ประเด็นสำคัญ
- ไข้หวัดนกสายพันธุ์ H5N1 กำลังแพร่กระจายอย่างรวดเร็วไปยังพื้นที่ต่างๆ และสายพันธุ์ใหม่ๆ
- มันยังมาไม่ถึงออสเตรเลีย ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าประหลาดใจ ตามที่ผู้เชี่ยวชาญคนหนึ่งกล่าว
- สายพันธุ์นี้ไม่ค่อยพบเห็นในมนุษย์แม้ว่าอัตราการเสียชีวิตจะสูงก็ตาม
ไข้หวัดนกสายพันธุ์ H5N1 กำลังระบาด มีการติดเชื้อในสัตว์มากขึ้นเรื่อยๆ ปัจจุบันแพร่เชื้อจากวัวสู่คน และตรวจพบในนมวัวดิบ นอกจากนี้ยังได้ระบาดไปยังพื้นที่ใหม่เป็นครั้งแรก ซึ่งรวมถึงอเมริกาใต้และแอนตาร์กติกา
รองศาสตราจารย์เคิร์สตี ชอร์ต นักไวรัสวิทยาจากมหาวิทยาลัยควีนส์แลนด์ กล่าวว่าเชื้อ H5N1 ถือเป็นสายพันธุ์ที่น่ากังวลอย่างยิ่ง
“เรากังวลเกี่ยวกับความรวดเร็วของการแพร่กระจายของเชื้อ H5N1 และความจริงที่ว่ามันแพร่กระจายไปยังสถานที่ซึ่งก่อนหน้านี้ไม่มีไข้หวัดนก” เธอบอกกับ SBS News
“มันเป็นปัญหาที่สำคัญทางนิเวศวิทยา”
แล้วสัตว์ชนิดไหนที่มีความเสี่ยงมากที่สุด และเราจะปกป้องพวกมันได้อย่างไร? H5N1 มีอันตรายต่อมนุษย์ไหม? และคาดว่าจะถึงออสเตรเลียเมื่อไหร่?
สัตว์ชนิดใดบ้างที่ได้รับผลกระทบจาก H5N1?
ไข้หวัดนกชนิด A (H5N1) เกิดขึ้นครั้งแรกในปี 1996 แต่ตั้งแต่ปี 2020 เป็นต้นมา จำนวนการระบาดในนกก็เพิ่มขึ้นแบบทวีคูณ ควบคู่ไปกับจำนวนสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ติดเชื้อที่เพิ่มขึ้น
เชื้อสายพันธุ์ดังกล่าวส่งผลให้สัตว์ปีกหลายสิบล้านตัวเสียชีวิต โดยมีนกป่า สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบนบกและในทะเล เช่น แมวน้ำและสิงโตทะเลติดเชื้อด้วย
วัวและแพะเป็นสายพันธุ์ล่าสุดที่พบการติดเชื้อเมื่อเดือนที่แล้ว ซึ่งเป็นพัฒนาการที่น่าประหลาดใจสำหรับผู้เชี่ยวชาญ เนื่องจากไม่คิดว่าจะอ่อนแอต่อโรคไข้หวัดชนิดนี้
ปัจจุบันพบเชื้อไข้หวัดนก H5N1 ในสัตว์ทะเล วัว และแพะ Source: AAP / Charlie Litchfield/AP
“ตอนนี้เราเห็นฝูงวัวหลายฝูงได้รับผลกระทบในรัฐต่างๆ ของสหรัฐฯ ที่เพิ่มขึ้น ซึ่งแสดงให้เห็นขั้นตอนต่อไปของการแพร่กระจายของไวรัสไปยังสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม”
อธิบายสั้นๆ ว่าทุกสายพันธุ์ที่ติดเชื้อนั้นมีโอกาสที่จะมีการปรับตัว
“ยิ่งเราเห็นว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมีการติดเชื้อมากเท่าใด เราก็ยิ่งมีแนวโน้มที่จะได้เห็นการปรับตัวของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมากขึ้นเท่านั้น”
เชื้อ H5N1 อยู่ในออสเตรเลียหรือไม่ และสามารถสร้างความเสียหายอะไรได้บ้าง?
