Báo chí trong nước hôm 13/6 đưa tin rằng cơ quan cảnh sát điều tra (Công an Hà Nội) đã khởi tố vụ án hình sự liên quan việc bắt giữ 38 người thi hành công vụ tại thôn Hoành (xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức) để “điều tra về tội bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật” (theo điều 123 Bộ luật Hình sự) và “Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản” (theo điều 143 Bộ luật Hình sự).
Quyết định này được đưa ra gần hai tháng sau khi đích thân chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Chung tới hiện trường, tìm cách giải cứu những người được cho là lực lượng cảnh sát cơ động và đã ký vào bản cam kết đề ngày 22/4 với sự chứng kiến của luật sư và các đại biểu quốc hội, trong đó, ông Chung cam kết “không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với nhân dân xã Đồng Tâm”.
Người thân của ông Lê Đình Kình, nhân vật được coi là “thủ lĩnh tinh thần” của người dân Đồng Tâm, cho biết rằng ông đang “bực bội” sau cuộc điện thoại với Chủ tịch thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung, trong đó nhà lãnh đạo này đã nói rằng “không có con dấu của chính quyền” trên tờ cam kết "không truy cứu trách nhiệm hình sự” mà ông Chung đã ký vào hồi tháng Tư.
Hôm 14/6, trả lời BBC qua điện thoại từ thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, ông Lê Đình Kình nói:
"Tối hôm qua, sau khi có tin Ban An ninh Công an Hà Nội quyết định khởi tố vụ án bắt 38 cán bộ ở Đồng Tâm, tôi có gọi điện ngay cho ông Chung. Đến giờ phút này, tôi vẫn tin vào Đảng, có Đảng là có tất cả, nhưng nếu cứ tiếp tục để những kẻ tham ô không bị xử lý mà lại đi xử lý người dân tố tham ô thì Đảng có nguy cơ mất quyền lãnh đạo”.
Người nhà của ông Kình cũng cho biết rằng cụ ông 82 tuổi “đang mệt vì chỗ gãy chân lần trước trong vụ thu hồi đất đang đau đớn”.
Trước phản ứng này của chính quyền, nhiều người dân trong nước đã tỏ thái độ bất bình, phẫn nộ về cách làm việc bất nhất, hai lời của chính quyền Hà Nội.
Một người dân không muốn nêu tên vì lo ngại bị chính quyền “gây khó dễ”, cho biết rằng các dân làng “đang rất phẫn nộ”.
“Đường đường là một chủ tịch thành phố có chức, có quyền, nói trước bao nhiêu công chúng, một nghìn dân, vạn dân, nói chung là khắp cả thế giới, mà bây giờ ông Chung lại lật lọng như thế thì người ta rất là phẫn nộ.”
Trả lời VOA Việt Ngữ, luật sư Hà Huy Sơn nói rằng tờ giấy đó “không dựa trên một cơ sở pháp lý nào” và rằng việc khởi tố này “đúng thẩm quyền, còn chuyện có tội hay không thì phụ thuộc vào kết quả điều tra”.
Luật sư Võ An Đôn cũng đồng tình với ý kiến của ông Sơn về chuyện giấy cam kết “không có giá trị pháp lý” và việc khởi tố “hoàn toàn đúng quy định pháp
“Vụ này chính quyền không khởi tố thì nó sẽ tạo ra một tiền lệ là người dân không có sợ, và sẵn sàng có những vụ Đồng Tâm khác, cho nên nhà nước phải khởi tố, nhưng mà khởi tố và có bắt giam ai không là một vấn đề khác. Ví dụ, vừa rồi ở Hà Tĩnh, cũng có khởi tố, nhưng không khởi tố bị can, khởi tố trên giấy thôi”.
Báo chí trong nước hôm 14/6 dẫn lời đại biểu quốc hội Dương Trung Quốc, một trong những người chứng kiến ông Chung ký vào bản cam kết, nói rằng đó là “giải pháp tình huống” và là cách để “tháo ngòi nổ làm sự việc dịu đi”.
