Tourism Australia ee ŋic lɔn nɔŋ yen kë dït ë nhiëër e kɔc ë Bɛ̈ɛ̈i Tueŋ yiic cït mɛn yenë kɔc cath wïc bïk käk ë yic ku käk ciɛɛŋ ë kɔc ëbɛ̈n yök.
Nicole Mitchell aye luël kɔc bɛn keny awic bïk piööc kajuëc ee wɛ̈t Bɛ̈ɛ̈ii Tueŋ ku bäai. Yenë kee Raan Muk ee Discover Aboriginal Experiences (DAE) ee Yok kaye Aboriginal Yiök, Akutnhom Tourism Australia ee kuut ɣɛ̈thtuëŋ ee Këny ee Bɛ̈ɛ̈i Kɔc Tueŋ.
“Ëë ruön 2023 ke ɣok nɔŋ kɔc ke pinynhom ke 969,000 cë bɛn neem mat në pïïr de kɔc ke baai yic ke cë lɔ eë Australia,” Aci Ms Mitchell luel.
"Ku aya dɛ̈t ë miɛt ë puɔ̈u cuk tïŋ ke ci ye yic juäk jɔk 2019 agut 2023 ë 22 ë buɔtic ë kɔckuän cath baai. Ku yen ee 1.185 tiim kɔc ke baai ye bɛ̈n neem ye käke kɔc ke baai yiök.”
Kuät käye yiök ë DAE ë määt yic aye keek gël ë kɔc Aboriginal wala kɔc Torres Strait Islander.
Jarramali Rock Art Tour Credit: The Edit Suite/Tourism Australia
Ba naŋ akëköl, ba akeköl luɛ̈l.
Kuku Yalanji man Juan Walker runs Walkabout Culture Adventures in Far North Queensland.
“Ɣɛn aya tak naye kë piööc ë ciɛɛŋ Aboriginal ku anyikool, ka pɛ̈th ba piɔ̈ɔ̈c tɛnë kɔc Aboriginal ku nyiäi anyiköl alɔŋden cïïk kuäny yic, ku ba yic yök dɛtic ye piny ku wɛ̈ɛ̈r tɔ̈ yïn thïn ŋic,”
Acïn dhöl dɛ̈t piɛth lëu bï yin piööc ë ciɛɛŋ thɛɛr pïïr cieŋ ɣänkë ci dɔm ë jɔ̈kde yic.Juan Walker, Walkabout Culture Adventures
Mr Walker ee kɔc bï bɛn neem cääth baai bïk näŋ ŋiëc kajuëc 135-million-ruön-dit alɔŋ tɛ Daintree ye Deŋtuɛ̈ny thin thiɔk̈ ke Port Douglas.
Acï ŋïcde rɔm në kä wääc ke pïïr, akeköl, ciɛɛŋ thɛɛr ku kä tɔ̈ ë pinynhom, ku ye kɔc bɔ̈ bïk bɛ̈n tïŋ cɔk thëm mïïth ke rokden yic.
Cäm ee dhöl piɛth lëu bïn baai nyuɔɔth tënë kɔc ci këëny.
Miëth kɔcthɛ̈ɛ̈ ye keek yiök ke cäm atɔ̈u nhial ë lööŋ ke cäth ŋic keek cït mɛn yenë cäm de roor ŋic ë käken wääc ku luɔɔiden.
Tourism Australia ee ŋic lɔn nɔŋ yen kë dït ë nhiëër e kɔc ë Bɛ̈ɛ̈i Tueŋ yiic cït mɛn yenë kɔc cath wïc bïk käk ë yic ku käk ciɛɛŋ ë kɔc ëbɛ̈n yök.
ŋääny nhom anyiköl kua piɛ̈nyda nhom.
Anɔŋ dhɔ̈l juëc lëu bïn ke ɣän ë roor ë Australia yök. yïn abï yök ë cäth ë riän wïïr, cäth ë riän nhial ku 4WD safaris, ku ɣän ë rëër ë jɔk tɛ wutic ɣet rëël tɛ̈n nhompäl.
Ɣän ke pïïr ke baai aye röt leec në kä thɛɛr ke thuɔ̈ɔ̈r de kuur e pinynhom, ë ruon kaa 20,000 yiic. Kɔc ke baai ye kɔc nyuɔ̈ɔ̈th alëu bïk kä kɔ̈k thiekic ke ciɛɛŋ de kee ɣänkë liepthok.
