ተጠቀምቲ ብቐጻሊ ካብ ጸባ ላም እናረሓቑ ብዝኸዱ መጠን ፡ ካልእ ኣማራጺ ጸባ ህቡብነቱ እናወሰኸ እዩ ዝኸይድ ዘሎ ።
ብመሰረት ቤት ጽሕፈት ስታቲስቲክስ ኣውስትራልያ፡ ካብ 2020-21 ኣብ ዘሎ ግዜ ፡ ብገምጋም ሓደ ኣውስትራሊያዊ ኣብ መዓልቲ 17 ግራም ጸባ ከብቲ ብ ጸባ ሶይ ወይ ጸባ ኣልመንድ ዝኣመሰለ ተተካኢ ጸባ ተጠቒሞም ።
መጠን ጸባ ኣልመንድ ምስ ናይ ዝሓለፈ ክልተ ዓመት ክነጻጸር ከሎ ብ31 ሚእታዊት ወሲኹ ፡ ኣዝዩ ጸባ ሶይ ድማ ኣብ ተመሳሳሊ እዋን ብ16 ሚእታዊት ወሲኹ ።
ብሓፈሻ፡ ኣብ ተኽሊ ዝተመስረተ ጸባ ውጽኢታት ተደላይነቱ እናዓዘዘ ይኸይድ ኣሎ ።
ይኹን እምበር ፡ ካልእ ዓይነት ጸባን ዉጺታት ጸባን ናብቲ ናይ ጸባ ቦታ ክመጽእ ይጅምር ኣሎ ፣ ገለ ካብዚ ከኣ ጸባ ካብ ሓደ ካብ ኣዝዩ ዘገርም እንስሳ - ኣግማል - እዩ ።
ጸባ ገመል ምስ ጸባ ላም ብዝመሳሰል መገዲ ፡ ንኣሽሓት ዓመታት ኣብ ማእከላይ ምብራቕን ኣፍሪቃውያንን ማሕበረሰብ ከም መግቢ ኰይኑ የገልግል ኣሎ ።
ኣብዚ እዋን እዚ ፡ ብዛዕባ እቲ ካብ ባህላዊ ጸባን ውጽኢት ጸባን ዝወጽእ ኣማራጺታት ፡ እቲ ዝበለጸ ተደላይ ክኸውን ከም ዝኽእል ሓድሽ መጽናዕቲ ኣረጋጊጹ ኣሎ ።
ጸባ ገመል ነቲ ልሙድ ጸባ ጽቡቕ ኣማራጺ እዩ፡
ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ካብ ዩኒቨርሲቲ ኤዲት ካዋን (ECU) ዝወጸ ጸብጻብ ፡ ጸባ ገመል ንባህላዊ ጸባ "ጽቡቕ ኣማራጺ" ክኸውን ይኽእል እዩ ።
እቲ እተገብረ ምርምር ከም ዝሕብሮ ፡ ጸባ ገመል ብተፈጥሮኡ ምስ ጸባ ከብቲ ኽነጻጸር ከሎ ፡ ንጡፍ ህይወታዊ ባእታ ( bioactive) እዩ ። ባዮኣክቲቭ ፐፕታይድ ንስርዓተ-ሰውነትናን ንሓፈሻዊ ጥዕናናን ዝጠቅም ቍርጽራጽ ፕሮቲን እዩ ።
ማኑጃያ ጃያማና ሞሂተጌ ኣብ ECU እትነብር ተምሃሪት ፒኤችዲ እያ፡ "እዚ ጽቡቕ ነገር እዩ ። ሕጂ ጸባ ገመል ምስ ጸባ ላም ክወዳደር ከሎ ሃይፖለጂንክ (ቊጥዐ ኣካላት ናይ ምፍጣር ተኽእሎኡ ዝተሓተ) ናይ ምዃን ተኽእሎ ከም ዘለዎ ፈሊጥና ኢና ፣ ኣብ ርእሲ እዚ ግን ጸረ-ነፍሳት ጠባይን ጸረ-ኣካልን ጠባይ ክህልዎ ዝኽእል ባዮኣክቲቭ ዘለዎ እዩ ። "
"እዞም ንጡፍ ዝዀኑ ስነ ህይወታውያን እዚኦም ፡ ንገሊኡ ዓይነት ህይወታውያን ክህልዎም ይኽእሉ እዮም ፣ ከምኡ ስለዝኾኑ ከኣ ፡ ጽቡቕ ጥዕናዊ ሃዋህው ከም ዝህሉ ይፈጥሩ ፣ ኣብ መጻኢ እውን ነቲ ሕማም ልቢ ኼጕድልዎ ይኽእሉ እዮም ።"