Về điều người dân Đồng Tâm nên làm lúc này, luật sư Hà Huy Sơn nói:
“Người dân Đồng Tâm cũng nên bình tĩnh để mà thu thập lại chứng cứ tại sao dẫn đến hành động bắt giữ cảnh sát như vậy. Trong hoàn cảnh tự vệ, hay trong một tình huống khẩn cấp, họ phải chứng minh”. TRINH
Người dân Đồng Tâm cũng nên bình tĩnh để mà thu thập lại chứng cứ tại sao dẫn đến hành động bắt
Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, một người cũng có mặt và ký vào bản cam kết hồi tháng Tư, trả lời truyền thông trong nước rằng “việc xem xét trên bình diện pháp luật vụ việc Đồng Tâm là cần thiết” và “phải được xem xét một cách công bằng theo hiến pháp, pháp luật, để bảo đảm quyền và trách nhiệm của tất cả các tổ chức và cá nhân”.
Còn báo điện tử VietNamNet dẫn lời ông Nguyễn Đức Chung nói hôm 14/6 rằng “Hà Nội sẽ hoàn chỉnh kết luận thanh tra quản lý và sử dụng đất đai tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức vào tháng Bảy tới”.
Ông Lê Đình Kình Người được cho là dẫn dắt người dân Đồng Tâm trong vụ này, nói với BBC:
"Trong vụ này, người dân Đồng Tâm chỉ vì muốn bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, rồi bây giờ lại bị thổi phồng sự việc, ghép tội hủy hoại tài sản và bắt giữ người trái pháp luật."
"Bản thân tôi năm nay 82 tuổi, 56 tuổi Đảng mà đến hôm nay, sau vụ bị bắt cóc và đánh đập vẫn chưa hồi phục hẳn, phải nằm ngồi trên giường chứ chưa đi lại được."
"Lẽ ra hôm 20/6 này là đến hạn công bố kết quả thanh tra vụ việc như cam kết của ông Chung thì lại có tuyên bố hoãn việc này đến 23/8."
Cùng ngày, Luật gia Nguyễn Đình Hà bình luận với BBC từ Hà Nội:
"Dưới góc độ pháp lý, ngay từ khi ông Nguyễn Đức Chung ký vào bản cam kết với người dân Đồng Tâm, tôi đã nói ngay đó là văn bản không có giá trị pháp lý."
"Tuy nhiên, tôi đánh giá văn bản cam kết của ông Chung có ý nghĩa về mặt truyền thông và chính trị."
"Nó giúp giảm căng thẳng giữa người dân và chính quyền khi đó."
"Xét về nhiều khía cạnh khác, tôi cho rằng, nội bộ chính quyền Hà Nội có nhiều "phe" và ông Chung chỉ là một."
"Còn về vụ án mà cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố, đó mới chỉ là bước đầu, giống như ném đá dò phản ứng, sau đó còn có thể có nhiều kịch bản khác nhau."
"Nếu kết thúc có hậu thì sẽ không có khởi tố bị can, đình chỉ điều tra vụ án và kết luận người dân Đồng Tâm làm vậy trong thế phòng vệ, bất khả kháng. Còn khả năng xấu nhất, vài người bị bắt và kết án."
"Nhưng nhìn chung lại, mọi chuyện phụ thuộc vào tư duy xử lý khủng hoảng và thái độ chính trị mà các bên dành cho nhau." ANGOC
Theo luật sư Ứng, cơ quan điều tra hoàn toàn có thẩm quyền khởi tố, điều tra, truy tố những hành vi trái pháp luật. Tuy nhiên, vấn đề mấu chốt cần đặc biệt lưu ý là: sai phạm của người dân Đồng Tâm xuất phát từ đâu?
Theo dõi thông tin về vụ việc, ai cũng có thể nhận biết người dân Đồng Tâm rất có ý thức chấp hành pháp luật: họ không gây náo loạn, không bị xúi giục, kích động.
Từ đầu đến cuối họ mong được đối thoại với chính quyền, mong tiếng nói của họ được nghe.
Theo ông, sau khi điều tra, nếu cơ quan chức năng nhận thấy người dân có sai nhưng do nhận thức pháp luật hạn chế, hành vi sai phạm không để lại hậu quả nặng nề thì có thể chuyển qua xử lý hành chính.