ชอร์ตกล่าวว่า H5N1 ยังไม่มีในออสเตรเลีย ซึ่งถือว่า "น่าเหลือเชื่อ" เนื่องจากมีการแพร่กระจายไปกับนกอพยพในป่า
“ฉันสงสัยว่าเหตุใดจึงไม่อยู่ที่นี่ในขณะนี้ และฉันหวังว่านั่นจะเป็นสัญญาณเชิงบวกจริงๆ แต่ฉันไม่คิดว่าเราจะสามารถสบายใจได้ เพราะมันอาจอาศัยแค่นกสองสามตัวเท่านั้น”
ไข้หวัดนกสายพันธุ์ H5N1 กำลังแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว โดยปรากฏในพื้นที่ใหม่ๆ และสัตว์สายพันธุ์ใหม่ๆ
"เราต้องการปกป้องอุตสาหกรรมสัตว์ปีกของเรา แต่ลองคิดถึงประชากรนกที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวทั้งหมดที่เรามีในออสเตรเลีย และเรารู้ว่าบางส่วนมีความอ่อนไหวต่อโรคไข้หวัดนก"
หงส์ดำซึ่งผสมพันธุ์ส่วนใหญ่ในพื้นที่ตะวันตกเฉียงใต้และตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศเป็นตัวอย่างหนึ่ง
“เราทำการศึกษาเมื่อสองสามปีก่อนแสดงให้เห็นว่าหงส์ดำมีความอ่อนไหวจริงๆ และมันจะเป็นการทำลายล้าง หากเราสูญเสียพวกมันไปในฐานะสายพันธุ์หนึ่ง”
มนุษย์มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ H5N1 มากแค่ไหน?
แม้ว่าจะพบ H5N1 ในมนุษย์ได้ยาก แต่หากติดเชื้ออัตราการเสียชีวิตก็สูง
ตั้งแต่ปี 2003 ถึง 1 เมษายนปีนี้ องค์การอนามัยโลกระบุว่า มีผู้เสียชีวิต 463 รายจากผู้ป่วย 889 รายใน 23 ประเทศ ส่งผลให้อัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ร้อยละ 52
จาง (Zhang) ตั้งข้อสังเกตแม้ว่าจำนวนผู้ป่วยในมนุษย์ที่บันทึกไว้ในยุโรปและสหรัฐอเมริกาในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา (นับตั้งแต่ไวรัสแพร่ระบาด) จะเป็นผู้ป่วยที่ไม่รุนแรงนัก
กระทรวงเกษตร ประมง และป่าไม้ ระบุว่า การติดเชื้อจะถูกส่งต่อไปยังมนุษย์ผ่านการสัมผัสนกที่ติดเชื้อ การสัมผัสอุจจาระของนก การฆ่า การตัดขน หรือการแล่เนื้อนกที่ติดเชื้อ
เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา วัวในฟาร์มโคนมในรัฐเท็กซัสได้แพร่เชื้อไข้หวัดนกสู่มนุษย์เป็นครั้งแรก ตามการระบุของ WHO
นี่เป็นเพียงกรณีที่สองของผลการทดสอบของมนุษย์ที่เป็นบวกต่อโรคไข้หวัดนกในสหรัฐอเมริกา และเกิดขึ้นหลังจากไวรัสดังกล่าวทำให้ฝูงสัตว์ป่วย ซึ่งเห็นได้ชัดว่าได้สัมผัสกับนกป่า
ไวรัสอาจพบเส้นทางการติดเชื้อทางอื่นมากกว่าที่เราเข้าใจก่อนหน้านี้เหวินชิง จาง หัวหน้าโครงการไข้หวัดใหญ่ระดับโลก องค์การอนามัยโลก
จนถึงขณะนี้ ยังไม่มีหลักฐานว่า H5N1 แพร่กระจายระหว่างมนุษย์
ชอร์ตกล่าวว่าความเสี่ยงต่อมนุษย์ ณ จุดนี้ "ค่อนข้างต่ำแต่ยังคงอยู่"
เป็นไปได้ว่าสักวันหนึ่ง H5N1 จะสามารถแพร่เชื้อระหว่างมนุษย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ Source: AAP
ไวรัสนี้มีมาตั้งแต่ปลายทศวรรษที่ 1990 และไม่เคยสามารถแพร่เชื้อจากคนสู่คนได้อย่างมีประสิทธิภาพเลย
“จะมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ในอนาคตฉันไม่รู้”
มีวัคซีนป้องกันไข้หวัดนกหรือไม่?
