Cheng Lei là một nhà báo kỳ cựu từng giữ chuyên mục tài chánh kinh tế trên đài truyền hình nhà nước của Trung Quốc trong 8 năm liền.
Bà Cheng là gương mặt được đồng nghiệp nể nang về năng lực lẫn uy tín trong một hệ thống truyền thông chính phủ.
Do vậy mà tin bà bị bắt giam khiến không ít người chưng hửng bất ngờ -shocked and baffled - như từ ngữ báo chí tiến Anh mô tả.
Geoff Raby là cựu Đại sứ Úc tại Trung Quốc và là một người bạn của bà Cheng nói.
"Sừng sốt! Tôi biết Cheng Lei từ nhiều năm nay. Cô ấy là một người có dày dặn kinh nghiệm nghề nghiệp. Cô làm việc cho CGTV trong nhiều năm nay và cô biết đâu là đầu dây mối nhợ để mà tránh. Cô biết cách để đi trong cái hệ thống đó."
Đó là cái hệ thống mà bà Cheng đã đi một cách thông thạo trong suốt hai thập niên làm việc cho hệ thống truyền thông của chính quyền Bắc Kinh sau khi quyết định từ bỏ công việc trong ngành tài chánh tại Úc để quay về lại Trung Quốc - nơi bà sinh ra để theo đuổi nghề làm báo trong hệ thống truyền thông nhà nước.
Delia Lin là chuyên gia về Á Châu tại Đại học Melbourne.
"Rất đáng quan ngại, việc này làm dấy lên rât nhiều sự lo âu sợ hãi và hoang mang. Nó ảnh hưởng đến việc kinh doanh, đầu tư và ngành công nghiệp. Nó cũng ảnh hưởng ra ngoài thế giới nữa, ảnh hưởng tới những ai đang làm việc cho cả hai quốc gia."
Tổng trưởng Thương Mại Simon Birmingham đưa ra một nhận xét rất thận trong về việc bà Cheng bị giam giữ.
"Chính phủ Úc sẽ tiếp tục cung cấp cho bà Lei và gia đình bà tất cả các tư vấn mà chúng tôi có thể, và chúng tôi hy vọng rằng những vấn đề như thế này có thể sẽ được giải quyết một cách đúng đắn."
Căng thẳng giữa hai nước đã leo thang kể từ khi Úc kêu gọi các cuộc điều ra độc lập về nguồn gốc của đại dịch bệnh COVID-19 lan tràn ra toàn cầu.
Chỉ mới hôm đầu tháng mới đây, chính phủ Trung Quốc đưa ra thông báo sẽ tiến hành cuộc điều tra thứ hai vào các hoạt động nhập khẩu rượu vang Úc.
Geoff Raby nói, thời điểm loan báo cuộc điều tra là một vấn đề đáng quan tâm.
"Bất kể nó là lý do gì thì không ai có thể ngờ ngệch đến mức không nhìn thấy tính cách nhạy cảm của thời điểm đưa ra loan báo này. Đó là chuyện cần quan tâm. Đó là chuyện nằm trong những lắt léo của mối quan hệ song phương, và rõ ràng nó có gì đó liên quan đến những tuyên bố gần đây của chính phủ Úc. Đó là tất cả những gì có thể nhận định vào thời điểm này."
Ngoại trưởng Úc Marise Payne, khi được hỏi liệu bà Cheng có được dùng như một con chốt thí mà Trung Quốc dùng để trả đũa Úc thì bà khéo léo tránh trả lời trực tiếp câu hỏi này.
"Tôi thì tôi không mô tả vấn đề theo cách đó. Tôi nghĩ đó là cách suy đoán rât tốt nhất để nói về những chuyện như vậy."
Những suy đoán khác cũng tập trung vào các bài viết về 'COVID-19 mà bà Cheng chia sẻ trên trang Facebook cá nhân.
Trong một bài viết vào tháng 3 đăng trên trang Facebook của mình bà viết "Chín triệu người bị dính trong một tháng trong một thành phố ma, bác sĩ y tá bị nhiễm bệnh và chết sau khi được thông báo rằng "không có lây nhiễm từ người sang người", không đủ trang bị bảo hộ, hơn 3000 gia đình đã thể từ biệt người thân mình lần cuối một cách đúng cách. Các xác người được đưa đi hỏa thiêu ngay lập tức."
Tuy vậy thì Delia Lin nói rất ít khả năng việc bắt giam bà Cheng là từ những cái posts như kiểu vậy trên trang cá nhân.
"Cô ấy không phải là người dễ đưa ra những phát ngôn chính trị, mặc dù nếu muốn thì người ta cũng có thể tìm ra một hai lời nhận định của cô ấy ở đâu đó. Tuy nhiên chúng sẽ không dẫn đến việc bắt giam cô ta ngày hôm nay."
Gia đình bà Cheng đã đưa ra một tuyên bố cho biết họ đang "... gia đình đang làm mọi thứ có thể để hỗ trợ Cheng Lei. Tại Trung Quốc, chúng tôi sẽ theo dõi tiến triển của vụ bắt giữ này và chúng tôi mong muốn có một kết luận thỏa đáng và kịp thời cho vấn đề. "
Bà Cheng, có hai con ở Melbourne, là người Úc thứ hai bị giam giữ ở Bejing trong những năm gần đây.
Nhà văn Yang Hengjun đã bị giam giữ từ đầu năm ngoái với cáo buộc gián điệp.
Chính phủ Úc đã gọi việc giam giữ ông là không thể chấp nhận được.
Bà Cheng vẫn chưa bị buộc tội và được hiểu là bị giữ dưới "sự giám sát của dân cư trong cùng khu vực tại một địa điểm được chỉ định" (residential surveillance at a designated location).
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
Thêm thông tin và cập nhật Like Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại
