استرالیا آن طور که به نظر می رسد، یک تکه خشکی یکپارچه و به هم چسبیده نیست. این قاره شبیه پازلی است که قسمت های مختلف آن به هم چسبانده شده اند.
مشکل اصلی برای درک اینکه استرالیا چگونه شکل گرفته است این است که شواهد آن اغلب دفن شده اند و دسترسی به شواهد زمین شناسی اغلب بسیار دشوار است.
اما اکنون با روش های نو، فناوری های جدید حفاری و تکامل نمونه های قدیمی، درک ما از چگونگی شکل گرفتن استرالیا و زمان آن دوباره شکل می گیرد.
Alan Collins، Bo Yang و Grant Cox، پژوهشگران دانشگاه آدلاید در مقاله ای که در Conversation منتشر شده است به معرفی این یافته ها پرداخته اند.
نتایج این پژوهش ها کاملا غافلگیر کننده است. در غرب و مرکز استرالیا کوه و اقیانوس وجود داشته است و ایالت های شرقی بعدا به قاره اضافه شده اند و تقریبا جدید هستند.
استرالیا پیر است، خیلی پیر
استرالیا تنها از 55 میلیون سال پیش یک قاره جدا شده است. اما، صخره ها و مواد معدنی این قاره عمری به مراتب بیشتر از این زمان دارند. این مواد سرنخی از طبیعت سرزمین هایی که استرالیا را ساخته اند ارائه می دهد.
قدیمی ترین ماده شناخته شده در جهان که نوعی شن است، در وسترن استرالیا پیدا شده است. این شنها 4374 میلیون سال عمر دارند که عمرشان تقریبا برابر عمر سیاره زمین است.
در حد فاصل پرت و Kalgoorlie بخشی بسیار کهن از سیاره زمین واقع شده است که Yilgarn craton نام دارد. عمر این منطقه بین 3700 تا 2600 میلیون سال است. اگر بیشتر به سمت شمال برویم، اطراف شهرهای Newman و Tom Price که معادن سنگ آهن در آنها واقع شده است، Pilbara craton واقع شده که تقریبا به همان اندازه قدیمی است.
این صفحه های زیرین قاره ای، خود شبه قاره هستند. آنها از همان مواد قاره ها ساخته شده اند، اما در مقایسه با قاره ها خیلی کوچکتر هستند. این صفحه ها، قطعات پازل اولیه ای هستند که قاره استرالیا را شکل دادند.
قاره ما چگونه ساخته شد؟
آنچه که ما می دانیم این است که در دوران میانسالی زمین، یعنی حدود 1800 تا 1300 میلیون سال پیش، سه قاره به هم چسبیدند تا بخشی از آنچه که ما اکنون استرالیا می نامیم را شکل دهند. در آن زمان، هر کدام از آنها با صخره هایی که اکنون در دیگر نقاط جهان پیدا می شوند ارتباط داشتند.
در کمال تعجب، صفحه های قاره ای که از سه قاره مختلف جدا شده و قاره استرالیا را ساختند، با مرزهای ایالت های فعلی استرالیا تطابق دارند.
صفحه جنوبی استرالیا به بخش بزرگی از قاره قطب جنوب فعلی متصل بود. صفحه شمالی استرالیا که تقریبا با نورترن تریتوری کنونی، کیمبرلی و شمال کویینزلند تطابق دارد، احتمالا با قسمتی که اکنون بخش شمالی چین است در ارتباط بود و صفحه غربی استرالیا از صفحه های Yilgarn و Pilbara تشکیل شده بود که پیشتر با هم برخورد کرده بودند.
وقتی که صفحه های قدیمی حرکت می کردند، این سه قاره به هم خوردند و نوارهایی از کوه های قدیمی را شکل دادند. این کوه ها اکنون بر اثر فرسایش کوتاه شده اند مثل رشته کوه های Musgrave در مرکز استرالیا. برخی دیگر هم بعدها زیر رسوبات دفن شدند مثل رسوباتی که بیابان های عظیم غربی را ساخته اند.
اقیانوسی بین ایالت ها
مرز صفحه غربی و دیگر صفحه ها در زیر صحرای نالبور در جنوب و زیر Great Sandy Desert در قسمت های شمالی تر دفن شده است.
تا همین چندی قبل زمین شناسان فکر می کردند که این برخورد که باعث تشکیل قسمت اعظم قاره استرالیا شد در 1800 میلیون سال قبل رخ داده است. مبنای این نظریه، سن صخره هایی بود که در Great Sandy Desert در وسترن استرالیا پیدا شده بود.
اما پژوهش های جدید که بر اساس تکنیک نوین سنجش عمر انجام شده است بیانگر این است که تصادمی که منجر به شکل گیری قاره استرالیا شده، 500 میلیون سال جوانتر از چیزی است که قبلا تصور می شد.
حفاری های اکتشافی جدید هم نشان می دهد که یک اقیانوس دست کم 1400 میلیون سال قبل، وسترن استرالیا را از ساوت استرالیا جدا می کرده است.
آتشفشان ها در امتداد مرزها
از بین رفتن این اقیانوس برای نخستین بار باعث یکپارچه شدن استرالیا در 1350 میلیون سال پیش شد. تصور می شود که این فرآیند باعث تشکیل کوه های آتشفشانی در مرزهای ساوت استرالیا، نورترن تریتوری و وسترن استرالیا شد. نتایج تحقیقات پژوهشگران دانشگاه آدلاید نشان می دهد که این رشته کوه ها شکل گرفته و بعد به مرور بر اثر فرسایش از بین رفته اند و رسوبات ناشی از آنها توسط رودها حرکت کرده و در یک دریای مرکزی انباشته شد و نهایتا قسمت بزرگی از نورترن تریتوری را در زیر لایه ای گل و شن پوشاند.
بخش هیجان انگیز این اکتشاف این است که این فرسایش کوه های آتش فشانی، باعث ورود مواد مغذی به دریا شد. در نتیجه، رشد عظیم باکتری ها باعث افزایش اکسیژن هوا شد. وقتی که این باکتری ها نهایتا مردند، زیر گل و لای دفن شدند و باعث به وجود آمدن منابع عظیم گاز محبوس در صخره های منطقه شدند.
ایالت های شرقی جوان هستند
وقتی این سه صفحه قاره ای به هم خوردند، وسترن استرالیا، ساوت استرالیا و نورترن تریتوری شکل گرفتند. اما ایالت های شرقی کجا بودند؟
خب، برای مدت زمانی طولانی، این بخش از استرالیا به سادگی وجود نداشت. این بخش های جدید از صخره هایی که در حاشیه استرالیای پیر شکل گرفتند به وجود آمدند و در دوره اخیر عمر سیاره زمین و تکامل اقیانوس آرام شکل گرفتند.
تاسمانیا اما قدیمی تر است و تا یک میلیارد سال قبل جزیی از آمریکای شمالی بود.