จาง (Zhang) กล่าวว่ามีวัคซีนไข้หวัดใหญ่เกือบ 20 ชนิดที่ได้รับใบอนุญาตสำหรับใช้ในการระบาดใหญ่ และสามารถปรับให้เหมาะกับไวรัสสายพันธุ์เฉพาะที่อยู่ในวงจรได้
นอกจากนี้ยังมียาต้านไวรัสที่สามารถนำมาใช้รักษาโรคติดเชื้อในมนุษย์ได้ โดยมีวัคซีนใหม่ๆ อยู่ในระหว่างการพัฒนา
“เรากำลังดำเนินการตามกลยุทธ์วัคซีนใหม่ๆ ที่สามารถนำไปใช้ได้อย่างรวดเร็วสำหรับไวรัสชนิดนี้โดยเฉพาะ” ชอร์ตอธิบาย "มีการวิจัยเชิงรุกมากมายเกี่ยวกับสายพันธุ์เฉพาะนี้ ดังนั้นหากมีอะไรเกิดขึ้น เราก็เตรียมตัวให้พร้อม"
เชื้อ H5N1 ในนมวัว?
นอกจากนี้ จาง (Zhang) ยังตรวจพบไวรัสในน้ำนมดิบจากสัตว์ที่ติดเชื้อซึ่งมี "ความเข้มข้นของไวรัสสูงมาก" แต่ผู้เชี่ยวชาญยังคงอยู่ในการตรวจสอบว่าไวรัสสามารถอยู่รอดได้ในนมได้นานแค่ไหน
พบไข้หวัดนกสายพันธุ์ H5N1 ในน้ำนมดิบที่มาจากสัตว์ที่ติดเชื้อ Source: Getty / Getty Images
“เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้คนที่จะต้องแน่ใจว่าแนวทางปฏิบัติด้านอาหารที่ปลอดภัย รวมถึงการบริโภคนมและผลิตภัณฑ์นมพาสเจอร์ไรส์เท่านั้น” จาง (Zhang) กล่าว
ชาวออสเตรเลียต้องเตรียมตัวอะไรบ้าง?
“เรากำลังดูว่าการระบาดจะเป็นอย่างไร เราจะปกป้องประชากรสัตว์ปีกของเราอย่างไร เราจะปกป้องประชากรนกป่าของเราอย่างไร และเราจะปกป้องผู้คนที่ทำงานในภาคส่วนนี้อย่างไร”
“มันเกี่ยวกับการมีแผนเตรียมความพร้อมเหล่านั้นให้สำเร็จเมื่อเรามีเวลาเหลือเฟือ”
ชอร์ตแนะนำให้ประชาชนและเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่โดยเฉพาะทราบแต่อย่าตื่นตระหนก
“ข้อความที่ต้องประกาศสู่สาธารณะคือ ถ้าคุณเห็นนกตายให้รายงาน มันอาจไม่มีอะไร แต่เราแค่ต้องการให้ชุมชนทำหน้าที่เป็นส่วนหนึ่งของการเฝ้าระวัง เพื่อที่เราจะได้รู้ว่ามันกำลังเข้ามาในประเทศ”
“และหากเกษตรกรมีไก่ป่วยหรือประสบปัญหาการผลิตไข่ลดลง ให้สังเกตไว้
“ไวรัสนี้ไม่อยู่ในออสเตรเลียในขณะนี้ ดังนั้นจึงไม่มีอะไรอื่นนอกจากการเฝ้าระวังที่เราสามารถทำได้จริงๆ”
- รายงานชิ้นนี้ได้รับความร่วมมือจาก Agence France-Presse
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ
ทำไมท้องฟ้าออสเตรเลียถึงเหมาะกับการตามหาทางช้างเผือก?