ይኹን እምበር: ሞይትጌ ከምትሕብሮ : እዞም ባዮኣክቲቭ ዝበሃሉ ተወሳኺ መርመራ ከም ዘድልዮም ምስትብሃል ኣገዳሲ እዩ ።
ኣብ ሰሜን ማእከላይ ቪክቶርያ ኣብ እትርከብ ኪያብራም እትበሃል ከተማ ዝነብር ሜጋን ዊልያምስ ዝስሙ ሓረስታይ ጸባ ገመል ፡ ካብ ነዊሕ እዋን ኣትሒዙ ፡ ጸባ ገመል ብዛዕባ ዘለዎ ጥቕሚ ይኣምን ነይሩ እዩ ፣ በዚ ከኣ ነቶም ጸባ ከብቲ ብምስታይ ቁጠዐ ወይ ኣለሪጂ ዝሳቐዩ መተካእታ ከምዝገብርዎ ይፈልጥ ።
ዊልያምስ ን SBS News፡ "ብመንጽር ትሕዝቶ ምግቢ መገዲ ስብሒ ዘይብሉ ፡ ላክቶስ ኣዝዩ ትሑት እዩ ፣ ኣብ ካልሽዩም ፡ ማግነዝዩም ፡ ፖታሽዩም ፡ ሓጺን ፡ ካብኡ ሓሊፉ እውን ቪታሚን ሲ ኣለዎ" በለ ።
ብ2022 ኣብ ዩኒቨርሲቲ መልበርን እተገብረ ካልእ መጽናዕቲ ድማ ፡ ነቶም 2 ሽኮርያ ዘለዎም ሰባት ከም ኣካል ፍወሳ ጌርካ ክትጥቀመሉ ከም እትኽእል ኣረጋጊጹ እዩ ። ሽኮርያ ዘለዎ ሰብ ጥዑይ ደረጃ ግሉኮዝ ንኺሕዝ ክሕግዞ ዝኽእል ፡ ጸባ ገመል ኢንሱሊንን ኢንሱሊን ዝመስል ፐፕታይድን ከም ዘለዎ ተመራመርቲ ገሊጾም ።
ጸባ ገመል፡ ቺዝን ኣይስ ክሪምን
ኣውስትራሊያ ናይ ሓውሲ-ኣጻምእ ክሊማን ህልው ኩነታት ገመልን ዘለዋ ሃገር ጸባ ገመል ንምፍራይን ንምስሳንን ቀንዲ ቦታ ክትከውን ትኽእል እያ ።
"ጸባ ገመል ፡ ብኸፊል ብሰንኪ ኣከባብያዊ ኵነታት ዓለምለኻዊ ኣቓልቦ ይረክብ ኣሎ ። ኣጻምእ ወይ ሓውሲ ኣጻምእ ቦታታት ፡ ባህላዊ ሕርሻ ከብቲ ኣጸጋሚ ክኸውን ዝኽእል እኳ እንተ ኰነ ፡ ንኣግማል ግን ፍጹም ዝበለጸ እዩ "በለት ።
ኣብ 1840ታት ካብ 10,000 ክሳዕ 20,000 ዝኣኽላ ኣግማል ናብ ኣውስትራልያ ብምእታው ኣብ መሬት ንምርካብ ኣገልጊሎም እዮም ። ብመሰረት መንግስቲ ኖርዘርን ተሪቶርይ ኣብዚ እዋን እዚ ኣብ ኣውስትራሊያ ልዕሊ ሓደ ሚልዮን ኣብ በረኻ ዝዛውኑ ኣግማል ኣለዉ ።
ኣብ 2020 ፡ ኣብ ኣውስትራልያ ሸውዓተ ኣፍልጦ ዝተዋህቦም ናይ ጸባ ገመል ሕርሻ ነይሮም ።
እዚ ሕርሻታት እዚ ጸባ ጥራይ ኣይኰነን ዘፍርዩ ፣ ስጋ ፡ ናይ ቆርበት ክንክን ፡ ፎርማጆ ፡ ቾኮላታን ጀላቶን እውን ዘፍርዩ እዩም ።
ኣብ መላእ ኣውስትራሊያ ጸባ ገመል ኣብ ግሮሰሪ ድኳናት ከም ሃሪስ ፋርም ማርኬትስ ከምኡ "ውን ኣብ ከባቢ ሓላል ግሮሰሪታት ብዘሎ ናይ መግቢ ድኳናት ክሸየጥ ጀሚሩ ኣሎ ።
ይኹን እምበር: እቲ ካብ ኣግማል ዝፈሪ ጸባ ክሳዕ ሕጂ ትሑት እዩ ዘሎ ። ናይ ጸባ ላም ኣብ መዓልቲ ክሳዕ 28 ሊትሮ ጸባ ትፈሪ እኳ እንተ ኰነት ፡ ኣግማል ግና ኣብ መዓልቲ ከባቢ ሓሙሽተ ሊትሮ ጥራይ እየን ዘፍርያ ።
