Главни поенти
- Денот на Австралија го одбележува денот кога Британците го подигнаа британското знамето во Сиднеј Ков во 1788 година, што беше почеток на колонизацијата.
- 26 јануари го означува почетокот на британската колонизација, болен дел од историјата на Абориџините и островот Торес теснец.
- Анкетите покажуваат дека мнозинството Австралијци сакаат Денот на Австралија да остане на 26 јануари.
26 јануари е официјално Денот на Австралија, националниот празник на земјата. Но, за домородните луѓе и сè поголем број Австралијци, ова не е ден за славење.
Бое Спирим, од Камиларој, активист и подкастер на Kooma и Murrawari, се чувствува мрачно кога се приближува овој ден
„За мене, штом ќе стигнам до денот, утрото, ми изгледа како да одам на погреб. Знам дека нешто лошо се случи. Тоа е многу мрачно чувство“.
Зошто е Денот на Австралија на 26 јануари?
26 јануари го означува почетокот на колонизацијата во Австралија. Тоа е денот кога Британците првпат го подигнаа знамето на Јунион Џек во Сиднеј Ков во 1788 година.
Денот на Австралија се одбележува на 26 јануари од 1935 година, но стана национален државен празник дури во 1994 година.
Некои Австралијци слават со организирање скара со своите пријатели и семејството, одење на плажа или гледање огномет на различни организирани настани низ земјата. На овој датум се одржуваат и многу церемонии за доделување државјанство.
Но, од 1938 година Абориџините и жителите на островот Торесовиот теснец протестираа против овој ден, нарекувајќи го „Ден на жалост“. Се поголем број Австралијци одбиваат да го прослават овој ден и бараат националниот празник да се премести на друг датум.
Д-р Самер Меј Финлеј, жена Јорта Јорта и виш предавач на Универзитетот во Волонгонг, објаснува дека 26 јануари е проблематичен за Абориџините и жителите на островот Торес теснец, бидејќи го означува почетокот на одземањето на нивната земја и отсекувањето од нивната култура.
Invasion Day Rally in Brisbane, 2024 Source: AAP / JONO SEARLE
Зошто е болен ден за домородните Австралијци?
Д-р Самер Меј Финлеј, жена Јорта Јорта и виш предавач на Универзитетот во Волонгонг, објаснува дека 26 јануари е проблематичен за Абориџините и жителите на островот Торес теснец, бидејќи го означува почетокот на одземањето на нивната земја и отсекувањето од нивната култура.
„Тоа е почеток на расизмот, тоа е почеток на дискриминација, тоа е почеток на времето кога нашите луѓе беа обесправени од заедницата и земјата по која чекорат нашите предци 65.000 години“.
Британската колонизација беше погубна за домородните Австралијци кои се соочија со одземање на земјиштето, масакри, пренесување нови болести и принудно отстранување на децата.
Ефектите од колонизацијата, вклучително и системска дискриминација, лоши здравствени резултати и преголема застапеност во судските сличаи, сè уште се чувствуваат денес.
Д-р Финлеј ги повикува сите Австралијци да научат за историјата на нивната земја.
„Мислам дека Австралија е прекрасна земја на многу начини. Сигурен сум дека луѓето кои доаѓаат во оваа земја и се нови граѓани ќе го признаат и препознаат тоа. Но, во исто време, имаме историја во оваа земја која не е одлична и не е особено добро призната“.
Промена, признавање или укинување на датумот?
Неодамнешните анкети покажуваат дека мнозинството Австралијци сакаат да го прослават Денот на Австралија на 26 јануари. Но, секоја година има значителна дебата околу менувањето на датумот.
People gather outside Victorian Parliament for the Invasion Day rally, 2024. Source: AAP / Diego Fedele
Како со почит да се одбележи 26 јануари?
За да ја одрази историјата на датумот, некои Австралијци го нарекуваат „Ден на инвазија“ или „Ден на преживување“. Домородните групи на 26 јануари организираат маршеви, митинзи, богослужби и културни настани низ целата земја.
Д-р Финлеј опишува како се одвиваат овие настани и кој може да учествува во нив.
„Тоа се мирни маршеви низ улиците, како протест. Учествував на неколку маршеви во Мелбурн кога живеев таму. И тоа е фантастичен начин семејствата да се соберат, без разлика дали се семејства Абориџини и островјани од Торес теснец, без разлика дали се семејства кои не се домородни“.
Рана Хусеин е член на одборот на Reconciliation Australia, непрофитна фондација која промовира помирување меѓу домородните и недомородните Австралијци.
Таа вели дека прашањето за 26 јануари треба да биде важно за сите Австралијци, не само за домородните луѓе.
„Го добивате тоа чувство на солидарност и честопати го добивате чувството на надеж кога сте во заедницата. Како сојузници, мислам дека е навистина важно да застанеме зад Првите народи додека тие се залагаат за промена на денот или повеќе признавање на она што овој ден всушност значи за нив“.
Признавајќи ја чувствителноста за датумот, многу локални совети сега престанаа да одржуваат церемонии за државјанство на 26 јануари.
New Australian citizens, Broken Hill, NSW Source: AAP / STUART WALMSLEY
Како мигрантите можат да се поврзат со домородните Австралијци
Г-дин Спирим би сакал да види како мигрантите ги поддржуваат Абориџините во нивната борба за правда, особено затоа што многумина споделуваат слични приказни.
„Неверојатно е што луѓето доаѓаат овде и наоѓаат некаков мир. Од 26 јануари 1788 година, не најдовме правда, не најдовме мир“, рече тој.
Рана Хусеин е член на одборот на Reconciliation Australia, непрофитна фондација која промовира помирување меѓу домородните и недомородните Австралијци.
Таа вели дека прашањето за 26 јануари треба да биде важно за сите Австралијци, не само за домородните луѓе.
„Мислам дека за многу луѓе, тие мислат дека оваа компликација и тага е присутна само кај народите од Првите нации, но секој што го разбира значењето на тој ден може да го почувствува тоа. И јас, како дете на индиски мигранти, имам своја историја на колонизација и британски колонијализам“.
Како мигрант од втора генерација, г-ѓа Хусеин разбира зошто многу мигранти сакаат да го слават својот нов идентитет.
Но, таа верува дека сите Австралијци треба да имаат сериозен разговор за вистинската историја на нашата земја пред да можеме да најдеме инклузивен начин да ја прославиме.
“I think we have to have that conversation as a country, and then we can talk about what day we want to celebrate all of that history and recognise all that history and then come together. You know, what’s the appropriate day to unify all of us.”
Зачленете се или следете го подкастот Australia Explained за повеќе корисни информации и совети како да се адаптирате на вашиот нов живот во Австралија.