Kakadu National Park ë piny tueeŋ ee tɔ̈u ke ye kën ë pinynhom cï gɔ̈t ë lööŋ ke pinynhom ku thiɛ̈kic ciɛɛŋ, ku anɔŋ töŋ e ɣän dït apɛi ke thuɔ̈ɔ̈r de kuur.
Ke lëŋic ɣän piu, wɛ̈ɛ̈r yɔu, lääi rool ku ɣänke kuäŋ, Kimberley tɔ̈u ë Ciɛɛm de Australia ee paan ëya dɛ̈t ë thuɔ̈ɔ̈r ë kuur cie gam.
Ku ke kɔc ŋiëc ee piny yök ke tïïp ë Pinynhom cï gɔ̈t ë Pinynhom de Mungo National Park piny ciëën-tueŋ New South Wales.
An ancient dry basin, Lake Mungo is one of the world’s most important archaeological sites. Here you can explore, camp or join a guided tour.
Käk rot looi ye yiök ciɛ̈ɛŋ̈ic
kɔc la këëny aye röt lac tääu ë ke cin yiic, kä ye röt yiök kä ye keek gaam yiic, aci Ms Mitchell kuanyic.
Yïn lëu ba piööc de thuɔ̈ɔ̈r looi, ku yïn alëu ba ya tɔ̈ në rïnythii ke quad yiic ë pïu yiic nhial ë ɣän ke Warami tɔ̈ ë baŋ tueŋ de Sydney, ku yïn ee piööc ë ciɛɛŋ.Nicole Mitchell, Discover Aboriginal Experiences
Kuat yök ë yök ee dït apɛi në lööŋ piɛth ke Kɔc Gɛ̈ɛ̈th Tueŋ ë pïïric ku loikë kä ye yïn ke tak ë ke muk keek agut cï thök.
Great Golf Courses of Australia aboriginal experience
Ke ye Akutnhom baai yiök thin bɛn kenyic.
Kɔc adööc baai kɔc ci këëny wat nhim acie wëu ye bɛ̈i tënë kɔc tɔ̈ baai ee rot, Ku aya aköny latuëŋ ciɛ̈ɛ̈ŋ ciëëŋ thin.
Maruku Arts anɔŋic kɔc ket ke 900 bɔ̈ në bɛ̈i mec yiic Australia ciɛlic. Kɔc ke baai alëu bïk rëër baai yic ke ɣɔɔc thuurden, ku loikë amatnhom de kɔc ku cäth e ciɛɛŋ, ku tekkë dhɔ̈l thɛɛr ke roŋ rɛ̈ɛ̈c, Aci Nicole Mitchell kuänyic.
"Aye keek looi ë thoŋ de Pitjantjara, ku yen aya dɛ̈t ee thoŋ kënë kony bi muk,” Ms Mitchell ee jam ë kë luɔi e thuɔ̈ɔ̈r de käŋ ŋic apɛi bi looi.
Juan Walker ee jam ye cäthde ciɛɛŋ ee yen cɔk piööc kɔc cë bɛ̈n anyiköl kɔc Aboriginal ku Anyiköl paanden, kedhiɛ ke ŋoot ke tɔ baai yic.
"Keya ke cië ke bi yïn kɔ̈k wëi wɛt ee luɔ̈i, yen acïï ɣɛn puöl ku ba riël tɛ thiɔ̈k ke kaackië, hiääk ke kɔckiɛ̈ ku ke nuɛ̈t ke piny. Ee dhöl piɛth lëu bï yïn pïïr yök, ba rɔm ku piɔ̈ɔ̈cë k̈ɔc thiɛ̈kïc ciɛ̈ɛ̈ŋ ku ka tɔu thin, ku yiëk kɔc athɛ̈ɛ̈k dittet alɔŋ piny, waar ku dhɛ̈l ye piu tëëk thin wën yen ke cïk neem."
Ke yïn ye raan ye luël anyïkööl ke Kɔ̈c Tueŋ, ë kɔc bɔ̈ bïk bɛ̈n neem ya nyuɔ̈ɔ̈th dhöl bï kek lɔ nhial ë pïu yiic ë Sydney Harbour Bridge ke ye abäŋ the Burrawa Aboriginal Climb Experience. Credit: davidf/Getty Images
Ciɛɛŋ tɔu ë bɛ̈idit yiic
Ee kë ye lac thɔ̈ɔ̈ŋ lɔnadɛ̈ ke ciɛɛŋ de kɔc ke bai atɔ̈u ë ɣän mec yiic, ku yïn abï yök ke yïn nɔŋ akököl dït apɛi në bɛ̈ikuɔ yiic aya.