እዚ ማለት ዋጋ ጸባ ገመል ንሓደ ሊትሮ 18 ዶላር ክበጽሕ ይኽእል ።
ከባቢ 81 ሚኢታዊ ምህርቲ ጸባ ዓለም ካብ ላሕሚ ዝመፅአ እዩ ፡ ፡ ምህርቲ ጸባ ገመል ግና ኣብ ሓምሻይ ደረጃ ይስራዕ ፡ ብድሕሪ ጎባይ ፡ ኣጣልን ኣባጊዕን እዩ ። ጸባ ገመል ኣብ መላእ ዓለም 0.4 ሚእታዊት ምህርቲ ጸባ ጥራይ እዩ ዝርከብ ።
ካል ኦት ዓይነት ጻባ'ውን 'ጽቡቕ እዮም'
እንተዀነ ግን: ኣብ ዩኒቨርሲቲ ደቡብ ኣውስትራልያ ዳይረክተር መኣዛታትን ስነ-መግቢን ዝዀነት ዶክተር ኢቫን ማንትዚዮሪስ ጆንግ ፍራንኪንግ ዋላ እኳ ክብሪ እንተ ሃለወ: ብካልእ ነገሩ "ጽቡቕ" ምዃኑ ገለጻ ።
ንሳ ን SBS ኒውስ ከምዚ በለት: - "ባህ እንተ ኢሉካን እንተ ፈቲኻዮን: መቐረቱ እንተ ክኢልካዮን: ዋላ ሓንቲ ጸገም የብሉን: እቲ ካልእ ነገራት ግን ጽቡቕ እዩ ።
ንሳ ሓደ ጥንቃቐ ዘድልዮ "ባክተርያ ኣብቲ ጸባ ስለዝዓቢ ፓስተራይዝ ምዃኑ ምርግጋጽ እዩ" ኢላ ።
እንተኾነ ማንትዚዮሪስ ዋላሓንቲ ነገር ጸባ ገመል ጎዳኢ ኣይኮነን ክትብል ከላ ፡ ኣብ ኣውስትራሊያ ብሰንኪ ዋጋ ክቕንጠጥ ክትርእዮ ኣይትኽእልን እያ ፡ ንገሊኣቶም ድ ቁሩብ ጨዋምን ሓመድ ሃመድ ዝጥዕሞም ክከውን ይኽእል እዩ ።
ማንትዝዮሪስ ፡ "ኣብዚ ሕጂ እዋን ከቢድ ናይ መነባብሮ ቅልውላው ኣጋጢሙ ዘሎ እዋን ፡ ሰባት ብኻልእ ፍርያት ጸባ ክትካእ ዘይክእል ናይ ሓቂ ጥቕሚ እንተ ዘይረኺቦም ፡ ክጥቀምሉ ኣይደልዩን ይዀኑ ።
"ብመሰረት ኣብ ዕዳጋ ዘለዉ ዝተፈላለዩ ናይ እንስሳት ጸባ ኩሎም ዝተፈልየ ጥቕሚ ዝህቡ እዮም ። ብዓይኒ መኣዛዊ መግቢ ልዕሊ ኵሉ ኣገዳሲ ነገር ካልሲዩም ስለ ዝረኸቡሉ እዩ ፣ ኸመይሲ ፡ ኣብ ኣመጋግባና ካልሲዩም ክንረክብ ኣለና "።
ኣብ ኣውስትራልያ ፡ ጸባ ገመል ገና ዝጅምር ዘሎ እኳ እንተ ኰነ ፡ ኣብ ሓያሎ ባህልታት ግና ንኣሽሓት ዓመታት ከም ስሩዕ መግቢ ኰይኑ እዩ ጸኒሑ ።
ማንትዚዮሪስ "ንኣሽሓት ዓመታትን ንኣሽሓት ዓመታትን ኣብ ጥቕሚ ዊዒሉ ዝጸንሐ እዩ: ነቶም ካብዚ ባህልታት እዚ ዝመጹ ሰባት ብቐጻሊ ኽሰትይዎን ክበልዕዎን ይኽእሉ እዮም: እዚ ድማ ረብሓታት ኣለዎ" በለት ።
"እንተዀነ ግን ፡ ካልኦት ሰባት ጸባ ገመል ምስታይ ዝኸብዶም ፡ እቲ መቐረት ኣዝዩ እተፈልየ ክኸውን ስለ ዝኽእል ፡ ነቲ ሕጂ እትሰትዮ ዘለኻ ጸባ ምስታይ ዋላ ሓንቲ ጌጋ የብሉን ።"
