شما می‌توانید مستند تحقیقی Dateline را در دو بخش از اس‌بی‌اس تماشا کنید. قسمت اول به تاریخ اول و قسمت دوم به تاریخ ۸ اکتوبر ساعت ۹:۳۰ بعد از ظهر از تلویزیون اس‌بی‌اس نشر می‌شود.
در حومۀ شهر ترینکوت ولایت اروزگان، پایگاه نیروهای آسترالیایی قرار داشت. نیروهای آسترالیایی بیش از ۲۰ سال در این پایگاه مستقر بودند.
این منطقه بنام سوله/صلح یاد می‌شود. یک قریه کوچک، آرام با خانه‌های گلی و مزارع.
در شب ۳۱ اگست ۲۰۱۲ نماز شام مردم قریه توسط صدای هلی‌کوپترها و وسایل نقلیه نیروهای آسترالیایی، که سربازان نخبه خدمات هوایی خاص (SAS) را انتقال می‌دادند، مختل شد. در میان این سربازان بین رابرتس‌اسمیت کسی‌که مدال دولتی ویکتوریا کراس را دریافت کرده بود، اما سپس از وی گرفته شد، نیز حضور داشت.
Ben Roberts-Smith was one of the shooters in Sola, during the hunt for Hekmatullah. His lawyers have previously stated that he has always followed the rules of engagement. Source: Getty / Stefan Postles
عساکر نخبه خدمات هوایی خاص در تلاش بودند تا سرباز افغانی‌که دو روز پیش ۳ آسترالیایی را کشته بود، پیدا کنند.
پس از رسیدن عساکر آسترالیایی به قریه سوله/صلح، ملا امام بزرگ‌سال قریه با پسر جوانش یک‌جا کشته شدند.
مردم محل می‌گویند که کشتن ملا امام و پسرش قتل عمد بود، اما نیروی دفاعی آسترالیا می‌گوید، که بر اساس تحقیقات آن‌ها کشتن این دو فرد قابل توجیه بود.
خبرنگاران بخش Dateline اس‌بی‌اس اولین ژورنالیستان آسترالیایی هستند که از قریه سوله/صلح بازدید و بطور مستقیم با شاهدان عینی صحبت کردند.
The village of Sola, located near the base at Tarin Kowt where three Australian soldiers were murdered. Source: SBS / Colin Cosier
شاهد عینی
حاجی گل‌محمد یکی از بزرگان قریه، هیچ‌گاهی آن شب را فراموش نخواهد کرد.
او گفت: «ما حین اداء نماز شام بودیم که نیروهای آسترالیایی به قریه ما رسیدند.»
Gul Mohammad (centre), a farmer from Sola, witnessed the events leading up to the killings of the local imam and his adult son. Source: SBS / Colin Cosier
گل‌محمد خواست محل روبرو شدن با سربازان آسترالیایی را به ما نشان بدهد. او ما را از مسیر خاک‌آلود بسوی مسجد رهنمایی کرد.
او محل دقیقی‌که ملا امام برای امامت نماز ایستاده بود را نشان داده و گفت که روی ملا امام بطرف مسجد بود، نمازگران در یک صف، پشت او ایستاده بودند که سربازان آسترالیایی از چهار طرف آن‌ها را محاصر کردند.
«آن‌ها دست‌های ما را از پشت بستند و ولچک زدند، چشم‌های ما را پوشاندند و بعداً از بازوها گرفته و ما را بطرف حویلی بردند.»
ملا امام را در حویلی کشتند.
چون چشم‌های همگی بسته بود، هیچ‌کس کشتن ملا امام را به چشم ندید، اما صدای کشتنش را شنیدیم.
بر اساس کنوانسیون جینیوا، ضرر رساندن به یک اسیر غیرمسلح یا شخصی تحت کنترول، جنایت جنگی شمرده می‌شود.
صحن حویلی
Haji Gul Mohammad heard gunfire and when Australian soldiers had left the village he found the imam dead. Source: SBS / Colin Cosier
او ادعا کرد که ملا امام ۳ بار مورد اصابت گلوله قرار گرفته بود.
او تأکید کرد که ملا امام عضو گروه طالبان نبود و هیچ ارتباطی با این گروه نداشت.
«او ملا امام مسجد ما بود و در عین حال نجاری می‌کرد.»
پسر ملا امام
ملا امام مسجد قریه سوله/صلح تنها کسی نبود که در آن شب کشته شد.
ملا جلیل پسر جوان ملا امام نیز در آن همان شب کشته شد.
جسد ملا جلیل در راهی منتهی به مسجد پیدا شد. او با افراد بزرگ‌سال بازداشت نشده بود، بلکه بگونۀ جداگانه گرفتار گردیده بود.
هنگامی‌که عساکر آسترالیایی وارد قریه شدند، به مردم گفتند که از خانه‌های خود بیرون نشوند. به این معنی که هیچ‌کس شاهد کشتن و تیرباران کردن جلیل نبود.
اما هنگامی‌که سربازان نخبه خدمات هوایی خاص محل را ترک کردند، چندین تن، جسد او را دیدند.
«لباس سفید او با رنگ سرخ، گلگون شده بود.»
هدف عملیات
هجوم به قریه سوله به منظور دستگیری حکمت‌الله انجام شد.
