«Η Αντιγόνη Κεφαλά είναι κατ’ εξοχήν κόρη της ευρείας ελληνικής διασποράς», γράφει η πρώην πανεπιστημιακός στο La Trobe της Μελβούρνης, μεταφράστρια και εκδότρια ορισμένων από τα έργα της Κεφαλά σε δίγλωσσες εκδόσεις μέσω του οίκου της Owl Publishing, Ελένη Νίκα, στο ομογενειακό λογοτεχνικό περιοδικό «Αντίποδες» της Αυστραλίας.
Γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας, και εκεί ζουσαν πολλοί Έλληνες, έμποροι και επιχειρηματίες, αλλά και πολλοί διανοούμενοι.
Στην τελευταία κατηγορία ανήκε η οικογένεια της Αντιγόνης.
Η σοβιετική εισβολή μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στην Ρουμανία ανάγκασε πολλά μέλη της σφριγηλής ελληνικής κοινότητας να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα.
Η οικογένεια Κεφαλά έφτασε εκεί το 1947, αφήνοντας όλα τα υπάρχοντά της στην Βράιλα.
Στο Λαύριο καθώς και στον Πειραιά, όπου τους πρόσφερε άσυλο η Ελλάδα, παρέμεινε για τέσσερα χρόνια, περνώντας φοβερές δυσκολίες σε μια χώρα που μόλις έβγαινε από τα δεινά του πολέμου και ιδίως του εμφυλίου.
Antigone Kefala with Professor Vrasidas Karalis / Photo by Yannis Dramitinos
Τελικά, η οικογένεια αποφάσισε να μεταναστεύσει και η μόνη χώρα που τους δέχτηκε, λόγω ορισμένων προβλημάτων υγείας, ήταν η Νέα Ζηλανδία.
Η οικογένεια Κεφαλά βρέθηκε σε ένα τελείως διαφορετικό κόσμο από εκείνον της Ρουμανίας που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει απότομα.
Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Wellington.
Όμως για μία ακόμη φορά αναγκάστηκε για προσωπικούς λόγους να φύγει και από τη Νέα Ζηλανδία και να εγκατασταθεί το1960 στο Σίδνεϊ όπου και διέμενε μέχρι τον θάνατό της.
Η παρουσία της Αντιγόνης Κεφαλά στα αυστραλιανά γράμματα ίσως να είχε μείνει απαρατήρητη από την ελληνοαυστραλιανή κοινότητα εάν ο καθηγητής Γιώργος Καναράκης δεν είχε δημοσιεύσει τους καρπούς της έρευνάς του στο υπέρογκο βιβλίο του με τίτλο «Η λογοτεχνική παρουσία των Ελλήνων στην Αυστραλία» (Αθήνα 1985), και εν συνεχεία στην αγγλική γλώσσα, ‘Greek Voices in Australia’ (ANU 1988).
Τα δύο αυτά βιβλία αποδείχτηκαν καταλυτικά για την ραγδαία εξέλιξη της μελέτης και κριτικής της ελληνοαυστραλιανής λογοτεχνίας.
Μια ιστορική φωτογραφία. Από αριστερά, η πρώην πανεπιστημιακός και εκδότρια Ελένη Νίκα, ο ποιητής Δημήτρης Τσαλουμάς και η ποιήτρια Αντιγόνη Κεφαλά, στη Μελβούρνη / Helen Nickas
«Η Κεφαλά δεν αισθάνεται μετανάστρια και ξεριζωμένη και δεν έχει αγγιχτεί καθόλου από τον εύκολο συναισθηματισμό παρόμοιων νοσταλγιών και αυτομυθεύσεων. Νιώθει ωστόσο ότι υπαρξιακά είμαστε πάροικοι και παρεπίδημοι και πως δεν έχουμε μένουσαν πόλιν, ενώ αγωνιζόμαστε καθημερινά να βρούμε την πόλη μας και να αισθανθούμε έστω και λίγο μόνιμοι και παντοτινοί».
