نگرفته اید، بد نیست تنها روش هایی را که شما می توانید با تبعیض دیگران از آن سود ببرید در ذهن خود مرور کنید.
- بهتر است یک قانون برای خود ایجاد کنید که اظهار نظرها و یا جوک هایی که اصل و نسب نژادی یا فرهنگی فرد یا گروهی را پست جلوه می دهد، جایی در منزل شما نخواهد داشت.
- همواره از افرادی که قربانی تبعیض واقع شده اند، حمایت کنید.
- سعی کنید تا مدافع حقوق افرادی باشید که در اقلیت قرار دارند.
- همواره عضوی فعال از گروه هایی باشید که مشوق تحمل و مروج کاهش نژادپرستی و تعصب هستند.
- ساختار سازمانی یا آموزشی خود را به منظور یافتن هر گونه نژادپرستی نهادینه شده بررسی کنید و سعی کنید تا همواره از تغییرات اعمالی بر سیاست های مربوط به نژادپرستی و یا رفتارهای نژاد پرستانه حمایت کنید.
- با دیگران درباره نژاد پرستی و تعصب صحبت کنید و زمانی که این گونه رفتارها را مشاهده می کنید به نمونه های گوناگون آن اشاره کنید.
- به یاد داشته باشید که دیدگاه ها، نقطه نظرات و ارزش های گوناگون: جهان را به مکانی جالب تر و غنی تر تبدیل می کند؛ به ایده های جدیدتر اجازه مطرح شدن می دهد و همچنین سبب پیشرفت می شود؛ و با آنکه این دیدگاه، نظرات و ارزش های گوناگون لزوما بهتر یا بدتر نیستند، اما آنها متفاوت هستند.
- به جهان همانند یک اجتماع جهانی نگاه کنید نه مجموعه ای از کشورها یا آدم های منفرد.
- درباره دیگر فرهنگ ها تا آنجا که می توانید مطالبی را بیاموزید.
- در فستیوال ها و رخدادهای ویژه بین المللی و مذاهب گوناگون شرکت کنید.
- با مردم از گروه ها، فرهنگ ها یا پیشینه های دیگر به صورتی فعالانه همکاری کنید.
- از نماینده پارلمان محل زندگی خود بپرسید که او برای مبارزه با نژاد پرستی و تعصب چه کار می کند؟
- سعی کنید اصول حل اختلاف مبتنی بر منفعت طرفین را آموخته و آن را در زندگی روزمره خود اجرا کنید.
- به روزنامه ها نامه بنویسید و نگرانی خود را از ارتقا کلیشه ای گروه های خاص بیان کنید. روش هایی را پیشنهاد کنید تا رسانه ها بتوانند مسئولیت نمایندگی از گروه های قومی، تفاوت های قومی و اختلافات بین گروه های قومی را نمایندگی کنند. به یاد داشته باشید این روش ها می توانند از طریق تاکید بر تفاوت های موجود با این گروه ها و شباهت های موجود بین این گروه ها باشد. در نتیجه این عمل می تواند از طریق تضعیف کلیشه های منفی صورت گیرد.
- روش دیگر افزایش پوشش رسانه ای از موارد حل و فصل موفقیت آمیز عاری از درگیری اختلافات قومی در سطحی داخلی و بین المللی است.
خانواده ها (و مربیان) چه کار می توانند انجام دهند؟
بخش کلیدی در توسعه رفتار مربوط به پذیرش دیگران آن است که بتوان دیدگاه های فرد دیگر را دید و با آن آشنا شد تا آنکه دیگران را به عنوان افراد خارجی، افراد ناشناخته و حتی جاهل قلمداد کرد.
به کودکان می توان به صورت های گوناگون در زمینه توسعه رویکردها و رفتارهای غیر متعصبانه کمک کرد:
- شاید یکی از مهم ترین راه ها، بیدار کردن احساس بی عدالتی در کودکان آنهم از طریق کمک به آنها در درک آن است که به راستی یک رفتار منصفانه یعنی برخوردی برابر با همه مردم صرفنظر از پیشینه های اجتماعی آنها است.
- روش دیگر، قرار دادن بچه ها در محیط هایی است که مردم از فرهنگ ها و پیشینه های گوناگون در آن حضور دارند. این کار قبل از شکل گیری هر گونه تعصب در کودکان باید انجام شود.
- یکی دیگر از راه ها، پیدا کردن یک الگوی مناسب برای بچه ها است- به ویژه افرادی که از فرهنگ یا پیشینه ای دیگر هستند.
- روش دیگر، آموزش اصول حل اختلاف مبتنی بر منفعت طرفین است.
- و البته روش دیگر، قرار دادن کتاب های غیر نژاد پرستانه در اختیار کودکان است. شما حتی می توانید به فرزندان خود بیاموزید چگونه موضوعات و عناوین نژاد پرستانه و جنسی را در کتاب ها یا فیلم ها بیابند.
- برای فرزندانتان داستان افرادی را نقل کنید که به دلیل مبارزه علیه نژاد پرستی و بی عدالتی معروف شدند و سالگرد تولد این قهرمانان را جشن بگیرید.
- از مدرسه فرزندتان بپرسید آنها به منظور ایجاد یک جامعه چند فرهنگی در داخل مدرسه چه اقداماتی انجام داده اند. شما می توانید به آنها حتی پیشنهاد کمک کنید.
بچه ها چه کار می توانند انجام دهند؟
هنگامی که حس تشخیص بی عدالتی در بچه ها بیدار شد، ما باید به آنها کمک کنیم تا راه های مثبتی را برای پاسخ و واکنش به این بی عدالتی ها بیایند. در کمک کردن به بچه ها برای توسعه این رفتار می توان این موارد را در نظر گرفت:
- کمک کنیم تا تا فرزندانمان دوستانی از فرهنگ ها و پیشینه های گوناگون پیدا کنند.
- کمک کنیم تا آنها برای دوستانی از فرهنگ ها و پیشینه های گوناگون نامه بنویسند.
- به آنها کمک کنیم تا درباره زمان هایی که از قدرت توسط یک گروه برای استفاده علیه گروهی دیگر استفاده شده، بیندیشند و اینکه آیا این عمل، عملی منصفانه بوده یا خیر.
- به عنوان والدین همواره فکر کنید شما زمانی که ببینید بچه ها با بچه های دیگر به صورتی غیر منصفانه رفتار می کنند چه خواهید گفت و چه خواهید کرد؟
