کریستیانو رونالدو و لیونل مسی دو بزرگترین ستاره فوتبال این نسل هستند.
اگرچه آنها از نگاه شخصیتی و سبک بازی متفاوت هستند، اما هر دو جایگاه خود را به عنوان بزرگان واقعی این ورزش تثبیت کردهاند.
اکنون هر دو ابرستاره به وسیله یک چیز کنجکاویبرانگیز به هم پیوند خوردهاند و آن نزدیکی آنها با عربستان سعودی است.
رونالدو، ابرستاره ۳۷ ساله پرتگالی، در ماه نوامبر از غول انگلیسی منچستر یونایتد جدا شد و هفته گذشته به باشگاه النصر عربستان پیوست. بر بنیاد گزارشها، رونالدو قراردادی ۳۱۵ میلیون دالری در سال تا پایان ۲۰۲۵ امضا کرده است که او را به پردرآمدترین بازیکن تاریخ تبدیل میکند.
قرارداد بستن با باشگاهی که حامی مالی آن دولت عربستان سعودی است، خشم فعالانی را برانگیخته که او را به همدستی در 'ورزششویی' متهم کردهاند.
مسی، کاپیتان ۳۵ ساله تیم ملی آرجانتین، نیز روابط سودآوری با ریاض دارد. این ابرستاره که اخیراً کمک کرد کشورش پس از ۳۶ سال به قهرمانی جام جهانی فوتبال برسد، در ماه می سال گذشته به عنوان سفیر گردشگری عربستان سعودی معرفی شد و در صفحههای خود در شبکههای اجتماعی مجموعهای از بازدیدهای تبلیغاتی از ریاض و جده را منتشر کرد. هرچند ارزش پولی این قرارداد اعلام نشده است، اما رسانهها آن را حدود ۴۰ میلیون دالر گزارش دادهاند.
پیوستن رونالدو به باشگاه عربی باعث شد معاملات این دو ابرستاره با عربستان دوباره در محور توجه جهانی قرار بگیرند و بحثی در بگیرد در مورد اینکه آیا ورزشکارانی به وزن رونالدو و مسی مسئولیت دارند موارد نقض حقوق بشری را مطرح کنند- و اینکه آیا هجوم عربستان به دنیای ورزش منحصربهفرد است؟
ورزششویی یا 'قدرت نرم'؟
عربستان سعودی در سه سال گذشته بهشدت سعی کرده نام خود را به بزرگترین ورزشهای جهان پیوند بزند. تمام این تلاشها به حمایت مالی صندوق ثروت دولتی موسوم به 'صندوق سرمایهگذاری عمومی' صورت گرفتهاند.
این کشور پادشاهی برای نخستین بار از مسابقات اتومبیلرانی موسوم به 'فرمول یک' (Farmula 1) میزبانی کرد، باشگاه فوتبال نیوکاسل یونایتد را در انگلیس را از طریق صندوق سرمایهگذاری عمومی خریداری کرد و لیگ جنجالی گلف الآیاف گرِگ نورمن را تمویل مالی کرد. اکنون این کشور مشهورترین فوتبالیستهای جهان را در اختیارش دارد.
این حرکات پادشاهی سعودی منجر به اتهامهای ورزششویی شدهاند.
بيشتر بخوانيد
رونالدو در عربستان: 'میخواهم مردم را خوشحال کنم'
وقتی کشور یا سازمانی از ورزش به عنوان وسیلهای برای انحراف توجه از اتهامهای نقض حقوق بشر استفاده میکند، به آن ورزششویی میگویند. ادعاهایی درباره حقوق نابرابر زن و مرد و جامعه دگرباشان، از جمله اتهامهایی است که گروههای حقوق بشری بر پادشاهی سعودی وارد کردهاند.
یکی از برجستهترین اتهامهایی که علیه عربستان وجود دارند، قتل جمال خاشقجی، روزنامهنگار عرب در داخل کنسولگری عربستان در ترکیه در سال ۲۰۱۸ است. خاشقجی یکی از منتقدان جدی دولت سعودی بود. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که متهم به صدور دستور این قتل است، مسئولیت آن را رد کرده است.
کریستیانو رونالدو هفته گذشته طی مراسم باشکوهی به عنوان بازیکن جدید باشگاه عربی النصر معرفی شد. Source: Getty / Khalid Alhaj
خانم احمد گفت که باور دارد مقامات سعودی از حضور رونالدو در کشورشان به عنوان وسیلهای برای «انحراف توجه از سابقه وحشتناک حقوق بشری این کشور» استفاده خواهند کرد.
او گفت: «رونالدو به جای ستایش بیمورد از عربستان سعودی، باید از جایگاه عمومی قابل توجه خود برای جلب توجه به مسایل حقوق بشری در آن کشور استفاده کند.»