Ke yïn ye raan ye luël anyïkööl ke Kɔ̈c Tueŋ, ë kɔc bɔ̈ bïk bɛ̈n neem ya nyuɔ̈ɔ̈th dhöl bï kek lɔ nhial ë pïu yiic ë Sydney Harbour Bridge ke ye abäŋ
Aye luel ye ka ye them bë jäl në cäthde yic cït man dhukpuöu lɔu jäl.
“Ɣɔn ŋoot ɣɛn ke ɣɛn cath e kaatnhom ɣɛn bë kɔ̈ɔ̈c ku nyuɔɔth käŋ wën lëu bïk ɣɛn ya cɔl puɔlic ba akököl ya lueel.”
Në ye mɛn ke Mr Ivey ee cë ɣän thiekic ke piny nyuɔɔth tënë kɔc ke baai tueŋ ke ye piny kenë.
Acï bɛ̈n rɔm tɛ̈n cenë kɔc thɛɛrke rëër thïn ë pinynhom ku tïŋkë ke cë röt waar ke kɔc ke Europe ci ɣët.
Kë ye yök ee nhomlääu, acie këde yen yetök ku ke tɛ̈n akuut ke ciɛɛŋ wääc ke 500 tɛnë Australia.
“Ee dhöl path aya bï ɣɛn nhom ya muk apath ku ba nhom cii ye maar. Ee ɣɛn cɔk wïc ba lɔ tueŋ ku ba kä juëc yök, ku ba kɔc juëc mat thïn ku ba ŋic lɔn cïï ɣɛn rin ye wääc. Ee kë ye kɔc cɔl akuëth yen apɛi.”
Në ciɛɛl ee Melbourne yic yïn alëu ba rɔt mat ë cäth de Birrarung Wilam cï guiir ë wɛ̈ɛ̈r de Yarra yic ba kä cï keek tääu ë thuɔ̈ɔ̈r e kɔc Aboriginal tïŋ.
Yïn abï piŋ lɔn cï piny rot waar ɣön juëc yiic ku lɔn yenë yen yök ke ye të yenë kɔc ke Kulin ke nhïïm määt thïn.
, ee dhöl dɛ̈t ë ye kɔ̈ Aboriginal lëŋ ŋiëc këëny yiëk kek ke tɔ̈ ë Melbourne. Tɛtöŋ e cäth ee tɔ̈ ë Yarra kɔ̈u ku ka nɔŋ cäth aya dɛ̈t ë Fitzroy .
Ku alɔŋ Tasmania yïn alëu ba yök ë kɔc-watnhim cäth Aboriginal ë tɔ̈ ë nipaluna/Hobart. Cäth yuul-90 cäth ku luɔ̈iden ee yïn lɛ̈k alɔŋ rɛɛc col ku ke ci anyiköl looi tɛn kɔc Palawa ciëŋ thin.
Petermann, Northern Territoty / Australia - December 8, 2019: A tour guide walked through the safety precautions of hiking into Kata Tjuta near a tent Credit: alanlim97/Getty Images
First Nations tourism driving reconciliation
Aci Nïkölë Mïtcël lueel, ë kä ŋic keek ë ke muk kɔc Aboriginal ke bai cït kenë, kɔc Tueŋ ke bai ku kɔc cie kɔc ke bai aye rɔmrɔm ŋiëc ciɛɛŋ.
"Ku yeen aya e dɛt ril kuäth luɔ̈i dhuk puouciën," aci luel.
“Kɔc ɣa piöc ë ciɛŋ juëc wääc yiic tɛnë Australia. Yïn [aya] yïn ee thok liep tënë kɔc ke baai agokë anyiköölken ya lueel. Raan töŋ e kɔc nyuɔ̈ɔ̈th acï lueel tënë ɣɛɛn, ‘ɣok dhil ciɛɛŋ rɔm agoku ciɛɛŋ muöktuëŋ’.”
Gäät yï rɛ̈ɛ̈c tëdä ka buɔɔth podcast ë Australia Explained yic ba wël juëc rilic ku wël ë lëk alɔŋ rïïk ciök piny ë pïïr yamdu yic ë Australia.
