نوشتن جزئی مهم از زندگی روزمره ماست. نوشتن یکی از قویترین ابزارهای ارتباطی است که ما از آن برای بیان احساسات، عقاید، و دانشمان استفاده می کنیم و قادر است که پیام های را به زمان و مکان های دیگر انتقال دهد. نوشتن جزیی بنیادی از برنامه آموزشی مدارس هم هست. دانش آموزان باید آن را به عنوان مهارت بیاموزند و بعد از این مهارت برای نشان دادن صلاحیتشان در یادگیری دیگر مواد درسی استفاده کنند.
با این حال مهارت های نوشتاری کودکان در سنین مدرسه در سراسر جهان در حال حاضر کمی نگران کننده است و همین مساله توجه آموزش دهندگان و پژوهشگران سراسر جهان را به چالشهای پیش روی دانش آموزان در این زمینه جلب کرده است.
نتایج National Assessment Program – Literacy and Numeracy یا NAPLAN در استرالیا نشان می دهد که از سال 2011 تا کنون نمرات دانش آموزان دبیرستانی در کلاس های هفتم و نهم روندی کاهشی داشته است. نتایجی که اخیرا هم توسط این موسسه منتشر شده نیز نشان می دهد که نمرات مهارت نوشتاری دانش آموزان کلاس هفتم در سطح ملی کاهش یافته است. علاوه بر این، گزارش یاد شده اشاره می کند که نمرات مهارت نوشتاری دانش آموزان در مقایسه با دیگر مهارت های اصلی مثل خواندن، گرامر و ریاضیات در کلاس نهم، کمترین نمره را داشته است.
این یافته ها درباره کیفیت نوشتن در دبیرستان ها نگران کننده است. بنابراین یافتن علت اصلی افت دانش آموزان در این بخش حیاتی از فرآیند آموزش بسیار مهم است.
پژوهش ها نشان می دهد که ریشه این مساله می تواند در مشکلاتی باشد که دانش آموزان در سال های دبستان داشته اند.
چقدر درباره نوشتن موثر می دانیم؟
به طور تاریخی در پژوهش های تجربی توجه کمتری نسبت به نوشتن نسبت به خواندن وجود داشته است. اما در ده سال گذشته پژوهش ها نشان داده است که یک نوشتار موثر به رشد مهارت های پایه ای مثل دست خط خوب و املای درست کلمات بستگی دارد و علاوه بر آن نویسنده باید مهارت خوبی در طراحی نوشته و مرور آن داشته باشد.
دستنویسی روان نقشی بسیار مهم در این زمینه دارد. اگر دانش آموزان بتوانند به سرعت و بدون زحمت آنچه را که می خواهند بنویسند، تمرکزشان بر موضوع نوشتار بیشتر می شود و می توانند بهتر و عمیق تر روی آن فکر کنند.
دستنویسی ضعیف می تواند باعث عدم توجه به نکات خوب بالقوه در نوشتار کودکان دبستانی شود و آموزش دست نویسی می تواند باعث بهبود در سرعت نوشتار و کیفیت نوشته های دانش آموزان مقاطع دبستان و دبیرستان شود.
با این حال، دانسته های ما از نخستین دوره ای که کودکان نوشتن را آغاز می کنند، یعنی دوره پیش دبستانی خیلی کم است.
در کلاس ها چه اتفاقی می افتد؟
تصویر ما از آنچه در کلاس های درس برای آموزش نوشتن رخ می دهد، کامل نیست. بیشتر تحقیقات در زمینه آموزش مهارت نوشتن در ایالات متحده آمریکا انجام شده است. آمارگیری های مختلفی در سطح ملی در این کشور برای بررسی روش های تدریس معلمان دبستانی و دبیرستانی صورت گرفته است. این مطالعات نشان می دهد که زمان کمی برای تدریس مهارت نوشتاری صرف شده است.
تحقیقات انجام شده در ایالات متحده آمریکا و بریتانیا همچنین نشان می دهد که تمرین و آموزش نوشتن واضح به طور روزانه در مدارس انجام نمی شود و این احتمال وجود دارد که معلمان تجربه و منابع لازم برای آموزش درست نوشتن را در اختیار ندارند.
در پژوهشی که اخیرا توسط دانشگاه مرداک در استرالیا انجام شده، نوشتن روان در 177 کودک در پایان دوره پیش دبستانی مورد بررسی قرار گرفت. این کودکان از بیست و سه کلاسِ هفت دبستان در ایالت وسترن استرالیا بودند. در این پژوهش توانایی کودکان در شروع نوشتن، فکر کردن و نهایتا دستنویسی آن مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود که تا چه حد می توانند این کار را سریع و دقیق انجام دهند.
علاوه بر این روش های معلمان در تدریس نوشتن و زمان اختصاص داده شده به آموزش مهارت های خاص نوشتاری مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج حاصل شده نشان داد که بیست درصد تفاوت در سطح نوشتار کودکان به آموزش بستگی دارد. این مطالعه همچنین نشان می دهد که زمان اختصاص شده به آموزش نوشتن به شدت متغیر است و از بیست دقیقه تا پنج ساعت در هفته تغییر می کند که نگران کننده است. این نتایج بدین معنی است که کودکان دبستانی کمتر از زمان توصیه شده سی تا چهل و پنج دقیقه در روز به تمرین نوشتن می پردازند.
گام بعدی
وجود تغییرات بزرگ در آموزش نوشتن در کلاس های مختلف مدارس استرالیا لزوم انجام مطالعات بیشتر برای شناخت عوامل موثر بر یادگیری نوشتن درست را بیش از پیش نمایان می کند. بدون شک، درک طبیعتِ چند بعدی نوشتن، خود چالش بزرگی در این راه است.
اما به هر حال، این یکی از نیازهای مهم آموزشی جامعه امروز ماست و لازم است که سیاست گذاری لازم توسط دولت برای بهبود وضعیت آموزش در این رابطه انجام گیرد تا بتوان به مرور وضعیت موجود را اصلاح کرد.