بيشتر بخوانيد
چهار چیزی که از فینال جام جهانی آموختیم
ورزششویی اصطلاحی است که استیو جورجاکیس، مدرس ارشد دانشگاه سیدنی در علوم تربیتی و مطالعات ورزشی، آن را به عنوان «قدرت نرم» توصیف میکند؛ ابزاری که بسیاری از کشورها از آن به هدف مشروعیت بخشیدن به موقف سیاسی خود در جهان استفاده میکنند.
آقای جورجاکیس گفت: «در واقع، از نظر تاریخی، تمام ورزشهای بینالمللی به نوعی ورزششویی بودند. همیشه سیاستزده بود. هر کسی که تابهحال یک بازی المپیک یا جام جهانی را برگزار کرده، دلایل سیاسی داشته است.»
صعود سعودی از نردبان ورزشی
اغوای رونالدو توسط عربستان به عنوان بخشی از یک حرکت بزرگتر برای ارتقای جایگاهش، پدیده جدیدی نیست. این کشور ثروتمند در سالهای اخیر به سرعت در این مسیر حرکت کرده است تا در بازارهای گردشگری و ورزشی نامی برای خود دستوپا کند.
به نظر میرسد این یکی از معماهایی باشد که برای رسیدن به طرح بزرگ گردشگری عربستان که چشمانداز ۲۰۳۰ نام گرفته، کنار هم قرار میگیرند. وبسایت دولت سعودی چشمانداز ۲۰۳۰ را به عنوان «طرح اصلاحات اقتصادی و اجتماعی منحصربهفرد متحولکنندهای که عربستان سعودی را به روی جهان باز میکند» توصیف کرده است. این برنامه تا حدودی برای کاهش اتکای عربستان به نفت طراحی شده است.
و همین اکنون نشانههایی از موفقیت این طرح وجود دارند؛ عربستان سعودی در حال ساختن شهری تفریحی به نام 'نیوم' (NEOM) است که قرار است میزبان بازیهای آسیایی زمستانی ۲۰۲۹ باشد. نیوم، یک طرح توسعهای ۷۷۰ میلیارد دالری، تنها یکی از پروژههایی است که وزارت گردشگری عربستان برای تقویت جایگاه این کشور روی آن کار میکند.
احمد الخطیب، وزیر گردشگری عربستان در جریان جام جهانی فوتبال قطر در مصاحبهای با مجله عربی ریاض گفت که کشورش در حال کار روی پیشنهاد میزبانی مشترک با مصر و یونان از جام جهانی فوتبال ۲۰۳۰ است.
بيشتر بخوانيد
۱۰ نکته در مورد قطر که شاید شما را شگفتزده کند
مسی که در حال حاضر چهره کارزار گردشگری «از سعودی دیدن کنید» است، شاید خود را در حال تبلیغ برای عربستان قبل از ارائه این پیشنهاد احتمالی بیابد، در حالی که کشور خودش آرجانتین، در کنار پاراگوئه، چیلی و اروگوئه نیز برای میزبانی از جام جهانی فوتبال ۲۰۳۰ رقابت میکنند.
داکتر جورجاکیس گفت، این شکل از قدرتی که عربستان سعودی از آن استفاده میکند، امری غیرعادی نیست؛ همه رویدادهای ورزشی بینالمللی وسیلهای برای کسب اعتبار سیاسی میشوند.
او گفت: «این کشورها از این طریق در سراسر جهان جار میزنند که شاید ملتهای کوچکی باشند، اما منافع خاصی دارند که در واقع بخشی از دنیای جهانیشده باشند و از ورزش برای رسیدن به آن استفاده میکنند.»
کریگ فاستر، ملیپوش سابق آسترالیا و مدافع حقوق بشر، که در طول جام حهانی ۲۰۲۲ منتقد سرسخت رفتار قطر با دگرباشان جنسی و کارگران مهاجر بود نیز در تویتر از رونالدو انتقاد کرد.
اما داکتر جورجاکیس گفت، هرچند که به احتمال زیاد هرگز نمیتوان سیاست را از ورزش جدا کرد، انتقاد غیرمنصفانه از عربستان سعودی بدون برجسته کردن مسایل مربوط به هر کشور دیگری- از جمله امریکای شمالی که برای میزبانی از جام جهانی بعدی فوتبال در ۲۰۲۶ آماده میشود، «مزخرف» است.
او گفت: «بسیاری از کشورهای ثروتمند که میزبان این بازیها هستند، از قدرت نرم برای مشروعیت بخشیدن به جوامع خود استفاده میکنند. اما آنها کامل نیستند. هیچیک از آنها کامل نیستند.»
«ما در مورد موضوعاتی که فکر میکنیم مهم هستند به بقیه جهان فضیلتفروشی میکنیم و از بسیاری جهات، چشممان را روی چیزهای دیگر میبندیم.»
«آیا زمانی که آمریکا [جام جهانی] را برگزار کند، این مسایل را خواهیم داشت؟»
