Khi đến bầu cử thì người ta thường nghe một số thuật ngữ như donkey vote, hustings, incumbency, and pork barrelling. Nó là gì vậy?
Donkey tức là con lừa và donkey vote là con lừa bỏ phiếu sao?
Còn Husting và pork barrelling là gì?
Incumbent và incumbency thì liên quan thế nào đến bầu cử?
Những cụm từ tương tự như thế này được sử dụng thường xuyên hơn mỗi khi có cuộc bầu cử sắp diễn ra, nhưng chúng có nghĩa là gì và nguồn gốc đến từ đâu?
Trong khi nhiều người không quan tâm đến những từ này, thì với nhiều người khác trong cộng đồng, các từ lóng chính trị có thể nghe giống như một ngôn ngữ nước ngoài.
Algene Cruz là một kỹ sư điện sống tại Brisbane; ông đã di cư đến Úc từ Philippines ba năm trước và vẫn phải vật lộn với các biệt ngữ chính trị tại Úc.
“Về các từ lóng, theo nghĩa đen, hầu như tất cả chúng tôi thực sự không thể hiểu được. Có một chút buồn cười mỗi khi tôi nói chuyện với bất kỳ người Úc nào đang sử dụng tiếng lóng, thì đôi khi tôi phải mất một khoản thời gian mới hiểu họ thực sự đang nói gì. Nhưng sẽ rất hay nếu tôi có thể làm quen với nó, bởi vì nó sẽ giúp tôi hiểu tốt hơn điều mà người ta đang nói."
Vì vậy, hãy phân tích một số từ được sử dụng phổ biến mà bạn có thể nghe thấy trước cuộc bầu cử liên bang. Chẳng hạn như cụm từ democracy sausage' 'xúc xích dân chủ' - nó là gì cái gì vậy??
Câu trả lời ngắn gọn là bánh mì kẹp xúc xích còn được gọi là bánh mì xúc xích, mà một cử tri có thể lấy tại phòng bỏ phiếu vào ngày bầu cử, nhưng còn nhiều thứ hơn thế nữa.
Tác giả Giáo sư danh dự của Đại học La Trobe, Judith Brett cho biết có một nguồn gốc thú vị cho cụm từ này, xuất hiện vào khoảng năm 2012.
''Một nhóm thanh niên trên mạng xã hội đã sử dụng thuật ngữ xúc xích dân chủ - ‘democracy sausage' để nói về nơi có thể mua xúc xích cho bữa sáng khi bạn đang bỏ phiếu. Và thuật ngữ này đã lan truyền.”
Còn Donkey vote thì sao? 'Con lừa bỏ phiếu'?
Trái với quan niệm phổ biến rằng đó là một lá phiếu không hợp lệ, thật ra thì nó vẫn là hợp lệ.
“Bỏ phiếu donkey vote thì là phiếu vẫn được xem là hợp lệ. Tuy nhiên, chúng ta thường nghĩ về con lừa – con donkey như những loài vật ngu ngốc. Vì vậy, nó chỉ cho ai đó đi bỏ phiếu, vào quày phiếu và nghĩ, ‘tôi không biết chuyện gì đang xảy ra trong chính trị, tôi không có hứng thú, tôi sẽ chỉ làm cho nhanh để đi ra khỏi chổ này’.”
Đó là nhà bình luận chính trị và Phó Giáo sư Paul Williams của Đại học Griffith.
''Điều nhanh nhất và đơn giản nhất thường có nghĩa là mọi người bắt đầu với một trang ở trên cùng và họ chỉ đánh số xuống trang theo thứ tự số, cho đến khi xuống cuối trang mà không thực sự nghĩ về những gì họ đang làm hoặc họ đang bỏ phiếu cho ai.''
Một thuật ngữ khác cũng thường hay nghe nhắc đến là 'hung parliament' tức 'quốc hội bị treo'.
