Vào ngày diễn ra cuộc bầu cử liên bang, cử tri được trao 2 lá phiếu: một để bầu Hạ viện và một cho Thượng viện. Evan Ekin-Smyth, thành viên Ủy hội tuyển cử Úc, nói rằng, với phiếu bầu Hạ viện (phiếu màu xanh), cử tri phải điền số 1 vào ô bên cạnh tên ứng cử viên được chọn thứ nhất; số 2 vào ô bên cạnh tên ứng cử viên chọn thứ hai và cứ tiếp tục như vậy cho đến khi đã điền đủ các số vào hết các ô trên phiếu bầu.
Khi kiểm phiếu, những ứng cử viên được chọn số 1 được kiểm trước. Nếu không có ứng cử viên nào chiếm đa số tuyệt đối – tức là đạt 50% số phiếu, cộng với 1 phiếu lựa chọn người đó là ưu tiên thứ nhất - thì ứng cử viên có số phiếu bầu ưu tiên ít nhất sẽ bị loại ra khỏi danh sách các ứng cử viên.
Khi đó, các phiếu ưu tiên thứ nhì cho ứng cử viên bị loại này sẽ được phân phối lại cho các ứng cử viên còn lại trong danh sách, bắt đầu từ lựa chọn ưu tiên thứ hai trong phiếu bầu.
Quá trình loại bỏ này dựa trên các ưu tiên và cứ tiếp tục cho đến khi một ứng cử viên chiếm được đa số tuyệt đối.
Ông nói: "Giả dụ, nếu có 8 ứng cử viên tranh cử vào 1 ghế dân biểu trong Hạ viện, quý vị cần đánh số tất cả các ô từ 1 đến 8. Nếu ứng cử viên mà quý vị lựa chọn hàng đầu bị loại ra, chúng tôi sẽ chuyển sang ứng cử viên được ưu tiên thứ nhì của quý vị. Nếu ứng cử viên đó vẫn bị loại trừ, lá phiếu của quý vị lại tiếp tục chuyển sang ứng cử viên được ưu tiên thấp hơn và cứ như thế cho cho đến khi kết thúc. Và như vậy, cuối cùng, ứng cử viên mà quý vị đánh số bảy nghĩa là ứng cử viên đó được quý vị ưa thích trước ứng cử viên quý vị đánh thứ tám, Nghĩa là phiếu bầu của quý vị sẽ luôn được tính”
"Quý vị phải rất cẩn thận khi đánh số thứ tự trên các ô trên phiếu bầu Hạ viện, phiếu bầu màu xanh, bởi phiếu bầu của quý vị sẽ luôn được tính" - ông Evan Ekin-Smyth, thành viên Ủy hội Tuyển cử Úc
Ông Ekin-Smyth nói rằng, đó chính là lý do tại sao, việc đánh số mỗi ô trên tờ phiếu bầu màu xanh để bầu Hạ viện là rất quan trọng.
“Bỏ phiếu ưu tiên về cơ bản có nghĩa là phiếu bầu của quý vị có thể được tính xa hơn. Nếu ứng cử viên ưa thích nhất của quý vị mà quý vị đánh số 1 cuối cùng không phải là một trong hai ứng cử viên có số phiếu cao nhất, thì với nhiều hệ thống bầu cử khác, phiếu bầu của quý vị sẽ được bỏ sang một bên. Nhưng hệ thống kiểm phiếu của Úc thì không như vậy. Vì vậy, quý vị phải rất cẩn thận khi đánh số thứ tự trên các ô trên phiếu bầu Hạ viện, phiếu bầu màu xanh, bởi phiếu bầu của quý vị sẽ luôn được tính” - Ông Ekin-Smyth nhấn mạnh.
TS. Peter Chen thuộc Trường Đại học Sydney nhận xét rằng, bỏ phiếu theo thứ tự cho phép số ứng cử viên nhiều và đa dạng hơn.
Ông so sánh: “Hệ thống bỏ phiếu của Úc sử dụng hệ thống đánh số theo thứ tự ưu tiên. Điều đó có nghĩa là có thể loại bỏ một ứng cử viên ít được lựa chọn ưu tiên hơn và các lựa chọn ưu tiên của cử tri có thể được phân phối lại, cho đến khi có một ứng cử viên nhận được số phiếu là 50% cộng thêm với một phiếu nữa. Và Úc đã thực sự đưa ra một hệ thống bầu cử, nỗ lực theo một nghĩa nào đó, tạo điều kiện để các đảng chính trị và ứng cử viên tham gia tranh cử đa dạng hơn và điều đó cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của các đảng nhỏ ở Úc"
Nhưng đối với phiếu bầu Thượng viện, phiếu màu trắng, cử tri sẽ có hai sự lựa chọn.
Họ có thể đánh dấu số 1 vào chọn lựa ưu tiên cho một đảng ở phần bên trên đường kẻ của lá phiếu; hay đánh số vào những ứng viên được ưa thích ở phần bên dưới đường kẻ của lá phiếu.
Nhưng nếu chọn bỏ phiếu ở dưới dòng kẻ, cử tri phải đánh số vào ít nhất là 12 ô.
Khi kiểm phiếu, phiếu bầu Thượng viện được tính theo một cách khác, so với cách kiểm phiếu bầu Hạ viện đã nói ở trên.
Phiếu bầu Thương viện lại sử dụng một hệ thống Đại diện theo tỷ lệ, được thiết kế nhằm bảo đảm bầu một số ứng cử viên thành Thượng nghị sĩ ở mỗi tiểu bang, nhưng vẫn giữ được yếu tố bỏ phiếu theo ưu tiên.
Các ứng cử viên thắng cử là những người đạt nhiều hơn một tỉ lệ nhất định trong tổng số phiếu bầu, được gọi là hạn ngạch.
Các ứng cử viên được bầu với tỉ lệ nhiều hơn so với hạn ngạch thì số phiếu thặng dư của ứng cử viên ấy được phân phối lại theo thứ tự ưu tiên của cử tri.
Khi tất cả các vị trí được lấp đầy, các ứng cử viên còn lại sẽ bị loại.
Đại diện theo tỉ lệ đã cho phép các đảng nhỏ và các ứng cử viên độc lập vẫn có khả năng có thể được bầu vào Thượng viện.