گل‌محمد می‌گوید که او از داستان حکمت‌الله خبر دارد، اما تأکید می‌کند این سرباز هیچ‌گاهی در قریه سوله حضور نداشت.
«نه، او در قریه نبود. او در این‌جا با هیچ‌کسی ارتباط نداشت.»
Hekmatullah was an Afghan soldier who shot and killed three Australian soldiers who were playing cards. He escaped after the murders but was eventually captured in 2013 and served 7 years behind bars.
بررسی موضوع
نتایج یک بررسی افشا شده نیروی دفاعی آسترالیا که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، نشان می‌دهد که قتل‌های قریه سوله، خلاف قوانین بودند.
در این بررسی گفته شده است که ملا امام از یک مخابره رادیویی استفاده می‌کرد و از دستور نیروهای آسترالیایی پیروی نکرد. از همین جهت کشته شد. هم‌چنان گفته شده که جلیل پسر ملا امام تلاش کرد تا اسلحه یک سرباز را بگیرد.
در این بررسی از سربازی‌که امام را کشت، بن رابرتس‌اسمیت نام برده شده است
Victoria Cross recipient Ben Roberts-Smith did not respond to Dateline’s questions. Source: Getty / Sam Mooy
قضیه افتراء مدنی، به قتل‌های سوله ارتباط نداشت.
رابرتس‌اسمیت ارتکاب هر نوع عمل غیرقانونی را رد می‌کند و خواستار تجدید نظر قضیه خود است. او مجرم شناخته نشده است و وکلای مدافع وی قبلا گفته بودند که در جریان عملیات در قریه سوله، او همیشه از قوانین جنگی پیروی کرده است.
اما در قریه سوله، گل‌محمد گزارش نیروی دفاعی آسترالیا در باره چیزی‌که اتفاق افتیده را رد می‌کند.
او گفت: «هیچ چیز وجود نداشت، این دروغ است. هر کسی‌که می‌گوید، ملا امام مخابره داشت، راست نمی‌گوید.»
Dateline تلاش کرد با رابرتس‌اسمیت تماس بگیرد، اما پاسخی دریافت نکرد. نیروی دفاعی آسترالیا نیز از ارائه پاسخ خودداری کرد.
Ben Roberts-Smith outside the Federal Court in Sydney during his defamation trial in 2021. Source: Getty / Sam Mooy
تحقیقات انجام شده
در سال ۲۰۲۰ گزارش بریریتون شواهدی معتبری را یافت که در نتیجه ۲۳ حادثه، ۳۹ افغان بطور غیرقانونی کشته شده اند. این گزارش نتیجه تحقیقاتی در باره اتهامات ارتکاب اعمال غیرقانونی سربازان آسترالیا در افغانستان بین سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۶ بود. در حالی‌که یافته‌ها بطور مجموعی در دسترس عامه قرار دارد، اما جزئیات حوادث نشر نشده و معلوم نیست که آیا قتل‌های انجام شده در قریه سوله در این گزارش شامل اند یا خیر؟
دفتر محقق ویژه (OSI) با پولیس فدرالی آسترالیا یک‌جا کار می‌کند تا در بارۀ جنایات جنگی ادعایی تحقیق کنند.
اما تا اکنون هیچ نمایندۀ دفتر محقق خاص به افغانستان نرفته است تا با شاهدان صحبت کند و یا هم مکان‌های قتل‌ها در آن انجام شده را ارزیابی کند.
دفتر محقق خاص در پاسخ به سوالات Dateline گفت: «بدون رفتن به افغانستان که بسیار خطرناک است، در تحقیقات پیش‌رفت صورت گرفته می‌تواند.»
دفتر محقق خاص هم‌چنان گفت که در حال حاضر ۲۰ تحقیق را زیر دست دارند.
Haji Gul Mohammad said there are multiple witnesses to the events surrounding the shootings in the village. Source: SBS / Colin Cosier
گل‌محمد گفت، اگر صحبت کردن با محققین آسترالیایی، سبب کمک و بدست آوردن عدالت خانواده ملا امام می‌شود، حاضر است این کار را انجام بدهد.
«من شاهدی خواهم داد که این افراد بی‌گناه بودند و به شهادت رسیدند.»
او با اشاره به افرادی‌که در چهاراطراف جمع شده بودند گفت: «این مرد شاهد است، آن شخص دیگر شاهد است و آن فرد نیز شاهد است. شما می‌توانید که در این قریه ۱۰ شاهد دیگر پیدا کنید.»
قبل از ترک محل، او سوالی نیز داشت.
«عساکری‌که این جنایت را مرتکب شده و این ۲ تن را به شهادت رساندند، فعلاً آزاد هستند یا در زندان؟»
من گفتم که نه زندانی اند و نه هم مجرم شناخته شده اند.
از شنیدن این کلمات او عصبانی شده و گفت: « آن‌ها باید محاکمه شوند.»
«آن‌ها باید به محکمه بین‌المللی کشانده شوند.»
اس‌بی‌اس دری را ساعت چهار بعد از ظهر روزهای سه‌شنبه و شنبه از رادیو اس‌بی‌اس ٢ بشنوید. فرکانس رادیو اس‌بی‌اس ٢ را در محل خود از ما به دست آورید.