Thuật ngữ này dùng để chỉ không có đảng nào chiếm đa số ghế, vì vậy không đảng nào có thể tự mình thành lập chính phủ để toàn có khả năng kiểm soát quốc hội.
Thay vào đó, họ phải dựa vào sự hỗ trợ từ các đảng khác và các ứng cử viên độc lập.
Bạn có thể đã nghe nói Scott Morrison và Anthony Albanese đang husting.
Từ 'hustings' là một thuật ngữ tiếng Anh, được sử dụng ở Úc khi quốc gia này có nền chính trị Westminster thuộc Anh.
'To be on the hustings' tức là có mặt tại chỗ trong chiến dịch tranh cử.
Còn' incumbent and incumbency' - đương chức và đương nhiệm thì liên quan như thế nào tới bầu cử?
Chúng ta nghe nó trong thời gian bầu cử thì một 'incumbent' tức chỉ một người đương nhiệm một người đang làm việc.
Theo giải thích của Tiến sĩ Williams thì ý tưởng trong chính trị là đương nhiệm 'incumbency' có lợi thế của người đương nhiệm, tức là liên minh Tự do-Quốc gia trong chính phủ liên bang sẽ có lợi thế hơn trong vận động bầu cử vì là chính phủ đương nhiệm.
"Những thay đổi của chính phủ khá hiếm. Một số người nói rằng đó là bởi vì có lợi thế khi đương nhiệm - incumbency. Một khi bạn đang tại vị ‘incumbent’ thường khá khó để đưa bạn ra ngoài, người ta phải tìm ra lý do chính đáng để khởi xướng bỏ chính phủ thay bằng một chính phủ khác. Vì vậy, ai mà đương nhiệm ‘incumbency’ tức nhiên là có lợi thế hơn rất nhiều. Và chắc chắn trong đại dịch COVID, đương nhiệm ‘incumbency’ còn có giá trị rất đáng kể. Như mọi người cũng thấy, các chính phủ của tiểu bang và vùng lãnh thổ dễ dàng giành được tái bầu cử bởi vì người Úc rất lo lắng về đại dịch và họ muốn gắn bó với chính phủ mà họ biết trong thời gian COVID quản lý đại dịch, và họ không muốn thay đổi trong thời gian khủng hoảng. "
Giám đốc Trung tâm Từ điển Quốc gia Úc Amanda Laugesen cho biết ngôn ngữ được sử dụng xung quanh chính trị và trong thời gian bầu cử đến từ nhiều nơi khác nhau và thường bị ảnh hưởng bởi những gì đang xảy ra ở khu vực của chúng ta trên thế giới.
“Chúng tôi có những cách thức đặc trưng đối với hệ thống bỏ phiếu của chúng ta. Như là chúng tôi có những thứ ‘ở trên dòng’ - abow line và dưới dòng – below line, là những cách diễn đạt độc đáo của người Úc cho hệ thống bầu cử Úc. Và tất nhiên, chúng ta cũng bị ảnh hưởng bởi bối cảnh chính trị cụ thể của chúng ta tại thời điểm hiện nay. Do đó mà trong cuộc bầu cử này, chúng ta có thể có những việc phải làm với tác động của COVID, những hậu quả đang diễn ra của nó, bao gồm hậu quả kinh tế, an ninh, quản lý biên giới, tất cả là những vấn đề cụ thể ảnh hưởng đến Úc."
Và nếu bạn đang tự hỏi abow line 'ở trên dòng' và 'below line' dưới dòng' trong lá phiếu bầu tại một cuộc bầu cử ở Úc, thì điều đó có nghĩa là bạn được cung cấp tùy chọn bỏ phiếu ở trên hoặc dưới dòng trên lá phiếu cho thượng viện.
Bỏ phiếu ở trên dòng có nghĩa là bạn chỉ phải đánh số một ô - tuy nhiên, điều này có nghĩa là phiếu bầu của bạn sẽ để cho đảng bạn bầu chọn ra bất kỳ ai trong đảng của họ để đại diện cho bạn.