O καθηγητής Μιχάλης Τσιανίκας από το Πανεπιστήμιο Φλίντερς σε διάλεξη για το έργο της Αντιγόνης Κεφαλά, με τίτλο «Αντιγόνη Κεφαλά: Κλινική ματιά στη σκιερή συνείδηση» το 2018 στην Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης είπε η Κεφαλά είναι μια καθολική φωνή, γύρω από την ανθρώπινη συνείδηση και τους γλωσσικούς «ήχους» που αναδύονται από αυτή, πριν ακόμη γίνουν «συντακτικός» λόγος.
Μια σπάνια φωτογραφία της σημαντικής ποιήτριας και συγγραφέα της Αυστραλίας, Αντιγόνης Κεφαλά (1930-2022), η οποία εικονίζεται αριστερά, από το προσωπικό της αρχείο, από τον Απρίλη του 1974, όταν ο Ανδρέας και η Μαργαρίτα Παπανδρέου επισκέφθηκαν την Αυστραλία. Η Αντιγόνη Κεφαλά αγωνίστηκε συν τοις άλλοις και για τη χειραφέτηση των γυναικών. Η φωτογραφία δόθηκε από την ίδια την Αντιγόνη Κεφαλά στον φωτογράφο Γιάννη Δραμιτινό / Yannis Dramitinos
«Δεν ‘ανήκει’ σε κάτι, εκτός από την ίδια την ελευθερία της, η οποία υπερβαίνει τον εαυτό της χωρίς τέλος.
«Κατορθώνει να πάει πιο πέρα από τη φαινομενική επιφάνεια, βαθιά μέσα στην ανθρώπινη συνείδηση, και πώς, ‘προφέροντας’ νοηματικά αποσπάσματα, καταφέρνει να κάνει τον απαιτητικό αναγνώστη της να διαμορφώσει το προσωπικό του/της αφήγημα και να δώσει νόημα στη ζωή του/της», αναφέρει ο καθηγητής Τσιανίκας.
Σε ένα σημείωμά της, η πρώην πανεπιστημιακός στο Πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης, μεταφράστρια και εκδότρια ορισμένων από τα έργα της Αντιγόνης Κεφαλά σε δίγλωσσες εκδόσεις μέσω του οίκου της Owl Publishing, Ελένη Νίκα, αναφέρει τα ακόλουθα:
«Στη Ρουμανία μας λέγανε Έλληνες, στην Ελλάδα αλλοδαπούς και στην Αυστραλία πρόσφυγες».
Η Ρένα Φραγκιουδάκη στο στούντιο της Ραδιοφωνίας SBS, Μελβούρνη, 2024 / SBS Greek: Panos Apostolou
«Γράφοντας στην αγγλική γλώσσα διευκόλυνε την πρόσβαση μη Ελλήνων κριτικών να ασχοληθούν με το έργο της και να γίνουν οι μεταναστευτικές εμπειρίες των Ελληνο-Αυστραλών γνωστές στο αγγλόφωνο κοινό.
«Ένας από τους κύριους λόγους που η προσφορά της στα γράμματα θα καταστεί ανεπανάληπτη είναι ότι κατάφερε να δημιουργήσει μια δική της φωνή και όχι να μιμηθεί τις φωνές άλλων.
«Μια μοναδική φωνή που ως επί το πλείστον μόνο κάποιος εξωτερικός παρατηρητής (πρόσφυγας ή μετανάστης) μπορεί να εκφράσει με μεγαλύτερη αυθεντικότητα».
Οι απαγγελίες των ποιημάτων της Κεφαλά σε αυτό το ηχητικό επεισόδιο έγιναν από την ραδιοεκφωνήτρια Ρένα Φραγκιουδάκη η οποία δέχτηκε την πρόσκληση του Ελληνικού Προγράμματος να επισκεφτεί τα στούντιο του ραδιοσταθμού SBS στη Μελβούρνη για την ηχογράφηση.
Τα ποιήματα αντλήθηκαν από το βιβλίο «Αντιγόνη Κεφαλά: Ποιήματα – Μια δίγλωσση έκδοση» που κυκλοφόρησε το 2013 στην Αυστραλία από τις εκδόσεις Owl Publishing, σε επιμέλεια της μεταφράστριας και εκδότριας Ελένης Νίκα.
Ακούστε εδώ τα υπόλοιπα επεισόδια της σειράς
Ποίηση στους Αντίποδες