Còn nếu bỏ phiếu dưới dòng có nghĩa là bạn phải đánh số ít nhất năm ô để bạn biết chính xác mình đang bỏ phiếu cho ai.
Tiến sĩ Laugesen cho biết một cách diễn đạt mà Trung tâm Từ điển Quốc gia Úc đã theo dõi thuật ngữ ‘I don’t hold a hose’ 'Tôi không nắm cái vòi', có từ năm 2019 khi Thủ tướng Scott Morrison đi nghỉ ở Hawaii trong mùa cháy rừng của Úc.
“Ông ấy dùng lại thành ngữ ‘I don't hold a hose’ – ‘Tôi không cầm cái vòi ’để nói việc ông ấy không phải là người trực tiếp ở tại chổ đó để đối phó với đám cháy rừng. Tuy nhiên sau đó, thì nó đã được sử dụng để chống lại ông ta tại thời điểm lúc đó, và cả luôn sau này để nói việc ông không chịu trách nhiệm trực tiếp về điều gì đó mà lại đẩy trách nhiệm cho người khác hoặc các yếu tố khác."
Một thuật ngữ mà gần đây chúng ta cũng đã nghe thấy ‘Manchurian candidate’ 'ứng cử viên Mãn Châu', nó có nghĩa là gì?
“Chúng tôi đã thấy thuật ngữ đó được đưa ra gần đây tại Quốc hội bởi cả hai phe chính trị, nhưng tôi nghĩ ban đầu là từ Liên Đảng dành cho Lao động để đề cập đến một thực tế là họ có thể có thiện cảm với Trung Quốc hơn là cách mà chính phủ hiện tại nghĩ rằng Úc nên là vậy, vì vậy thuật ngữ này nó khá mạnh mẽ. Thực sự, bởi vì nó ngụ ý một yếu tố phản quốc trong cách sử dụng mạnh nhất của nó, vì vậy tôi nghĩ nó là một thuật ngữ khá mạnh mẽ."
Bây giờ, chúng ta hãy xem xét thuật ngữ pork barrelling theo nghĩa đen là một xô thịt .
Nó được định nghĩa trong Từ điển Macquarie là cung cấp một phần tiền của chính phủ không phù hợp, để đổi lấy sự hỗ trợ chính trị.
Ví dụ về điều này là nếu một chính trị gia nói với một cử tri ở Sydney rằng họ sẽ xây dựng những con đường mới nếu họ thắng cuộc bỏ phiếu địa phương.
Cụm từ 'pork barrelling'- 'xô thịt' hay 'thùng thịt' xuất phát từ Hoa Kỳ, nơi những thùng thịt heo là mặt hàng thực phẩm chủ yếu của những người tương đối giàu có vào thế kỷ 19.
Nói tóm lại, đó là lời hứa mà các chính trị gia đưa ra nếu bạn ủng hộ họ, họ sẽ ủng hộ bạn.
Algene Cruz đến từ Philipines nói rằng biệt ngữ chính trị có thể dễ hiểu cho những người lớn lên ở Úc vì họ đã có thời gian quen với tiếng lóng; nhưng đối với những người mới nhập cư như anh, anh ấy nói ngay cả khi bạn sẵn sàng học những cụm từ này, chúng vẫn là một trở ngại để hiểu chính trị của Úc.
“Việc không quan tâm, không nắm rõ những điều này thì có lợi cho chính trị Úc không? Tôi nghĩ là không, bởi vì Úc bao gồm những người di cư khác nhau, từ các quốc gia khác nhau. Vì vậy, càng có nhiều người di cư đến và bỏ phiếu, mà không biết mình đang làm gì, không biết ai nên bỏ phiếu và không bỏ phiếu cho ai, nó sẽ có tác động tiêu cực trong tương lai. Có thể không phải bây giờ, nhưng khi nó tiến triển, thì có thể có vấn đề.”
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
